Июнь ойида Ўзбекистон миллий жамоаси учта ўртоқлик ўйинида қатнашади. Эктор Купер ҳозирча қайси футболчиларни йиғинга жалб қилишини билмаймиз. Мистер Купер Ўзбекистон чемпионатида яхши ўйин кўрсатаётган футболчиларни жалб қилиб, миллий жамоага янги ҳаво олиб киришига умид қиламиз. Хўш, Купер қайси футболчиларни миллий жамоага чақириши мумкин?
Биз қуйида мураббий эътибор берса арзийдиган 12 футболчининг номини келтирганмиз. Баъзи номзодларни кўриб, кулиб қўярсиз, лекин миллий жамоа доим янгиланиб туриши керак. Доим бир хил футболчилар чақирилаверса, жамоа қотиб қолади. Демак бизнингча, қуйидаги футболчилар йиғинларда синаб кўришга муносиб.
ЗАФАР ПОЛВОНОВ
Клуби: ОКМК.
Шунча йил «жим юрган» Зафар нега бир ўйиндаги ҳаракати учун миллий жамоага чақирилиши керак дейсизми? Нега чақирилмаслиги керак? Охирги 10 йилда Ўзбекистон чемпионатида бир ўйинда 5 та гол урган футболчи битта ва Зафар Полвонов бош жамоага чақиришлари учун етарлича иш қилди. Купер ОКМК – «Қўқон-1912» ўйинидан сўнг ёрдамчиларига Зафарнинг ўйинлари жамланган дискни буюртма қилганига шахсан мен шубҳа қилмайман.
Футболчилар орасида ҳужумчилар ишончга айниқса муштоқ бўлишади. Жалолиддин Машарипов биз билан суҳбатда Купернинг бир хислатини мақтаганди. Жалолнинг айтишича, мистер Купер футболчиларга хато қилишдан қўрқмасликни айтаркан. Бизнингча, Полвоновни ҳам қўрқмай бош жамоага чақириш керак. Умид қиламиз Купер ҳеч бўлмаса битта ўртоқлик ўйинида, ҳеч бўлмаса бир неча дақиқа ўзбек футболида 10 йилликда такрорланмаган ишни уддалаган Полвоновга имкон беради.
УМАР ЭШМУРОДОВ
Клуби: «Насаф».
Умар анчадан буён «Насаф»да ўйнаб келади. «Насаф» бир неча бор «етакчиларни тарқатиш акцияси»ни ўтказганидан сўнг Умар айни вақтдаги жамоанинг етакчисига айланган. Бўйи баланд ва жисмоний жиҳатдан яхши имкониятга эга бўлган Эшмуродовга ҳозирча миллий жамоада ўйнаш насиб қилгани йўқ. Аммо Бердиевнинг янги етакчисида бу учун барча имкониятлар бор. Кўрсаткичлари ҳақиқий марказий ҳимоячиларга хос бўлган Умар мамлакатнинг энг ҳурматга муносиб ва мухлиси кўп жамоаларидан бирида тартибли ҳимояни имкон қадар шакллантирган. Дарвоқе, Умарнинг ҳимоя марказидаги шериги Ғолиб Ғайбуллаев ҳам ёмон ўйин кўрсатмаяпти...
ҲОЖИАКБАР АЛИЖОНОВ
Клуби: «Пахтакор».
Миллий жамоамизда қанотлар доим яхши бўлган, бироқ қанот футболчиларининг кўп бўлиши зарар қилмайди. Масалан Осиё Кубогига Купер бир футболчида ҳам ҳужумга қўшилиш, ҳам бехато ҳимояланиш хусусиятларини жамлай олмагани боис Даврон Ҳошимов ва Акмал Шораҳмедовларни олиб кетди. Даврон ҳимояни, Акмал эса ҳужумга ўтишни яхшироқ уддалашини биласиз. Бироқ бугун футболимизда иккита ишни жойига қўяётган вингер пайдо бўлди.
Ҳожиакбар Алижоновни шахсан мен Шота Арвеладзенинг «Пахтакор»га келганидан кейинги асосий кашфиёти деб ҳисоблайман. Чемпионат ўйинларида жамоалар камида битта 21 ёшгача бўлган футболчини ўйнатишга мажбур бўлаётганини биласиз. Бу чеклов кўпчилик клубларнинг «оёғидан чалмоқда». Чунки улар 21 ёшгача бўлган футболчини мажбурликдан бирор чизиқда ўйнатишмоқда.
«Пахтакор»нинг эса бу борада муаммоси йўқ. Чунки Ҳожиакбар ҳам ёш чекловига мос келади, ҳам ўз чизиғида ишини эплаяпти. Алижонов «Пахтакор»нинг Осиё Чемпионлар Лигасидаги ўйинларида ҳам асосий таркибда ўйнаётгани сўзимиз исботи. Купер Тошкентдаги ўйинларни қолдирмаётганини инобатга олсак, Ҳожиакбар Алижонов бош жамоадан таклиф олишини кутсак бўлади.
ХУРШИД ҒИЁСОВ
Клуби: «Бунёдкор».
Хуршид учун миллий жамоага чақирилиш янгилик эмас. «Бунёдкор» академиясининг янги юлдузларидан ҳисобланган Ғиёсов Монтевидиода Уругвайга қарши ўйинга ҳам чақирилганди. Абрамовнинг «Бунёдкор»ида Хуршид янада очилди ва сермаҳсул ҳаракат қилмоқда. Унинг пенальтиларни хотиржам тарзда тепиб, иккита ўйинда пенальтили дубль қайд этгани ҳам Хуршидда етакчилик қобилияти шаклланиб бораётганидан далолат.
Бизда пенальтини яхши тепа оладиган футболчилар кам эканини, айниқса, Осиё Кубогида ҳис қилдик. Лекин Хуршидни пенальтини яхши тепгани учун миллий жамоага чақириш керак деган фикрдан йироқмиз, унинг ўйинлари Купернинг эътибор беришига муносиб.
ЖАСУР АЗИМОВ
Клуби: «Динамо».
Бу футболчи ким дейдиганлар ҳам топилади, аммо Суперлиганинг жорий мавсумдаги ўйинларини кузатиб бораётганлар «Динамо» иштирокидаги ўйинларда сардорлик боғичи билан майдонга тушаётган бу йигитни таниб қолган бўлишлари керак. 22 ёшли Жасур охирги 3 мавсумда «Динамо» майдон марказининг асосий вакилига айланди десак, хато бўлмайди. Азимов Про-Лигада ўйнаб юрган вақтида унга Суперлиганинг қатор жамоалари қизиқиш билдиришганди, аммо аввалига «Нефтчи», кейинчалик «Сўғдиёна» «Динамо»дан рад жавобини олишди.
Жорий мавсум аввалида эса Наманганнинг «Навбаҳор» клуби самарқандликларни кўндириб, Жасурни олиб кетди. Аммо «Динамо» Суперлигага чиқиши аниқ бўлиш арафасида жамоа етакчиси ҳисобланган Азимовни ортга қайтарди. Таянч зонасида яхши ўйин кўрсатадиган Азимов бош жамоа мураббийларининг эътиборига муносиб, бизнингча. Отабек Шукуров жароҳат олганини ва Одил Аҳмедов клуби билан ҳали совринлар учун курашни давом эттираётганини инобатга олсак, Купер майдон марказида янги футболчиларни синаб кўриши мумкин.
БОТИРАЛИ ЭРГАШЕВ
Клуби: «Динамо».
Миллий жамоанинг кемтик нуқталаридан бири дарвоза бўлиб турибди. Бугунги кунда мамлакатнинг энг яхши дарвозабони деб эътироф этиладиган Элдор Суюнов ярим йилдан буён футбол ўйнамайди, Санжар Қувватовнинг бўйи паст, Жавоҳир Илёсовда тажриба йўқ. Бундай вақтда Купер янги посбонларни қидириши керак. Ҳозирда «Динамо»да ижара асосида ўйнаётган «Пахтакор» дарвозабони Ботирали Эргашев бош жамоага чақирилиш учун асосий номзодлардан. У Суперлигада апрель ойининг энг яхши дарвозабони деган номни ҳам қўлга киритди.
«Динамо»нинг кўп ўйинларида қутқарувчига айланаётган Ботирали учун миллий жамоада ўйнаш янгилик эмас. У Хитойдаги 23 ёшгача бўлган Осиё Чемпионатидаги ғолибликдан сўнг мунтазам бош жамоага ҳам жалб қилинди. Купер Ботиралига яна имкон бериши ва уни ўзи учун кашф қилиши мумкин.
ДОСТОН ИБРАГИМОВ
Клуби: «Бухоро».
«Пахтакор»нинг ижарада ўйнаётган яна бир футболчиси Достон Ибрагимов «Бухоро»да яхши ўйин кўрсатмоқда. Чемпионат ўйинларида фақат чиройли голлар ураётган Достон футболчи сифатида ўсганини кўрдик. Чапақай футболчилар одатда истеъдодли бўлишади. Достоннинг чап оёқдаги зарбалари «Бухоро»га кўп фойда келтирди. У ҳам ҳеч қурса миллий жамоанинг йиғинига чақирилишга муносиб ўйин кўрсатмоқда.
ШОҲРУЗ НОРХОНОВ
Клуби: «Сўғдиёна».
Ҳужум чизиғи учун яна бир вариант. «Обод» жамоасида мухлисларга танилиб, ташқи кўриниши сабаб Неймар деган лақаб олган Шоҳруз Норхонов «Сўғдиёна»да ўз ўрнини топган кўринади. Олдинги мавсумларда ҳужумчи «Бунёдкор»да ҳам ўйнади, лекин Жиззахда у яхшироқ ўйнамоқда. Жуссаси кичик бўлса ҳам, ҳимоячиларга бошоғриқ бўлаётган Норхоновнинг арсеналида ҳужумчиларга хос голларнинг ҳар қанақасини учратасиз: акробатик усулдаги, бош билан ёки узоқ масофадан урилган.
МИРЗОҲИД ҒОФУРОВ
Клуби: «Навбаҳор».
Тан олайлик, Осиё Кубогида миллий жамоамизнинг қанотлари кутилганидек фаол бўлмади. Чап қанотда Сайфиев ва Зотеев клубдаги фаолликларини миллий жамоада кўрсата олишмади. Денисовни эса Купер умуман бош жамоада кўришни хоҳламади, ваҳоланки кўплаб мухлислар уни ҳамон чап қанотнинг энг яхши вакили деб билишади. Майли, кимни чақириш-чақирмаслик Купернинг иши, лекин қанотларимиз янгиланишга, янги номларга муҳтож.
«Навбаҳор» ўйинларини кузатсангиз, жамоа ҳужуми чап қанотга тортиб кетаверади, чунки бу ерда Мирзоҳид Ғофуров ўйнайди. Мирзоҳид чап қанотдан рейдлар амалга ошириб, жорий мавсумда кўп марта голли узатмалар амалга оширишга улгурди. Ғофуров охирги йилларда «Навбаҳор»нинг асосий футболчиларидан бўлиб келаётгани бежизга эмас. Балки Купер «Навбаҳор»нинг чап қанот ҳимоячисига ҳам имкон бериб кўрар.
ОЙБЕК ҚИЛИЧЕВ
Клуби: «Андижон».
Таянч зонаси учун яна бир номзод. Ҳа, Ойбек Қиличев анчадан буён бош жамоага чақирилмайди, лекин у ҳамон марказни яхши назорат қила олишини «Андижон»даги ўйинларида кўряпмиз. Характери оғир бўлган Ойбек 2017 йилда чемпионатда энг кўп (10 та) голли узатма амалга оширган футболчи бўлганди, аммо ўшанда ҳам уни миллий жамоага чақиришмади. Кўп марта дисквалификация қилинган Қиличев миллий жамоага қайтиш учун қанчалик муносиблигини мураббийлар ҳал қилишади, лекин Купер таянч зонаси учун янги номлар қидираётган бўлса, Ойбек бу учун яхши номзод.
Дарвоқе, Ойбек Қиличев миллий жамоамизнинг тарихий голида қатнашганини унутмаган бўлсангиз керак. Вадим Абрамов мураббийлигидаги жамоа ЖЧ-2014 саралашида Японияни меҳмонда мағлуб этиб қайтганини эслайсиз. Ўша ўйиннинг биринчи бўлими якунида жароҳат олган Илдар Магдиев ўрнига майдонга тушган Ойбек кейинчалик Шадрин тарихий голни урган вазиятда ҳужумни бошлаб берган ва бутун майдон бўйлаб тўпни олиб юриб, чап қанотдаги Жасур Ҳасановга етказиб берганди. Жасурнинг узатмасида сўнг гол бўлганди.
ШАВКАТ САЛОМОВ
Клуби: «Сурхон».
Купер у учун футболчининг ёши муҳим эмаслигини айтди, лекин аргентиналик мураббий Ўзбекистонга келганидан сўнг бирорта ёши катта футболчимизни синаб кўрмади. Манчини Италия миллий жамоасига 7 йилдан буён чақирилмаган 36 ёшли Фабио Куальяреллани синаб кўрганида нега Купер яхши ҳолатда бўлган Шавкат Саломовни чақирмаслиги керак? 33 ёшли Саломов «Сурхон»нинг 3-ўринда бораётганида муносиб ҳиссасини қўшмоқда. Ўтган мавсум Купер яхши ҳолатда бўлган, Ўзбекистон Кубогини ютган Жасур Ҳасановни чақириши керак, деб кўп марта айтилди, лекин Жасур миллий жамоага қайтмади. Ҳасанов бу мавсумда ҳам ёмон ўйнаётгани йўқ ва ОЧЛ ўйинида тўртталаб голларга ассистентлик қилди. Саломов эса ҳамон гол уриш қобилиятини йўқотмаганини бот-бот исботлашда давом этмоқда.
ҲУМОЮН МУРТАЗОЕВ
Клуби: «Насаф».
Суперлигада энг кўп гол урган ўзбекистонлик футболчи айнан Ҳумоюн Муртазоев бўлиб турибди. Ўтган мавсумлар «Машъал» билан Про-Лигада ўйнаган Ҳумоюн жорий мавсум аввалида «Насаф»га ўтди ва сермаҳсул ўйин кўрсатмоқда. Унинг ҳисобида айни дамда 7 та гол бор. Ҳумоюн голларини жамоасининг охирги 5 та ўйинида урган. Муртазоев ҳали миллий жамога чақирилмаган.
Купер «Насаф»нинг янги порлаётган юлдузини миллий жамоага чақирса, унда ўзига бўлган ишонч ортиб, ўйини янада очилиши мумкин. Бош жамоамизда ҳужумчи муаммоси анчадан буён давом этмоқда. Лекин яхши ҳужумчи йўқ деб ҳужумкор ярим ҳимоячиларга ишониб ўтиришдан осони йўқ. Мураббий чиндан ҳам ўзбек футболининг ўз одами бўлишни хоҳласа, айнан Муртазоев каби ўйини ўхшаб турган ҳужумчиларни янги даражада кашф этиши керак.
Футболимиз ўз вақтида тўпурарлик қобилиятини кўрсатиб турганида миллий жамоага чақирилмаган ёки чақирилган бўлса-да етарли имконият берилмагани сабаб кўплаб ҳужумчиларни «бой берди». Масалан Жаъфар Ирисметов ва Равшан Бозоровлар миллий жамоада кутилганидан анча кам фойда берганида мураббийларнинг ҳам айби йўқ эмас.
Шуҳрат Мирхолдиршоев, Бахтиёр Ҳамидуллаев, Зафар Холмуродов, Анвар Бердиевлар клубдаги каби миллий жамоада ҳам самарали ўйнай олмаганликларини ҳамон алам билан эслаймиз. Кейинчалик Илҳом Мўминжонов, Зоҳид Абдуллаев, Баҳриддин Ваҳобов каби тўпурар ҳужумчилардан тўғри фойдалана олмадик.
Купернинг кучли мураббий эканига шубҳа қилмаймиз, шу боис у ўзбек футболида ўзининг кашфиётларини қилишини, Ҳумоюн каби ҳозирча фақат чемпионат ўйинида ўзини кўрсатган ҳужумчиларни янги даражага кўтаришини умид қиламиз.
Ишонинг, миллий жамоа янгиланмаса, фақат «Пахтакор» ёки «Локомотив» футболчилари чақирилаверса, фақат легионерларга ишониб қолаверсак, Австралия бизга 120 дақиқа гол уролмади, Туркманистонга 4 та гол урганмиз деб мақтаниб юраверишдан нарига ўтмаймиз. Ўртоқлик ўйинлари нимага керак? Янги футболчиларни синовдан ўтказиш учун керак, ҳар доим чақириладиган футболчиларни яна бир ерга тўплаш учун эмас.
Англия миллий жамоасида чемпионшипдан, Премьер-Лигани тарк этган жамоалардан футболчилар чақирилади. Чунки мураббийлар айни дамда энг яхши ҳолатда бўлган футболчиларни чақиришади. Ҳолат деганда жисмоний ҳолатни назарда тутмаяпмиз, футболдаги умумий ҳолатни айтмоқдамиз. Масалан нима учун ўйлаб топилганини абсурд сўзлар билан ифодаланадиган бемаза жисмоний тестлардан ўта олмаган Лутфулла Тўраевлар қандай голлар урганини кўряпмиз.
Футболда ҳамма нарса жисмоний ҳолатга боғлик дейдиганлар адашадилар. Футболчининг сезгилари омон экан, гол уришга, ҳужумларни қайтаришга чанқоқ экан, у яхши футболчи бўлиб қолаверади. Бугун чемпионатнинг кўп жамоаларида нимадир етишмаётгандек бўлади. Ўша нимадир миллий жамоада ўйнайдиган футболчи деб ўйлайман. Масалан, Азиз Турғунбов бош жамоага чақирилгач, бу «Навбаҳор»нинг ўйинига ижойиб таъсир қилганини кўргандик.
Биз Купер клубларнинг ривожланиши учун ҳамма жамоадан биттадан футболчи чақирсин демаяпмиз, шунчаки ҳамма жамоага эътибор бериш керак. Юқори дивизионда ўйнаётган «Пахтакор» «Локомотив»дан бошқа жамоаларда ҳам миллий жамоага муносиб футболчилар бор. Купер ҳеч бўлмаса ўртоқлик ўйинларида миллий жамоадаги қонни янгилаб туриши керак, бизнингча...
Ўткир Жалолхонов
