Учта нафақани тайинлашда югур-югурларга барҳам берилади. Бошқа нафақа ва пенсиялар-чи?

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

– Кимлар ҳеч қаерга мурожаат қилмасдан нафақаларини олиши мумкин?

– Президентнинг 74-сонли фармонига асосан жорий йил 1 октябридан бошлаб республикада илк бор нафақа тайинлашда проактив тизим жорий этилмоқда. Бу нафақа тайинлаш учун фуқаролар ҳеч қаерга мурожаат қилиши шарт бўлмаган тизимдир. Пенсия жамғармаси томонидан тайинланадиган 8 турдаги нафақадан 3 тури проактив тизимга ўтказиляпти. Булар:

• 18 ёшгача ногиронлиги бўлган болаларга нафақалар;
• 18 ёшгача ногиронлиги бўлган болаларни парваришловчи ота-оналар ва васийларга тайинланадиган парваришлаш нафақаси;
• ОИТС билан касалланган 18 ёшгача болаларнинг ота-оналарига нафақалар.

Бугунги кунда ушбу 3 турдаги нафақаларга мурожаатлар 70 мингдан ортиқ ва бу ўз-ўзидан 70 минг фуқаронинг ортиқча оворагарчиликлари бартараф этилишини англатади.

– Ўзи бугунги кунда бу нафақаларни тайинлаш қандай амалга оширилади-ю, янги тизим билан нималар ўзгаради?

– Бугунги кунда юқоридаги тоифа нафақа олувчилари биринчи бўлиб тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлигининг туман ва шаҳар бўлимларига мурожаат қиладилар ва уларга 18 ёшгача ногиронлик белгиланади. Белгилангандан сўнг, яқин қариндошлари – ота-онаси ёки васийси томонидан давлат хизматлари марказлари ва ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали пенсия жамғармасига электрон мурожаат юборилади. Мурожаатга асосан пенсия жамғармасининг дастурий таъминоти автоматик тарзда ушбу фуқарога нафақа тайинлар эди.

Ана энди 1 октябрдан бошлаб ўртадаги бир қадам бекор қилиниб 18 ёшгача болаликдан ногиронлик нафақаси маълумотлар базага киритилиши билан тайинланади. Яъни тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлигининг туман ва шаҳар бўлимлари томонидан дастурий таъминот орқали нафақани олувчи ( ота-она ёки васий) ҳамда ногиронлиги бўлган фуқаро ҳақидаги маълумотлар пенсия жамғармасига автоматик юборилгач, пенсия жамғармасининг ахборот тизими инсон омилисиз 20-30 сонияда нафақа тайинлайди. Шундан кейин дастур фуқарога нафақа тайинланганлиги тўғрисида смс-хабар юборади. Яъни энди фуқаролар ортиқча оворагарчиликсиз, қоғоз шаклидаги ҳужжатларни кўтариб, идорама-идора юришлари бартараф этилди.

Тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлигининг туман ва шаҳар бўлимлари ўзининг дастурий таъминотлари орқали ногирон боланинг маълумотлари ва нафақани олувчи – ота-онаси, васийси ёки яқин қариндошларининг маълумотларини қўшиб пенсия жамғармаси ахборот тизимига жўнатади. Пенсия дастурий таъминоти автоматик тарзда шу фуқарога нафақа тайинлайди.

– Икки турдаги нафақа олувчилар учун ҳам бу тизим ишлайдими?

– 18 ёшгача болаликдан ногиронлик нафақаси бу – болага тайинланадиган нафақа, олувчи ота-онаси ёки васийи бўлиши мумкин. Демак, шу боланинг ўзи болаликдан ногирон ва ўзгалар парваришига муҳтож бўлиши мумкин. Президентнинг 74-сонли фармони билан белгиланган 34 тур касаллик бор, бугунги кунда ўзгалар парваришига муҳтож, яъни шу 34 тур касаллик билан касалланган болаларнинг ота-онасига алоҳида 500 минг сўм парваришлаш нафақаси, боланинг ўзига ногиронлик нафақаси – 698 минг сўм нафақа тайинланади. Ушбу нафақаларга бугунги кунда икки турдаги мурожаат қилиш керак. Энди 1 октябрдан бошлаб – тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлигининг туман ва шаҳар бўлимлари томонидан юборилган маълумотга асосан ушбу болада 34 тур касалликдан бири бўлса, яъни ўзгалар парваришига муҳтож бўлса, шу 2 турдаги нафақа автоматик тайинланади.

– Нега айнан 3 тоифа фуқароларга нафақа тайинлашда бундай қулайлик бериляпти? Барча пенсия ва нафақаларни тайинлашда мурожаат этилмайдиган тизимга ўтиш режаси борми?

– Пенсия жамғармасининг асосий вазифаси – пенсия ва нафақаларни фуқаролар мурожаатисиз тайинлаш. Биз ушбу тизимга босқичма-босқич ўтиб боряпмиз. Пенсия жамғармаси биринчи босқичда бир марталик суюнчи ва дафн нафақасини композит хизмат – яъни битта ариза билан бир нечта давлат хизматини кўрсатишни жорий этган.

Иккинчи босқичда пенсия жамғармаси томонидан тайинланадиган 8 турдаги нафақаларни давлат хизматлари марказлари ёки ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали тайинлаш тизимини ишлаб чиқдик. Бунда фуқаролар биргина паспорт билан тегишли давлат хизматлари марказлари ва ўзлари исталган вақтда ягона интерактив давлат хизматлари порталига кириб ариза юборишлари мумкин.

Учинчи босқичда 8та нафақадан 3 турини проактив тизимга ўтказдик, сабаб – ушбу фуқаролардан ортиқча иш ҳақи ва стаж ҳақида маълумотлар сўрашнинг олдини олиш. Иш ҳақи ва стаж ҳақидаги маълумотлар 2020 йилдан бандлик ва меҳнат вазирлигининг ягона миллий тизимида юритилиб келинмоқда.

Пенсияларни ҳам проактив тизимга ўтказишимиз учун фуқаронинг барча меҳнат стажи ва иш ҳақлари тўғрисидаги маълумотлар рақамлаштирилган бўлиши керак. Бугунги кунда 2005 йилдан олдинги давр маълумотлари рақамлаштирилмаган. Лекин бу бўйича Президентнинг 51-02 сонли қарори қабул қилинган, қарор бўйича 30 дан ортиқ вазирлик ва идораларга пенсия тайинлаш учун зарур ҳужжатларни рақамлаштириш бўйича топшириқ берилган. Бу бўйича идоралар ишлаяпти. Барча маълумотлар рақамлаштирилгач, пенсия жамғармаси барча пенсия ва нафақалар тайинлашни проактив тизим орқали амалга оширади.

– Аниқ муддат борми?

– Муддати ҳозирча аниқ эмас. Лекин қарор билан 2023 йил 1 январдан биргина паспорт билан пенсия тайинлаш амалиётига ўтиш белгиланган. Аммо фақатгина паспорт билан нафақа тайинлаш учун ҳам фуқаронинг барча маълумотлари рақамлаштирилиши керак.

Мадина Очилова суҳбатлашди.
Оператор Абдуқодир Тўлқинов
Монтаж устаси Жавоҳир Ғайратов