Uchta nafaqani tayinlashda yugur-yugurlarga barham beriladi. Boshqa nafaqa va pensiyalar-chi?

– Kimlar hech qayerga murojaat qilmasdan nafaqalarini olishi mumkin?

– Prezidentning 74-sonli farmoniga asosan joriy yil 1 oktyabridan boshlab respublikada ilk bor nafaqa tayinlashda proaktiv tizim joriy etilmoqda. Bu nafaqa tayinlash uchun fuqarolar hech qayerga murojaat qilishi shart bo‘lmagan tizimdir. Pensiya jamg‘armasi tomonidan tayinlanadigan 8 turdagi nafaqadan 3 turi proaktiv tizimga o‘tkazilyapti. Bular:

• 18 yoshgacha nogironligi bo‘lgan bolalarga nafaqalar;
• 18 yoshgacha nogironligi bo‘lgan bolalarni parvarishlovchi ota-onalar va vasiylarga tayinlanadigan parvarishlash nafaqasi;
• OITS bilan kasallangan 18 yoshgacha bolalarning ota-onalariga nafaqalar.

Bugungi kunda ushbu 3 turdagi nafaqalarga murojaatlar 70 mingdan ortiq va bu o‘z-o‘zidan 70 ming fuqaroning ortiqcha ovoragarchiliklari bartaraf etilishini anglatadi.

– O‘zi bugungi kunda bu nafaqalarni tayinlash qanday amalga oshiriladi-yu, yangi tizim bilan nimalar o‘zgaradi?

– Bugungi kunda yuqoridagi toifa nafaqa oluvchilari birinchi bo‘lib tibbiy-ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish agentligining tuman va shahar bo‘limlariga murojaat qiladilar va ularga 18 yoshgacha nogironlik belgilanadi. Belgilangandan so‘ng, yaqin qarindoshlari – ota-onasi yoki vasiysi tomonidan davlat xizmatlari markazlari va yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali pensiya jamg‘armasiga elektron murojaat yuboriladi. Murojaatga asosan pensiya jamg‘armasining dasturiy ta’minoti avtomatik tarzda ushbu fuqaroga nafaqa tayinlar edi.

Ana endi 1 oktyabrdan boshlab o‘rtadagi bir qadam bekor qilinib 18 yoshgacha bolalikdan nogironlik nafaqasi ma’lumotlar bazaga kiritilishi bilan tayinlanadi. Ya’ni tibbiy-ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish agentligining tuman va shahar bo‘limlari tomonidan dasturiy ta’minot orqali nafaqani oluvchi ( ota-ona yoki vasiy) hamda nogironligi bo‘lgan fuqaro haqidagi ma’lumotlar pensiya jamg‘armasiga avtomatik yuborilgach, pensiya jamg‘armasining axborot tizimi inson omilisiz 20-30 soniyada nafaqa tayinlaydi. Shundan keyin dastur fuqaroga nafaqa tayinlanganligi to‘g‘risida sms-xabar yuboradi. Ya’ni endi fuqarolar ortiqcha ovoragarchiliksiz, qog‘oz shaklidagi hujjatlarni ko‘tarib, idorama-idora yurishlari bartaraf etildi.

Tibbiy-ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish agentligining tuman va shahar bo‘limlari o‘zining dasturiy ta’minotlari orqali nogiron bolaning ma’lumotlari va nafaqani oluvchi – ota-onasi, vasiysi yoki yaqin qarindoshlarining ma’lumotlarini qo‘shib pensiya jamg‘armasi axborot tizimiga jo‘natadi. Pensiya dasturiy ta’minoti avtomatik tarzda shu fuqaroga nafaqa tayinlaydi.

– Ikki turdagi nafaqa oluvchilar uchun ham bu tizim ishlaydimi?

– 18 yoshgacha bolalikdan nogironlik nafaqasi bu – bolaga tayinlanadigan nafaqa, oluvchi ota-onasi yoki vasiyi bo‘lishi mumkin. Demak, shu bolaning o‘zi bolalikdan nogiron va o‘zgalar parvarishiga muhtoj bo‘lishi mumkin. Prezidentning 74-sonli farmoni bilan belgilangan 34 tur kasallik bor, bugungi kunda o‘zgalar parvarishiga muhtoj, ya’ni shu 34 tur kasallik bilan kasallangan bolalarning ota-onasiga alohida 500 ming so‘m parvarishlash nafaqasi, bolaning o‘ziga nogironlik nafaqasi – 698 ming so‘m nafaqa tayinlanadi. Ushbu nafaqalarga bugungi kunda ikki turdagi murojaat qilish kerak. Endi 1 oktyabrdan boshlab – tibbiy-ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish agentligining tuman va shahar bo‘limlari tomonidan yuborilgan ma’lumotga asosan ushbu bolada 34 tur kasallikdan biri bo‘lsa, ya’ni o‘zgalar parvarishiga muhtoj bo‘lsa, shu 2 turdagi nafaqa avtomatik tayinlanadi.

– Nega aynan 3 toifa fuqarolarga nafaqa tayinlashda bunday qulaylik berilyapti? Barcha pensiya va nafaqalarni tayinlashda murojaat etilmaydigan tizimga o‘tish rejasi bormi?

– Pensiya jamg‘armasining asosiy vazifasi – pensiya va nafaqalarni fuqarolar murojaatisiz tayinlash. Biz ushbu tizimga bosqichma-bosqich o‘tib boryapmiz. Pensiya jamg‘armasi birinchi bosqichda bir martalik suyunchi va dafn nafaqasini kompozit xizmat – ya’ni bitta ariza bilan bir nechta davlat xizmatini ko‘rsatishni joriy etgan.

Ikkinchi bosqichda pensiya jamg‘armasi tomonidan tayinlanadigan 8 turdagi nafaqalarni davlat xizmatlari markazlari yoki yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali tayinlash tizimini ishlab chiqdik. Bunda fuqarolar birgina pasport bilan tegishli davlat xizmatlari markazlari va o‘zlari istalgan vaqtda yagona interaktiv davlat xizmatlari portaliga kirib ariza yuborishlari mumkin.

Uchinchi bosqichda 8ta nafaqadan 3 turini proaktiv tizimga o‘tkazdik, sabab – ushbu fuqarolardan ortiqcha ish haqi va staj haqida ma’lumotlar so‘rashning oldini olish. Ish haqi va staj haqidagi ma’lumotlar 2020 yildan bandlik va mehnat vazirligining yagona milliy tizimida yuritilib kelinmoqda.

Pensiyalarni ham proaktiv tizimga o‘tkazishimiz uchun fuqaroning barcha mehnat staji va ish haqlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar raqamlashtirilgan bo‘lishi kerak. Bugungi kunda 2005 yildan oldingi davr ma’lumotlari raqamlashtirilmagan. Lekin bu bo‘yicha Prezidentning 51-02 sonli qarori qabul qilingan, qaror bo‘yicha 30 dan ortiq vazirlik va idoralarga pensiya tayinlash uchun zarur hujjatlarni raqamlashtirish bo‘yicha topshiriq berilgan. Bu bo‘yicha idoralar ishlayapti. Barcha ma’lumotlar raqamlashtirilgach, pensiya jamg‘armasi barcha pensiya va nafaqalar tayinlashni proaktiv tizim orqali amalga oshiradi.

– Aniq muddat bormi?

– Muddati hozircha aniq emas. Lekin qaror bilan 2023 yil 1 yanvardan birgina pasport bilan pensiya tayinlash amaliyotiga o‘tish belgilangan. Ammo faqatgina pasport bilan nafaqa tayinlash uchun ham fuqaroning barcha ma’lumotlari raqamlashtirilishi kerak.

Madina Ochilova suhbatlashdi.
Operator Abduqodir To‘lqinov
Montaj ustasi Javohir G‘ayratov