Qoʻshimcha funksionallar
-
Tungi ko‘rinish
Eng yosh, afrikalik va musulmon – Nyu-Yorkning yangi meri Mamdani
Foto: Marca
Yangi saylangan Nyu-York meri o‘zining birinchi nutqida o‘zbeklarga ham minnatdorlik bildirdi. Zohran Mamdani Nyu-York tarixidagi birinchi musulmon, Afrikada tug‘ilgan, 1892 yildan beri saylangan eng yosh mer bo‘ldi. Biroq prezident Tramp uni «kommunist» deya atab, mablag‘ ajratmaslik bilan qo‘rqitmoqda.
Xabaringiz bor, demokratlardan bo‘lgan Zohran Mamdani endi Nyu-Yorkning yangi meri. Bu shaxsning rostdan ham e’tiborni tortuvchi bir qancha tomonlari bor. Birinchidan u 1892 yildan beri saylangan eng yosh mer, Nyu-Yorkning birinchi musulmon meri hamda Afrikada tug‘ilgan odam birinchi marta bu lavozimga saylanmoqda. Aslida u o‘tgan yili merlik uchun poygaga kam pul, institutsional partiya yordamisiz kirgan edi. Lekin uning sobiq gubernator Endryu Kuomo va respublikachi nomzod Kertis Slivadan ham o‘tib ketib, g‘alaba qozonishi olamshumul voqelik bo‘lmoqda.
Zohran Mamdanining yosh va xarizmatik ekani ham g‘alabaga yordam berdi, deb yozadi BBC.
Uning etnik kelib chiqishi esa partiya tarkibining xilma-xilligini aks ettiradi. Mamdani siyosiy kurashdan qochmadi va g‘urur bilan chap qanot dasturini qo‘llab-quvvatladi. Masalan, bepul bolalar parvarishi, kengaytirilgan jamoat transporti va hukumatning erkin bozor tizimiga aralashuvi kabi takliflarni ilgari surdi, deya qo‘shimcha qiladi ushbu nashr.
Saylov oldidan tanqidchilar Amerikaning keng doiralarida bunday nomzodni saylab bo‘lmaydi, deb ogohlantirdi. Shunga qaramay, seshanba kuni kechqurun u Nyu-Yorkning yangi meri bo‘lishi oydinlashdi.
Nyu-Yorkning sobiq gubernatori, o‘zi gubernatorning o‘g‘li bo‘lgan Endryu Kuomoga qarshi kurashib, uni mag‘lub etish – Mamdani uchun katta natija edi.
Shu jihatdan ham Zohranning merlik kampaniyasi ommaviy axborot vositalarining katta e’tiborini tortdi, ehtimol munitsipal saylovlardan ko‘ra ko‘proq, hatto Amerikaning eng yirik shahri uchun ham.
Lekin endi hokim sifatida uning muvaffaqiyatlari va muvaffaqiyatsizliklari diqqat bilan tekshiriladi, omma e’tiborida bo‘ladi.
Bundan o‘n ikki yil oldin demokrat Bill de Blasio Nyu-York shahrining iqtisodiy va ijtimoiy tengsizliklarini hal qilish takliflari bilan merlik uchun kurashda g‘olib chiqqandi. Mamdaniga o‘xshab, chap qanotdagi amerikaliklar ham uning ma’muriyati samarali liberal boshqaruvning milliy namunasini taqdim etishiga katta umid bog‘lashgan.
Biroq, De Blasio sakkiz yil o‘tib, yangi siyosatlarni amalga oshirish uchun merlik vakolatlari chegaralari bilan kurashganligi sababli unchalik mashhur bo‘lmadi. Mamdani o‘sha chegaralar va xuddi shu umidlar bilan kurashishi kerak.
Prezident Tramp Mamdanini yaxshi qabul qilmasligi avvaldanoq ma’lum edi. Prezident uni «kommunist» deb atab, agar saylovlarda g‘alaba qozonsa, shahar uchun ajratiladigan federal mablag‘larni kesishini aytib, ogohlantirgan edi.
"Agar kommunist nomzod Mamdani Nyu-York meri saylovida g‘alaba qozonsa, men o‘zimning sevimli birinchi uyim bo‘lgan Nyu-Yorkka beriladigan mablag‘ minimal miqdordan o‘tishi dargumon. Kommunist boshqaruvchi bilan vaziyat yomonlashishi mumkin. Millatni boshqarish mening vazifam, agar Mamdani g‘alaba qozonsa, Nyu-York to‘liq va umumiqtisodiy, ijtimoiy falokatga aylanishiga ishonchim komil”, deb yozgandi Tramp.
Kecha yangi mer saylovdan keyin qilgan ilk chiqishida rahmat aytgan millat vakillari ichida o‘zbeklar ham borligi e’tiborni tortadi.
“Bu harakatni o‘ziniki deb bilgan, shahrimiz siyosati tomonidan ko‘pincha e’tibordan chetda qoladigan insonlarga minnatdorchilik bildiraman. So‘zim yamanlik do‘kon egalari, meksikalik buvijonlar, senegallik taksi haydovchilari va o‘zbek hamshiralari, trinidadlik oshpazlar va efiopiyalik xolajonlar haqida. Ha, aynan xolajonlar. Kensington, Midvud va Hans-Poyntdagi har bir yuyu-yorklikka bag‘ishlanadi”, dedi Mamdani.
Eslatib o‘tamiz, yangi mer saylovoldi kampaniyasida Isroilning G‘azo urushi paytidagi xatti-harakatlarini qoralagan. U Nyu-York shahriga qadam qo‘ysa, Bosh vazir Benyamin Netanyahuni harbiy jinoyatchi sifatida hibsga olishga va’da bergandi, bu va’da esa uning merlik muddati davomida sinovdan o‘tkazilishi mumkin.
Qator Amerika nashrlari yorqin g‘alaba bilan kelgan merni qiyin kunlar kutib turganini yozmoqda. To‘g‘ri, uning kampaniyasi milliy e’tiborni jalb qilgan bo‘lsa-da, Mamdanining o‘zi Amerikaning asosiy aholisi uchun notanish.
Yaqinda o‘tkazilgan CBS so‘rovi shuni ko‘rsatdiki, Amerika jamoatchiligining 46 foizi Nyu-York meri saylovini "umuman yaqindan" kuzatmagan. Bu Mamdani va amerikalik so‘llar uchun ham imkoniyat, ham qiyinchilik tug‘diradi.
AQSh prezidenti Donald Trampdan tortib konservatorlar yangi saylangan merni sotsialistik tahdid sifatida ko‘rsatishga harakat qilishadi, uning siyosati va ustuvorliklari Amerikaning eng yirik shahrini vayron qiladi, deya uqtirishga urinishadi.
Nyu-York bilan shaxsiy aloqaga ega bo‘lgan Tramp Mamdani bilan siyosiy janjalni mamnuniyat bilan kutib olishi aniq va yangi mer oldidagi eng katta qiyinchilik aslida shu.
