«Koronavirus, patent va inqiroz». Rossiyadagi mehnat muhojirlari haqida suhbat
Kun.uz pandemiya va iqtisodiy inqiroz davrida aholi va davlatni qiziqtirgan turli masalalar yuzasidan turkum intervyular tashkil etmoqda. Bu galgi suhbatdosh Moskvada faoliyat olib borayotgan yuristlar Botirjon Shermuhammad va Zarnigor Omonullayeva mavjud vaziyatga baho berib, kelgusi qadamlar haqida takliflar bildirdi. Shuningdek, suhbat davomida patent, hujjatlarni rasmiylashtirish va tibbiy yordam olish muammolari ham muhokama etilgan.
– Assalomu alaykum, Botirjon aka, juda ko‘p o‘zbekistonliklarning tashqi iqtisodiy faoliyati Rossiya bilan bog‘liq bo‘lgani uchun so‘ramoqchiman, u yerda virusga qarshi kurash qanday kechmoqda, yuqori va mahalliy rahbarlar qanday choralar ko‘ryapti?
– Vaalaykum assalom, Rossiya hukumati o‘zi uchun kerakli bo‘lgan qarorlarni qabul qilyapti. Vaziyatga qarab odamlarni o‘zini ihotalashga chaqiryapti. Odamlarni kamroq ko‘chaga chiqishini kamaytirish maqsadida davlat tomonidan avval 5 aprelgacha, keyin esa 30 aprelgacha dam olish deb e'lon qilindi. Bunga ham e'tibor bermay, ko‘chaga chiqadigan bo‘lsa, maxsus ruxsatnomalar talab qilishga o‘tildi.
Shu o‘rinda aytish kerak, Rossiyada odamlar koronavirusga nisbatan O‘zbekistondagiga qaraganda ham mas'uliyatsizlik bilan qarayapti. Buni ko‘chalarda odamlarning niqob taqmay yurishidan sezish mumkin. Bundan tashqari, pandemiya xavfi va u olib keladigan muammolar judayam bo‘rttirilgan degan qarashdagi odamlar (hatto yuristlar orasida kuzatilmoqda) mavjud.
Shu bilan birga Rossiyada va g‘arb davlatlarida sharq mamlakatlarida yo‘lga qo‘yilgan, davlat va xalq pul yig‘ib muhtojlarga yetkazish choralarini ko‘rish uchun birgalikda harakat qilmayapti. Faqat davlatni o‘zi har xil imtiyozlar, soliq cheklovlari berilyapti-ku, lekin masalan Turkiya yoki O‘zbekistondagiga o‘xshagan ishlarni yo‘lga qo‘ymadi hozircha.
– Zarnigor opa, O‘zbekistonda karantin cheklovlari qat'iy o‘rnatilgan va uni buzganlik uchun jarimalar ham belgilangan. Rossiyada bu borada holat qanday?
– Rossiya Federatsiyasining pandemiyaga qarshi kurashish siyosati shunaqaki, har bir ma'muriy hudud o‘z yerida pandemiyaga qarshi qanday kurashni lozim topsa, shunga mos choralar ko‘ryapti. Moskva oblasti alohida sub'yekt bo‘lishiga qaramasdan uning tarkibiga kiruvchi yana boshqa ma'muriy hududlar bor va ular o‘z moliyaviy imkoniyatidan kelib chiqib choralar qo‘llayapti. Misol uchun, kam ta'minlangan, ko‘p bolali oilalarga davlat yordam pulini ko‘paytirgan bo‘lsa-da, mahalliy hokimiyatlar ham yordam ko‘rsatyapti. Ya'ni har bir mintaqa pandemiyaga o‘z sharoitidan kelib chiqib nimani to‘g‘ri deb bilsa shunday ravishda kurashyapti.
– Sizlarning faoliyatingizga oid masalalardan biri mehnat migrantlariga ham huquqiy yordam berish hisoblanadi. Koronavirus tufayli mehnat migrantlari ish faoliyatini davom ettirolmaydi, ularning ahvoli, vaziyati qanday? Ularning to‘lov, patent, ro‘yxatdan o‘tish va boshqa masalalari bor: bular qanday hal etilyapti?
Botirjon Shermuhammad:
– Bugungi kungacha qonun qanday talab qilgan bo‘lsa, shunday amal qilib kelinayotgan edi. Ya'ni registratsiya muddatini cho‘zish, patentni vaqtida to‘lash, uni rasmiylashtirish kabi ishlar. Buni o‘z vaqtida bir necha marta tegishli joylarga aytganman, ya'niki, davlat bir tarafdan o‘z-o‘zini ihotalashni, ko‘chaga chiqmaslikni talab qilsa, ikkinchi tomondan, patentlar muddati tugagani sayin hech kim yangi to‘lovlar qilish-qilmaslik haqida e'lon qilmagan. Shunga o‘xshagan mantiqsiz holatlar bo‘lgani uchun, migratsiya markazlari va bo‘limlarida migrantlarning navbatlari paydo bo‘lishi, u yerda odamlarning ko‘p yig‘ilib qolishi kuzatildi.
Rossiya hukumatiga O‘zbekiston tomonidan ham, Tojikiston tomonidan ham patent to‘lovini vaqtincha to‘xtatib turish bo‘yicha munosabatlar bo‘ldi.
Mana bugun Rossiya Prezidentining farmoni chiqdi, unga ko‘ra, 15 martdan 15 iyungacha barcha hujjatlar muddati cho‘zilgan hisoblanadi, patent va boshqa ruxsatnomalarni olish uchun murojaat qilinmaydi.
Bu davrda migrantlarga nisbatan hech qanaqa Rossiyadan chiqarib yuborish, taqiq qo‘yish kabi ma'muriy choralar ko‘rilmasin deb yozilgan. Bu narsa juda kech chiqdi, 15 martdan deyilishiga ham O‘zbekiston shu paytdan, 18 martdan boshlab esa Rossiya o‘z chegaralarini yopdi.
Aslida, boshqa davlatlarda masalan, Chexiya yoki Qozog‘iston ham chet el fuqarolari mamlakatda turgan bo‘lsa, karantin tufayli ularning hujjatlari o‘z-o‘zidan ma'lum muddatga cho‘zilgani aytildi.
Kech bo‘lsada tartib o‘rnatildi, eng ko‘p savol, hujjatlar muddatini cho‘zdirish, patent to‘lovi nima bo‘ladi kabi savollar edi.
– Zarnigor opa, siz Call markazda ham ishlayapsiz, u yerdagi migrant aholini patent va ro‘yxatga olishdan tashqari yana qanday muammolar qiynamoqda? Pandemiya inqirozi paytida ular nima haqda ko‘proq o‘ylayapti?
– Mehnat muhojirlari hayotining har jabhasi ma'lum muddatga odatiy rejimdan chiqib qolgan. Ularni qanday mvzular qiziqtirmaydi, deyilsa osonroq. E'tiborli bo‘lgan birinchi narsa mehnat muhojirlarining tibbiy xizmatga bo‘lgan huquqidir. O‘zim shaxsan duch kelgan vaziyatlar bir qancha, masalan, homilador ayollar avval pandemiyagacha tibbiyotga imkoniyatlar sust bo‘lgan, o‘z hisobidan yoki sug‘urta hisobidan davolangan bo‘lsa, hozirgi paytda bu yanayam qiyinlashgan. Oddiy isitma bilan bog‘liq holatlarda ham qiynaladi. Xususiy klinikalarga borish uchun ham qanchadir mablag‘ kerak va bu mablag‘ yo‘qligi sabab, hozir hamma koronavirusga test topshiradimi yoki salomatligini tekshirish uchunmi – buni bepul bo‘lishini istayapti.
Farzandli bo‘lgan ayollarning eng katta muammosi ham farzandini olib borib sog‘lig‘ini tekshirtirish edi. Koronavirusga test topshirmoqchi bo‘lganda tez tibbiy yordamni chaqirishi, poliklinikaga tavsiya bilan borganda, u yoqda yana har turli hujjatlar talab qilinishi va boshqa byurokratik to‘siqlardan qiynalardi, bugungi yangiliklarga ko‘ra, endi yashash joyi yaqinidagi poliklinikaga olib borib test topshirsa bo‘ladi, lekin bu tartib mehnat muhojirlariga nisbatan qanchalik ishlaydi?
– Turli sabablar bilan Rossiyaga borib, u yerda puli tugab yoki aeroportda charter reyslarini kutib turgan odamlarning sharoiti qanday, ularga kim ko‘mak beryapti? Ularni qaytarish yoki o‘sha yerda ko‘mak berish imkoniyatlari qanday?
Botirjon Shermuhammad:
– Mart oyini oxiriga bilet olgan odamlar ancha qiynalib qolib ketishdi. Chunki yo‘llar yopilganligi, samolyotlar bekor qilinganligi birdan e'lon qilindi. Ko‘pchilik aeroportni o‘zida, hattoki ba'zilar qanaqadir tartibsizlik bo‘lgan, registratsiyadan, chegaradan o‘tib, lekin samolyot uchmay qolgan holatlari ham bo‘lgan. Tranzit zonalarda qolib ketganlarni ham ko‘rdik. Bu masala, ya'ni aeroportdagilarniki hal qilindi.
O‘zbekiston elchixonasi ham, jamoatchilik ham qarab turmadi, yordam qilindi. Moskvani oladigan bo‘lsak, 160 kishi qolgan, ular shaharda maxsus xostelga joylashtirilgan va migratsiya agentligi qoshidagi fondning mablag‘i evaziga ularni uch mahal issiq ovqat bilan ta'minlanyapti. Birinchi charter reys tashkil qilingandan yuborish rejalashtirilyapti.
Suhbatni to‘liq formatda Youtube sahifasida tomosha qilishingiz mumkin.
Alisher Ro‘zioxunov suhbatlashdi.
Tavsiya etamiz
Coca-Cola tarkibida xlorat ko‘p bo‘lgani uchun Yevropadagi mahsulotlarini qaytarib oldi
Jahon | 17:25 / 28.01.2025
AQShda yuk tashish inqirozi tugadimi?
Jahon | 16:03 / 28.01.2025
Kolumbiya prezidenti muhojirlarni quvayotgan AQShga: «Ularga jinoyatchidek muomala qilmang»
Jahon | 23:24 / 27.01.2025
Sun’iy intellekt yetakchilari – Davosda. Ular nimalar deyishdi?
Fan-texnika | 19:09 / 27.01.2025
So‘nggi yangiliklar
-
2024 yilda aholidan 12 mlrd so‘mlik “yashil” energiya sotib olindi
O‘zbekiston | 09:11
-
Ukrainaning Slovakiyadagi elchisiga norozilik notasi topshirildi
Jahon | 09:05
-
American University of Technology AQShda o‘qish imkoniyati ko‘zda tutilgan magistratura dasturini yo‘lga qo‘yadi
O‘zbekiston | 09:00
-
Vashingtonda samolyot vertolyot bilan to‘qnashib ketganidan so‘ng daryoga quladi
Jahon | 08:41
Mavzuga oid
02:51 / 17.01.2025
Putin zaxiradagi fuqarolarni yig‘inlarga chaqirishga oid farmonni imzoladi
15:20 / 16.01.2025
Rossiya elchisi Kiselevning gapi tufayli Armaniston TIVga chaqirildi
14:07 / 16.01.2025
Rossiya va Ukraina «25 ga 25» formulasi bo‘yicha asirlar almashdi
13:27 / 16.01.2025