Осмондаги электр инқилоби: авиацияни барқарор келажак сари етакловчи 10 та аппарат

2025 йилда электр авиацияси энди орзу эмас, балки тез яқинлашиб келаётган ҳақиқатдир. Янги авлод самолётлари замонавий шаҳар ҳаво таксиларидан тортиб, минтақавий реактив самолётларгача парвоз қилиш тоза, жим ва тежамкор бўлиши мумкинлигини исботламоқда. Келажакдаги барқарор ҳаво саёҳатига йўл очадиган ўнта ажойиб моделни кўриб чиқамиз.

Spirit of Innovation / Фото: Rolls-Royce

Rolls-Royce'дан Spirit of Innovation 2021 йил ноябр ойида соатига 555,9 километр (345,5 миля) тезликка эришиб, дунёдаги энг тез электр самолёт сифатида тарихга кирди. 750 киловатт қувватга эга учта YASA 750R двигатели уни технологик шедеврга айлантирди.

Pipistrel Velis Electro расмий сертификат олган дунёдаги биринчи электр самолётдир. Словенияда ишлаб чиқарилган бу икки ўриндиқли ўқув самолёти 57,6 киловатт қувватга эга Е-811 электр мотори билан жиҳозланган ва соатига тахминан 160 километр тезликка эга.

Eviation Alice — Исроилда ишлаб чиқарилган биринчи тўлиқ электр йўловчи самолёти. Иккита magni650 электродвигателига эга бўлган у 2022 йил 27 сентябрда ўзининг биринчи парвозини амалга ошириб, минтақавий электр парвозларини амалга ошириш мақсадга мувофиқлигини исботлади. Самолёт тўққиз нафар йўловчини қабул қилишга мўлжалланган ва соатига 400 километр тезликда 240–400 километр масофани босиб ўтади.

X-57 Maxwell NASA'нинг биринчи тўлиқ электр экспериментал самолёти бўлиб, тақсимланган электр ҳаракат технологиясини намойиш қилиш учун мўлжалланган. Дастур 2024 йилнинг март ойида якунига етган бўлса-да, лойиҳа муҳим маррага эришди: 14 та аккумуляторли электр мотор ва перванеллар нол чиқиндилар билан самарадорликни 500 фоизга ошириб кўрсатди. Бу самолёт электр самолётларининг кейинги авлоди учун қимматли ноу-хауни қолдирди.

Heart Aerospace компаниясининг Швецияда ишлаб чиқарилган ES-30 самолёти минтақавий ҳаво қатновида инқилоб қилди. Унинг гибрид-электр тизими электр режимида 200 километргача (124 миля) ва гибрид режимда 400 километргача (250 миля) масофани таъминлайди. У 30 йўловчини сиғдира олади.

Йирик авиакомпаниялар, жумладан United Airlines ва Air Canada, аллақачон 250 дан ортиқ бундай самолётларга буюртма берган. Сертификатлаш ўн йилликнинг охиригача кутилмоқда — бу минтақавий авиация қиёфасини тубдан ўзгартириши мумкин.

Американинг Beta Technologies компанияси ALIA CX300'ни яратди — оптимал аэродинамика учун 15 метрли силлиқ қанотли ва орқа итарувчи винтга эга беш ўриндиқли самолёт. ALIA 400 километргача масофани босиб ўтади ва тез зарядлаш тизимига эга.

Франциянинг VoltAero Cassio 330 инновациялар ва кўп қирралиликни ўзида мужассам этган. Ушбу тўрт ўриндиқли итарувчи винтга эга самолёт электр ва анъанавий ҳаракатни бирлаштиради. У 1200 километргача уча олади ва қисқа йўналишларда тўлиқ электр қуввати билан ишлайди.

Joby Aviation компаниясининг S4 тўрт ўриндиқли самолёти бўлиб, олтита эгилган роторли винтга эга, соатига 200 миля (320 километр) тезликка чиқади ва тахминан 100 миля (160 километр) масофани босиб ўтишга қодир. S4 ҳаво таксилари ва шаҳарларда ҳаракатланиш учун мўлжалланган. Компания сертификат олиш ва 2028 йилда Лос-Анжелесда бўлиб ўтадиган Олимпия ўйинлари учун режали рейсларни ўз вақтида бошлашни мақсад қилган.

Wright Electric'нинг Wright 1 лойиҳаси тижорат авиациясида инқилоб қилишни ваъда бермоқда. 186 ўринли бу электролайнер 300 миля (480 километр)гача бўлган парвозлар учун мўлжалланган. WM2500 двигателини ерда синовдан ўтказиш 2025 йилда бошланган ва яқин келажакда NASA NEAT қурилмасида юқори баландликда синов ўтказиш режалаштирилган. Wright Spirit'нинг гибрид версиясини сертификатлаш 2027 йилда кутилмоқда.

eFlyer 800 саккиз ўриндиқли, нол эмиссияли самолёт бўлиб, унумдорлигини турбовинтли самолётлар билан солиштириш мумкин. У соатига 360 миля (590 километр) тезликка эришади, 35 500 фут (10 700 метр) баландликка чиқади ва тахминан 570 миля (925 километр) парвоз масофасига эга.