Экспертлар Амударёнинг қуйи оқимида сув кам бўлиши ҳақида огоҳлантирдилар

TERRA-MODIS сунъий йўлдош платформасининг маълумотларига кўра, Амударё ва Сирдарёнинг юқори қисмидаги дарё ҳавзаларининг қор қоплаган майдони 2018 йилнинг 31 март куни ҳолатига кўра 2017 йилнинг қор кўп ёққан шу даврига нисбатан анчагина озроқ.

Экспертларнинг фикрича, бундай шароитда, Амударёнинг қуйи оқими учун серсувлик миқдорини узоқ муддатли башоратига биноан, ҳосил ўсиши вақтида сув миқдори меъёрдан 40 фоиз атрофида бўлиши кутилмоқда. Бошқача айтганда, жорий йилда тадқиқот ўтказилаётган минтақаларда сув кам бўлади. Бу эса, авваламбор, қишлоқ хўжалигида кам сувлик билан боғлиқ бўлган эҳтимолли хатарлар оқибатларини пасайтириш учун мослашувнинг қўшимча чора-тадбирларини ўтказишни талаб қилади.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Тараққиёт дастури ва Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ҳузуридаги Гидрометеорология хизмати билан ҳамкорликда иқлим ўзгариши ҳақидаги БМТнинг доиравий конвенциясининг Адаптацион фонди молиявий кўмагида амалга оширилаётган «Ўзбекистоннинг қурғоқчил ҳудудларида жойлашган фермер ва деҳқон хўжаликларининг иқлимий барқарорлигини таъминлаш» қўшма лойиҳаси доирасида такомиллаштирилган Қурғоқчиликни олдиндан огоҳлантириш тизими (ҚООТ) бундай башоратларни кўра билиш имконини беради.

Бутунжаҳон метеорология ташкилотининг баёнотига кўра, 2017 йилдаги табиий офатлардан кўрилган зарар рекорд даражадаги 320 миллиард долларга тенг бўлди.

Ўзгидромет мутахассислари томонидан мана шундай тизим сув оқимини шакллантириш зоналари бўлмиш Амударё ва Сирдарёнинг юқори қисмлари учун ишлаб чиқилган эди. Шуни қайд этиш жоизки, Қорақалпоғистон Амударёнинг этакларида жойлашган ва бу ерда мазкур сув оқимидан фойдаланиш ва қайта тиклашга зарур бўладиган шароитлар юқори қисмлардан тубдан фарқ қилади. Лойиҳа доирасида мазкур тизим ҳудуднинг географик жойлашуви шароитларига мослаштирилди. Ҳозирги вақтда у икки турдаги маҳсулотни олиш имконини беради - сув миқдорини сифатли баҳолаш, у туфайли йил сув ресурслари билан етарли даражада таъминланганлигини ёки қурғоқчилик кутилаётганини, ҳамда маълум бир объект учун сув захираларини сон жиҳатдан тавсифлаш ҳақида тасаввур берадиган маълумотларни аниқлаш мумкин бўлади.

“Қорақалпоғистон бўйича барча кузатув тармоқларини автоматлаштириш лойиҳанинг муҳим йўналиши ҳисобланади. 2017 йилнинг март-апрель ойларида 10та метеорологик станциядан иборат бўлган кузатув метеорологик тармоқни модернизация қилиш учун ускуналар ўрнатилди. Биз Россия, Қирғизистон ва Италиядан мутахассисларни жалб қилдик. Бундай ускуна мамлакатда биринчи маротаба ишлатилмоқда. У қатъий белгиланган давр мобайнида асосий метеорологик параметрларни юқори аниқликда ўлчаш, ўлчашлар натижасида қатор кўрсаткичларни ҳисоблаб чиқиш, ахборотни тезкорлик ва диққат билан кодлаш, телеграммалар матнини тузиш ва ахборотни маълумотларни жамлаш марказларига юбориш имконини беради”, - дейди лойиҳа раҳбари Александр Меркушкин.

Бундан ташқари, лойиҳа доирасида Туямўйин ва Қипчоқдаги иккита муҳим нуқталарда сув сарфи даражасини кузатиш тизимларини автоматлаштириш амалга оширилмоқда. Бу тегишли ўлчовларни бажаришда вақтни қисқартиради ва меҳнат сарфини қисқартириш имконини беради.

Шунга қарамасдан, мутахассисларни таъкидлашича, маълумотларни йиғиш ва жамлашни ўзигина етарли эмас, ахборотни муайян аудитория орасида тарқатиш зарур. Бунинг учун кўп модулли ахборот майдони ишлаб чиқилмоқда, у асосий истеъмолчиларни улар учун қулай шаклда муҳим маълумотлар билан тезкор таъминлаш имконини беради.