Qoʻshimcha funksionallar
-
Tungi ko‘rinish
Eski elektronikani qayta ishlash uchun mikrofabrikalar barpo etilmoqda

Foto: EAST NEWS
Avstraliyaning Yangi Janubiy Uels Universiteti muhandislari elektron chiqindilarni qayta ishlash bo‘yicha mikrofabrikalarni yaratishmoqda.
Vina Saxajvallaning so‘zlariga ko‘ra, barchamiz «mikroshaxt» - eski smartfonlar, planshetlar, noutbuklar va boshqa elektron chiqindi egalarimiz, ular uyda yig‘iladi yoki chiqindixonaga tashlanadi. Biroq u juda qimmatli resurs – mobil telefonlarning bir tonnasidan (taxminan 6 ming dona) 130 kg mis, 3 kg kumush, 340 g oltin va 140 g palladiy olish mumkin. Agarda Avstraliyaning o‘zidagi chiqindixonalarda yotgan 25 mln eski telefonlarga televizorlar, kompyuterlar, planshetlar va boshqa texnikalarni ham qo‘shsak, raqamlar fantastik ko‘rinish oladi. Masalan, AQSh elektronikasi sohasi aylanmasi 1 trln dollar bo‘lib, qariyb 42 mln tonna eski elektron qurilmalarni «ishlab chiqaradi».
Universitet mutaxassislarining fikricha, bu muammoni 3D-bosma yordamida hal qilish mumkin. Saxajvalla va uning hamkasblari elektron chiqindilarni xavfsiz hamda tejamkor holda qayta ishlash jarayonini ishlab chiqishmoqda. Gap arzon bo‘lgan sanoat eritish texnologiyasi haqida bormoqda. Yuk konteyneri hajmidagi bunday mikrofabrikalar robotlashtirilgan manipulyatorlar hamda dronlar bilan jihozlangan bo‘lib, ular chiqindini saralaydi, shishani plastikdan ajratadi. Bu jarayonni esa patentlangan dastur boshqaradi.
Qimmatbaho metallarni sotib olmoqchi bo‘lganlar hozirdanoq paydo bo‘ldi – kamdan-kam ishlab chiqarish jarayonida ulardan foydalanilmaydi, plastikni esa Saxajvalla eritish va 3D-printerlar uchun xomashyo sifatida sotishni taklif qilmoqda. 3D-bosma uchun xarajat materiallari global bozori, taxminlarga ko‘ra, 2026 yilga kelib 6,6 mlrd dollarga baholanishi e'tiborga olinsa, plastik oltin yoki kumushdek qiymatga ega bo‘lishi ham mumkin, deb yozmoqda 3ders.
Loyiha hozircha eng dastlabki bosqichda, biroq muhandislar qo‘yilgan vazifalarga erisha olsalar, mikrofabrikalar iqtisodiy foyda keltiruvchi narsaga aylanadi. Bu tizim elektronikani joyida qayta ishlash va jo‘natish biznesini nomarkazlashtirishi mumkin, u esa boshqa xarajatlarni ham kamaytiradi.
Tavsiya etamiz
Jinoyat olamida bunaqasi kam uchraydi: yashirin ustaxona va g‘oyib bo‘lgan 276 ta mashina
Jamiyat | 13:40 / 16.07.2025
20 iyuldan boshlab 1-2 kunga xorijga chiqqanlar O‘zbekistonga bojsiz tovar olib kirolmaydi
Iqtisodiyot | 19:31 / 15.07.2025
Bolalarni itdek vovullatgan «defektolog»ga yangi jinoiy ish ochildi
Jamiyat | 18:06 / 15.07.2025
Etihad Airways O‘zbekistonga parvozlarni yo‘lga qo‘yadi
O‘zbekiston | 15:18 / 15.07.2025
So‘nggi yangiliklar
Mavzuga oid

07:47 / 15.07.2025
Avstraliya Tayvan uchun urush boshlangan taqdirda o‘ziga hech qanday majburiyatni olmaydi

23:51 / 14.07.2025
Avstraliyada syorfer yigit bir kecha okeanda qolib ketdi

19:14 / 14.07.2025
Avstraliyada 19 ta davlat ishtirokida yirik harbiy o‘quv mashg‘ulotlari boshlandi

18:24 / 10.07.2025