Озарбойжонликлар нега балконларни яхши кўришади?

Балкондан туриб шаҳар томоша қилишнинг ўзига яраша гашти бор. Буни озарбойжонликлар, айниқса, яхши билишади. Шу ҳам мавзу бўлибдими, дейишингиз мумкин. Аммо дастурни охиригача томоша қилсангиз, фикрингиз мутлақо ўзгаради. Чунки Боку балконларининг ўз маданияти ва тарихи бор.

Озарбойжон пойтахти Боку кўчаларини кезаркансиз, Ғарб ва Шарқ архитектуралари маданияти уйғунлигининг гувоҳига айланасиз. Шаҳар бинолари турли асрларда бунёд этилган бўлса-да, меъморий ечимларда ўзига хос умумийлик бор.

Бу умумийлик бинолардаги бир-бирини такрорламайдиган, санъат даражасида қуриладиган балконларда ҳам ўз ифодасини топади. Қаерга қараманг, оддий темир панжаралисидан тортиб, мураккаб меъморий услубларга эга пешайвонларни учратасиз.

Бокуликларнинг кўп қаватли уй харид қилишдаги қатъий талабларидан бири ҳам бу хонадонларда балконларнинг бўлишидир. Албатта, улар ошхонани балконга чиқариб, яна битта хона сонини ошириш ҳақида ўйламайди. Балкон балконлигича қолиши керак.

Тўғри, баъзи уйларда улар ўраб олиниб, хона қилинганини ҳам учратиш мумкин. Ҳатто, бир балконни иккига бўлиб, ярмини ўз ҳолича, қолган ярми хонага айлантирилган ҳолатлар ҳам бор. Лекин жуда кам.

Озарбойжонликлар тарихан бундай пешайвонларни уйдан чиқмасдан туриб, қарама-қарши уйда яшовчи қўшнилар билан суҳбат қуриб ўтириш, хаёл суриш, чой ичиш ёки шахмат, нардага ўхшаган ўйинлар ўйнаб ҳордиқ чиқариш учун энг қулай жой сифатида кўриб келишган.

Озарбойжон тилида уларни “шушабанд”, яъни “ойна билан ўралган” маъносини берувчи “ойнабанд”, ўралмаган балконларни эса шунчаки “шуша”, яъни “ойна” деб аташади. 3-4 аср илгари қурилган кўп қаватли уйларда ҳам ойнабандларга алоҳида урғу берилган.

Шу ўринда маълумот учун айтиш керакки, Озарбойжон – Ўзбекистондан виза талаб қилмайдиган энг арзон йўл харажатли денгиз мамлакати. Бу ерга келиш харажатларингизни олдиндан ҳисоблаб чиқишингиз мумкин. Масалан, aviasales.uz сайти ёки иловасига кирсангиз, Тошкент-Боку-Тошкент йўналиши бўйича авиапарвозлар, аниқроғи бориш-қайтиш нархи 2 миллион 800 минг сўм ва ундан арзонроққача ҳам тушиши мумкин. Шунингдек, шу илованинг ўзида шаҳардаги меҳмонхоналарни чўнтагингизга қараб ҳам танлайверасиз ва энг муҳими, ҳар бир сизга кўрсатилган меҳмонхона хизмати эвазига 5 фоизли кешбэкка ҳам эга бўласиз. Ҳозироқ ўзингизга мос келадиган саёҳат хомчўтини қилиб кўришингиз мумкин.

Яна Боку балконларига қайтсак. Шаҳар бўйлаб кезаркансиз, жуда кўп ойнабандларни узум токлари безаб турганига гувоҳ бўласиз. Баъзиларида эса узумлар қийғос тугиб ётганини ҳам кўрасиз. Бу токлар ерга экилиб, қаватдан қаватга ошириб юборилади ва пешайвонларга ўзига хос гўзаллик, табиийлик бахш этади.

Замонавий қурилаётган уйларнинг ҳам балконсизларини учратмайсиз. Тарихан ўзгармай келаётган бу меъморий одат озарбойжонликлар қурилиш маданиятининг ажралмас бир қисмига айланган. Ҳамда умумий картинада барча шушабандлар шаҳарга санъат даражасида яхлит бир виқор ва салобат бериб турибди. Боку балконсеварлиги билан ҳам бошқа шаҳарларга ўхшамайди. Озарбойжонга келсангиз, албатта, пойтахт кўчалари бўйлаб сайр қилинг ва балконлар гўзаллигидан завқ олинг!

Сардорбек Усмоний
Озарбойжон, Боку