Тинчликка тайёр Ҳамас, АҚШ ва Украинанинг «мега келишуви» ва Европа аэропортлари учун «бош оғриқ» – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Трамп: Ҳамас тинчликка тайёр

АҚШ президент Доналд Трамп 3 октябр куни Исроилдан Ғазони бомбардимон қилишни зудлик билан тўхтатишни талаб қилди. Сабаб — Ҳамас асирларни озод қилиш ва урушни тугатиш бўйича АҚШ режаси доирасидаги айрим шартларни қабул қилди. Трамп Ҳамаснинг «доимий тинчликка тайёр» эканини кўрсатганига ишонгани ва энди масъулият Нетаняҳу ҳукумати зиммасида эканини айтди.

«Исроил Ғазони бомбардимон қилишни зудлик билан тўхтатиши керак, шунда биз гаровдагиларни тез ва хавфсиз олиб чиқа оламиз!» — деб ёзди Трамп ўзининг саҳифасида. «Биз аллақачон тафсилотларни муҳокама қиляпмиз. Бу фақат Ғазо ҳақида эмас, бу Яқин Шарқда узоқ кутилган тинчлик ҳақида», деди у.

Ҳамас жавобида гуруҳ Ғазони қуролсизлантириш ва демилитаризацияга рози бўлишини айтмади — бу Исроил ва АҚШ талаб қилаётган, лекин Ҳамас илгари ҳам рад этган шарт. Шунингдек, Ҳамас Исроилнинг тўлиқ ва дарҳол чиқиб кетишини талаб қилмоқда.

Трамп режаси юзасидан Ҳамас ўз жавобида «алмашинув формуласига биноан барча оккупация асирларини — тирик ёки жасадларини — зарурий шароитлар билан озод қилишга розилигини» эълон қилди. Шунингдек, Ҳамас музокараларга зудлик билан киришишга тайёрлигини қўшимча қилди.

Гуруҳ «Ғазо секторини фаластинлик мустақил шахслардан иборат, фаластинлик миллий консенсусга асосланган маъмуриятга топширишга тайёрлигини» билдирди.

Исроил бош вазири Бенямин Нетаняҳу идораси эса Исроил «урушни тугатишда президент ва унинг жамоаси билан тўлиқ ҳамкорликни давом эттиради, бу Исроил белгилаб қўйган тамойилларга мувофиқ бўлиб, президент Трамп қарашлари билан уйғун» эканини билдирди. Шунга қарамай, маҳаллий аҳоли Трампнинг талабидан кейин ҳам исроиллик танклар Ғазо шаҳри марказидаги Талатени кўчасини ўққа тутганини айтди. Исроил ҳарбий самолётлари эса Ғазо шаҳрида зарбаларни кучайтириб, бир нечта уйларга ҳужум қилган.

Исроил 2023 йил октябрда бошлаган уруш оқибатида Ғазо соғлиқни сақлаш идораларига кўра, 66 мингдан ортиқ фаластинлик ҳалок бўлди. Ҳужумлар бутун ҳудудни вайрон қилган, БМТнинг Тергов комиссияси Исроил Ғазода геноцид содир этаётганини тасдиқлаган.

Европа Россия газидан тезроқ воз кечмоқчи

Европарламент Россия энергияси импортидан воз кечишни тезлаштириш имкониятини ўрганмоқда, деб хабар берди Bloomberg агентлиги ўз манбаларига таяниб.

"Европарламент Россия нефти ва гази импортидан воз кечиш имкониятини ўрганмоқда. Парламент саноат қўмитаси 2026 йилдан нефт ва яна бир йилдан сўнг газ импортини тўхтатиш кўзда тутилган RePowerEU режасига тузатишлар киритиш бўйича овоз беради", - дейилади хабарда.

Қайд этилишича, овоз бериш 16 октябр куни ўтказилиши режалаштирилган.

ЕИ мамлакатлари 2022 йилда эълон қилинган режада 2027-2028 йилларда Россия газидан воз кечишни мақсад қилган. Бу вақт ичида Россиянинг суюлтирилган газ етказиб бериш ҳажми 40 фоизга ошди, қувур орқали газ етказиб бериши эса 70 фоиздан 60 фоизга тушди.

19 сентябр куни Еврокомиссия раҳбари Урсула фон дер Ляйен 2027 йилдан Россия суюлтирилган гази импортини тақиқлашни ўз ичига олган 19-санкциялар пакети билан таништирганди.

АҚШ ва Украинанинг «тарихий» келишуви

АҚШ ва Украина «тарихий» келишув тузишга тайёрланмоқда, унинг доирасида Вашингтон Киевдан жанговар шароитларда синовдан ўтган энг янги дрон технологияларини харид қилади, деб хабар берди The Wall Street Journal.

30 сентябр куни Украина мудофаа вазири ўринбосари Сергей Боев бошчилигидаги юқори мартабали мулозимлардан иборат делегация Пентагон ва Давлат департаменти билан музокаралар ўтказиш учун Вашингтонга келди.

Нашр АҚШда ҳам мураккаб дронлар ишлаб чиқарилишини эслатган, шу билан бирга, Украина бундай қурилмаларни оммавий ишлаб чиқаришда анча илгарилаб кетгани, улар ҳар куни ҳақиқий жанговар шароитларда ўз самарадорлигини исботлаётгани қайд этилган. Бундан ташқари, Украинада ишлаб чиқарилган дронлар арзон – уларнинг нархи Ғарб мамлакатларидаги шунга ўхшаш аппаратлар нархининг атиги 20-30 фоизини ташкил қилади.

Музокаралар жараёнидан хабардор манбаларнинг маълум қилишича, ҳозирда томонлар технологияларни ўтказишнинг бир нечта эҳтимолий механизмларини ўрганмоқда. Вариантлар орасида Америка компанияларига роялти эвазига дрон прототипларини тақдим этиш, украинларнинг АҚШда мустақил равишда дронлар ишлаб чиқарадиган шуъба корхонасини ташкил этиши ёки Вашингтоннинг ўз ҳарбийлари эҳтиёжлари учун Украинадан дронларни тўғридан тўғри сотиб олиши ҳам бор.

Украина президенти Володимир Зеленский 27 сентябр куни дронлар бўйича келишув «мегакелишув»нинг бир қисми бўлиши мумкинлиги, унинг доирасида Киев Американинг миллиардлаб долларлик қуролларини сотиб олишини айтганди. Бошқа нарсалар қаторида, Украина ҳукумати узоқ масофали ракеталарни ҳам олишга умид қилмоқда.

Исроил ёрдам флотида 480 кишини қўлга олди

Global Sumud халқаро флотилиясига Исроил томонидан уюштирилган ҳужум чоғида ноқонуний ҳибсга олинган фаоллар сони 480 нафарга етди. Бу ҳақда Исроил Ташқи ишлар вазирлиги флотилия иштирокчиларининг ҳибсга олиниши юзасидан «Анадолу» сўровига берган жавобида маълум қилинди.

Хабарга кўра, 1 октябр кечасидан 2 октябр тонгигача давом этган Global Sumud флотилиясига қарши ҳужум вақтида 474 нафар фаол ҳибсга олинган ва Исроилга олиб кетилган.

Шунингдек, 3 октябр куни эрталаб амалга оширилган янги ҳужумда флотилиянинг сўнгги кемаси — «Маринетте» ҳам ноқонуний тарзда эгаллаб олинди. Унинг бортида бўлган 6 нафар фаол ҳам Исроилга олиб кетилган.

Маълум қилинишича, ҳибсга олинган фаолларни депортация қилиш жараёни бошланган, бу бироз вақт олади. Флотилия иштирокчиларидан тўрттаси аллақачон депортация қилинган, бироқ уларнинг шахси ошкор этилмаган.

Бу орада Италия Ташқи ишлар вазирлиги ёзма баёнотида, флотилия таркибида бўлган ва Исроил томонидан ҳибсга олинган тўрт нафар италиялик парламент аъзоси озод этилганини маълум қилди.

Global Sumud флотилияси Ғазо қирғоқларига бориб, блокадани ёриб ўтиш ва гуманитар ёрдам етказиш мақсадида йўлга чиққан эди. У 1 октябр оқшомида Ғазо сувларига яқинлашган. Исроил армияси флотилиядаги ўнлаб кемаларни тўхтатди.

Global Sumud – ҳозирга қадар Ғазога гуманитар ёрдам етказиш учун денгизга чиққан энг йирик ташаббус бўлиб, унда кема ва йўловчилар сони бўйича рекорд қайд этилган.

Европа аэропортларига халақит бераётган дронлар

Германиядаги Мюнхен аэропортининг иккала учиш-қўниш йўлаги дронлар пайдо бўлгани сабабли сўнгги 24 соат ичида иккинчи марта ёпилди. Бу эса ўнлаб рейсларнинг бошқа аэропортга йўналтирилишига ёки бекор қилинишига, шунингдек, тахминан 6 500 йўловчининг аэропортда қолиб кетишига сабаб бўлди.

Расмийларга кўра, шанба куни эрталаб аэропорт ўзининг режалаштирилган очилиш — дронлар кўриниши туфайли кечиктирилган.

«Аниқланмаган дронлар кўриниши сабабли Германия ҳаво ҳаракатини бошқариш хизмати эҳтиёт чораси сифатида Мюнхен аэропортидаги парвозларни чеклади ва кейинги огоҳлантиришгача тўхтатди», — дейилади аэропорт веб-сайтидаги баёнотда.

Аввалги оқшом Лондонга учиши керак бўлган, аммо парвози бекор қилинган самолёт капитани йўловчиларга учиш-қўниш йўлаклари «яқин атрофдаги дронлар кўриниши сабабли» ёпилганини ва полиция вертолётлари ҳавога кўтарилганини айтганди.

Сўнгги ҳафталарда Европадаги авиация тизими дронлар кўриниши туфайли бир неча бор издан чиққан, баъзи расмийлар бу ҳодисаларда Россияни айблаган. Кремл эса бундай айбловларни рад этмоқда.

Германия ички ишлар вазири Александр Добриндт полицияга дронларни уриб тушириш учун ҳарбийлардан ёрдам сўрашни осонлаштирадиган қонун лойиҳасини тезлаштиришини айтди.