Ўзбекистон инсон ҳуқуқлари “Эзгулик” жамияти раиси Абдураҳмон Ташанов Kun.uz'га берган интервьюсида расман ёпилгани эълон қилинган Жаслиқ қамоқхонаси фаолият юритишда давом этаётгани, айни пайтда у ерда умрбод озодликдан маҳрум қилинган юзга яқин маҳкум сақланаётгани, улар учун Навоий вилоятининг Қизилтепа туманида янги муассаса қурилаётганини маълум қилди.
– Президент томонидан имзоланган қарорга кўра, Жаслиқдаги колония аллақачон ёпилиши, унинг ўрнида қамоқхона бўлмаслиги айтилган эди. Лекин кейинги хабарларга кўра, ушбу муассаса тўлиқ ёпилмаган ва бу ижтимоий тармоқларда кенг муҳокама қилиняпти. Балки бу ерда умрбод озодликдан маҳрум этилган шахслар сақланаётган экан. Аммо ИИВ бу борада сукут сақламоқда, расман баёнот бергани йўқ.
– Бу масала бир неча йиллар давомида муаммоларни яширишга ўрганиб қолганимиз билан боғлиқ. Муаммони кўмиб қўйганингиз билан у тупроқ тагида янада ниш отиб кетади. Шубҳасиз, президентимиз ташаббуси билан Жаслиқ ёпилиши жуда катта ҳодиса бўлганди. Лекин масаланинг иккинчи томонига эътибор бериш керак.
Президент тез орада ёпамиз, деди, лекин мавжуд шароит бунга тайёр эмасди. Чунки Жаслиқда умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган маҳкумлар бор эди. Уларни тўғри келган қамоқхонага кўчириб бўлмасди, чунки бундай маҳкумлар учун шароитлар сал бошқачароқ бўлиши керак. Бу борада дунё стандартлари бошқача. Умрбод озодликдан маҳрум қилинган маҳкумлар алоҳида зонада сақланиши керак. Президент Жаслиқ ёпилишини эълон қилган вақтда бу зоналар ҳали тайёр эмасди.
Президентга ҳаммаси ҳал бўлди, муаммо бўлмайди, деб ҳисобот берилган бўлиши мумкин. Лекин у ерда сақланаётган маҳбусларнинг қариндошлари бор, улар доим учрашувларда бўлади. Бир неча маҳбусларнинг яқинлари бизга мурожаат қилди. Жаслиқ ҳали тўлиқ ёпилмаганини, у ерда юзга яқин умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган маҳкумлар сақланаётгани ҳақидаги хабарни чиқаришга шошилганимиз йўқ, суриштирдик, сўрадик.
Жазони ижро этиш тизимига яқин манбаларимиз орқали Навоий вилоятининг Қизилтепа туманида умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган, ўта оғир жиноятларни содир этган шахсларни сақлаш бўйича дунё стандартларига мос келувчи замонавий қамоқхона қурилаётгани ҳақида маълумотлар олдик. Шу қамоқхона битса, ҳозир Жаслиқда олиб қолинган маҳкумлар у ерга кўчириларкан. Бу – нормал ҳолат. Лекин буни яшириб ўтириш ёки бундан қандайдир уят ҳис қилиш, “ўша пайтда ёпилди деб қўйгандик, тўлиқ ёпилмагани ошкор бўлса, ёлғончига чиқиб қоламиз”, деб ҳадиксираш нотўғри.
– Яъни Жаслиқда ҳақиқатан ҳам айни пайтда маҳкумлар сақланиб тургани, бунинг сабаблари, янги қамоқхона қурилаётгани айтилса ва у битиши билан умрбод озодликдан маҳрум этилган барча маҳкумлар ўша ерга кўчирилади, деб баёнот берилса, олам гулистон, шундай эмасми?
– Худди шундай. Бу ортиқча қайғуришга арзийдиган нарсамас аслида. Фақат биз узоқ йиллар авторитар даражада ўрганиб қолганимиз, айтайлик, ахборот мамлакатнинг биринчи шахсида қандай таассурот уйғотади, деган хавотир борлиги ортидан маълумотларни шу тарзда сир тутишлар пайдо бўлади.
Лекин аслида Ўзбекистон қамоқхона бўйича яхши ислоҳотларда турибди. Kun.uz мухлисларига айтишим мумкинки, яқин орада манзил-колонияларни тугатиш аста-секин бошланади ва уларни жойлардаги пробация хизматларига бериш, маҳкумларни жаҳон тажрибасида бўлгани каби махсус билакузук, яъни браслетлар орқали назорат қилиш режалаштирилмоқда. Бу ишлар май ойининг иккинчи ярмида бошланади деган ахборотлар бор. Лекин мана шундай ахборотларни – ўзларига фойда келтирадиган ахборотларни нима учун расмийларнинг ўзи ушлаб туришидан, масъулларнинг эҳтиёткорлигидан ҳайрон бўламан холос.
Интервьюни тўлиқ ҳолда юқоридаги видео орқали томоша қилишингиз мумкин.
Жамшид Ниёзов суҳбатлашди
