Jarrohlik amaliyotida kesilgan to‘qimalarni tikishsiz davolash usuli ishlab chiqildi

Uzoq yillardan buyon jarrohlar tanadagi kesilgan joy yoki katta jarohatlarni yopish uchun maxsus ip (shv)lar yoki skobalardan foydalanib keladi. Bu usullar sodda va sinovdan o‘tgan bo‘lsa-da, o‘ziga yarasha noqulayliklarga ham ega.

Tikuv iplari bilan bitgan jarohatlarda ko‘pincha dag‘al chandiqlar qoladi. Ba’zan iplar bo‘shashib, yara ochilib ketadi va tiklanish to‘liq bo‘lmaydi. Metall skobalar esa atrofdagi to‘qimalarni tirnashi yoki shikastlashi mumkin.

Eng qiyini – nervlar va qon tomirlarni tiklash. Ular juda nozik bo‘lgani uchun har qanday qo‘shimcha jarohat mazkur organlarning ishlashiga jiddiy to‘sqinlik qiladi. Shu sabab olimlar shikastlangan tana qismlarini davolash, to‘qimalarni birlashtirishning an’anaviy usullariga muqobil, xavfsiz va samaraliroq yondashuvlarni izlashda davom etmoqda.

Mazkur masalaga bag‘ishlangan tadqiqotlardan biri AQShdagi Massachusets texnologiya instituti (MIT)da o‘tkazilib, yorug‘lik nuri yordamida qotuvchi maxsus tibbiy yelim ishlab chiqildi. U nam to‘qimalarga 30 soniya ichida yopishadi, vaqt o‘tishi bilan tanada erib ketib, iz qoldirmaydi.

Ushbu tadqiqot dastlab bir aspirantning polimerlar bo‘yicha ilmiy loyihasi bo‘lib boshlangan. Keyinchalik u laboratoriya hayvonlarida yurakdagi teshiklarni xavfsiz “yopish” usuli sifatida qo‘llangan.

2013 yilda mazkur loyiha asosida Tissium nomli kompaniya tashkil etilgan. Uning faoliyati jarrohlik amaliyotlarida foydalaniladigan eski tikish usullarini jarohatga kam zarar yetkazadigan va samarali texnologiyalar bilan almashtirish maqsadida yo‘lga qo‘yilgan.

Tissium kompaniyasining birinchi mahsuloti — Coaptium Connect tizimi. U qo‘l yoki oyoq barmoqlaridagi uzilgan nervlarni qayta ulash uchun ishlatiladi. Tizim uchta asosiy qismdan iborat:

• Maxsus tibbiy yelim: nerv uchlarini bir-biriga mustahkam yopishtiradi.
• 3D-printerda tayyorlangan maxsus qobiq: nerv uchlari to‘g‘ri joylashishi uchun ularni o‘rab turadi.
• Ko‘k yorug‘lik nuri: yelimni 30 soniyada qotiradi.

Jarrohlar avval nerv uchlarini qobiq ichiga joylaydi, ustiga yelim surtadi, so‘ng ko‘k yorug‘lik bilan yoritadi. Natijada nervlar mustahkam yopishadi va vaqt o‘tishi bilan yelim tanada erib ketadi, iz qoldirmaydi.

Klinik sinovlarda 12 nafar bemor ishtirok etgan, natijalarga ko‘ra, ularning hammasida barmoqlar harakati to‘liq tiklangan. Taqqoslash uchun, an’anaviy tikish usulida bunday natija atigi 54 foiz hollarda qayd etilgan.

Tadqiqotchilar kelgusida mazkur texnologiyadan churrani davolash, yurak yamog‘i va jarrohlikning boshqa sohalarida ham foydalanish usullarini ishlab chiqish ustida izlanish olib bormoqda.