Tug‘ma yetakchilar: Forbes dunyodagi eng nufuzli 10 nafar direktorni ma'lum qildi

Dunyodagi eng nufuzli odamlar reytingida taxminan yarmi – bu yirik korporatsiyalar rahbarlari. Ular qanday qilib muvaffaqiyatga erishdi va sayyora taqdiriga qanday ta'sir o‘tkazmoqda?

Bu yil Forbes talqiniga ko‘ra eng eng nufuzli odamlar ro‘yxati 75 kishini o‘z ichiga olgan. Reytingda siyosatchilar yetakchilik qilmoqda: birinchi o‘rinni Xitoy xalq respublikasi raisi Si Tszinpin egalladi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin ikkinchi bo‘lgan bo‘lsa, AQSh rahbari Donald Tramp uchinchiga aylandi.

Biroq, dunyodagi eng nufuzli odamlar reytingi ishtirokchilari orasida asosan Amerika kompaniyalari rahbarlari ham bor. Eng nufuzli rahbarlar top-10ligidan qiymati 5 trln dollar bo‘lgan aktivlarni boshqaruvchi tadbirkorlar joy oldi. Darvoqe, bu Yaponiya YaIMga teng.

Jyeff Bezos

Ro‘yxatda Forbes tomonidan boyligi 12 sonli raqam bilan baholanuvchi tadbirkor yetakchilik qilmoqda. Jyeff Bezos Amazon kompaniyasi asoschisi. Uning boyligi bugungi kunda $132,6 mlrd.ni tashkil etmoqda. Kompaniyaning bozordagi qiymati - $779,2 mlrd. Shu bilan birga, so‘nggi bir yil ichida kompaniya aksiyalari narxi 70 foizga ko‘tarildi va shu tariqa Bezos Yerdagi eng boy odamga aylandi. Avgustda tadbirkor Whole Foods supermarketlar tarmog‘ini $13,7 mlrd.ga sotib oldi va klassik kitob do‘konlarini ochdi. Shundan keyin Amerikaning yirik savdo tarmoqlari - Walmart, Kroger va Target aksiyalari bir necha kun ichida 20 foizgacha yo‘qotishga uchradi. Sarmoyadorlar chakana tarmoqlar Amazon’ning sobiq raqobatchilari taqdirini takrorlashidan qo‘rqib ketishdi. Shunisi qiziqki, Bezos kompaniyasi daromadining asosiy manbasi internet-savdo emas, balki yiliga 1 mlrd dollar olib kelayotgan va 2004 yilda ishga tushirilgan Amazon Web Servies bulutli yechimlar servisidir.

Larri Peyj

Dunyodagi eng yirik qidiruv tizimi – Google’ga egalik qiluvchi Alphabet xoldingi rahbari Larri Peyj (boyligi $51 mlrd, Forbes reytingida 12-o‘rin) dunyodagi eng nufuzli direktorlar reytingida ikkinchi pog‘onani band etdi. U Stenford paytidagi do‘sti Sergey Brin bilan birgalikda 1998 yilda Google’ga asos solgan. Keyinchalik ular Google’da havolali ranjlash algoritmi bo‘lgan PageRank’ni o‘ylab topishdi. Shuningdek, 45 yoshli tadbirkor Kitty Hawk o‘zi boshqariluvchi uchar taksilar loyihasi sarmoyadori hisoblanadi. Bugungi kunda  Alphabet bozordagi qiymat bo‘yicha faqat Amazon va Apple’dan ortda - $753,9 mlrd.

Mark Tsukerberg

Mark Tsukerberg Cambridge Analytica bilan bog‘liq mojaro tufayli eng nufuzli tadbirkor nomini yo‘qotdi. Mart oyida Facebook bu siyosiy konsalting firmasiga bir necha million foydalanuvchining ma'lumotlarini bergani ma'lum bo‘ldi. Shu sababdan Facebook aksiyalarining birjadagi qiymati $134 mlrd.ga pasaydi. Biroq Tsukerbergning AQSh Kongressidagi ko‘rsatmalari aksiyadorlarni tinchlantirdi. Payshanba, 10 may kuni, kompaniya aksiyasi narxi bir dona uchun $185dan oshdi. Bu 16 martdan ko‘ra ko‘proq – foydalanuvchilar ma'lumoti sizib chiqqani haqida xabar berilgan kundan bir kun avval. Biroq ikki oydan so‘ng aksiyalar yo‘qotishlarni qopladi va 10 maydagi savdolar yakunlari bo‘yicha Facebook qiymati yana $537 mlrd.ga yetdi. Facebook asoschisining boyligi $73,3 mlrd.gacha oshdi.

Uorren Baffet

Uorren Baffet yaqinda Kraft Heinz direktorlar kengashini tark etdi. Biroq, 87 yoshli milliarder (uning boyligi - $86,1 mlrd) o‘zining Berkshire Hathaway investitsion kompaniyasida boshqaruvni bermoqchi emas. May oyida «omaxalik orakul» Berkshire Apple’ning 75 mln aksiyasini sotib olib, texnologik gigantda o‘z ulushini 5 foizga yetkazganini e'lon qildi. Birja brokerining o‘g‘li, Nebraska shtatidagi Kongressga to‘rt marta saylangan Uorren Baffet o‘zining ilk aksiyalar to‘plamini 11 yoshida sotib olgan, birinchi soliq deklaratsiyasini 13da to‘ldirgan. Baffet pullarni aql bilan yo‘naltirishni xohlaganlar uchun juda mashhur odamga aylandi. Har yili Glide Foundation xayriya jamg‘armasi milliarder bilan kechki ovqatni birgalikda iste'mol qilish uchun auksion tashkillashtiradi. 2016 yilda «sarmoyador-milliarderning» noma'lum ishqibozi bunga 3,4 mln dollar sarfladi.

Jyeymi Daymon

Uoll-Stritdagi eng nufuzli odam Jyeymi Daymon dunyodagi eng nufuzli shaxslar umumiy ro‘yxatida 19-o‘rinni egallab, biznes vakillari orasida kuchli beshlikka yakun yasaydi. AQShdagi eng yirik bank bo‘lgan JP Morgan bosh direktori «yana taxminan besh yil» ishlashini ma'lum qildi. Uning boyligi - $1,3 mlrd.dan biroz ko‘proq. U moliyaviy faoliyatini American Express kompaniyasida 26 yoshida boshlagan, so‘ng Citigroup’dagi o‘zgarishlarda ishtirok etgan. JP Morgan’ga Daymon 2004 yilda kelib, birozdan keyin bankka rahbarlik qila boshladi. Uning hajmi 12 mlrd dollar bo‘lgan substandart ipoteka kreditlardan bankni qutqarish bo‘yicha qarori 2008 yildagi inqirozda «yiqilmaslik» imkonini berdi. Daymon Donald Tramp kabinetida moliya vaziri lavozimiga nomzodlardan biri edi, biroq bu tayinlov amalga oshmadi.

Jyek Ma

AQShdan tashqarida joylashgan kompaniyaning eng nufuzli rahbari - Jyek Ma, jahondagi eng yirik onlayn-riteylerlardan biri Alibaba bosh direktor iva asoschisidir. Forbes talqiniga ko‘ra, u $41,6 mlrd bilan sayyoraning eng boy odamlari ro‘yxatida 18-o‘rinni egallab turibdi. Alibaba xuddi Amazon kabi bulutli texnologiyalardan foydalanishda katta muvaffaqiyat qozonib, Alibaba Cloud’ni yaratdi. Servis kompaniyaga o‘zining asosiy tijorat korxonalaridan tashqari, boshqa qo‘shimcha pullar ishlab olish imkonini berdi. Alibaba uchun Singapurning Lazada onlayn-riteyleriga sarmoyalar eng yirigi bo‘ldi. 2016 yildan beri ular $4 mlrd.ni tashkil etdi, ulardan $2 mlrd kompaniya tomonidan 2018 yil boshida investitsiya qilindi. Shuningdek, 2018 yilning fevralida Alibaba CIH bilan birga Dalian Wanda Group’dan kinofilmlar ishlab chiqarish bo‘yicha bo‘linma Wanda Film’ning 13 foizini sotib olishi ma'lum bo‘ldi. Kelishuv qiymati $1,2 mlrd.ga baholanmoqda. Bunga qadar, 2015 yilning fevralida Alibaba Meizu smartfonlari ishlab chiqaruvchisiga $590 mln, 2015 yilning martida esa Snapchat’ga $200 mln yo‘naltirdi.

Duglas Makmillon

Dag Makmillon dunyodagi eng yirik xususiy ish beruvchi - WalMart prezidenti va bosh ijrochi direktori sifatida 2,3 mln kishini boshqaradi. Bu son Xitoy armiyasidagi askarlar miqdoriga teng. Top-menejyer tarmoq asoschisi Sem Uoltonning farzandlari egalik qiluvchi reteyl-gigantga rahbardir. 2016 yilda Wal-Mart Jet.com onlayn-riteyleri xarid qilinganidan so‘ng Amazon bilan raqobatga kirishish niyatida ekanini ma'lum qildi. Makmillon rahbarligida WalMart o‘tgan yilda Mobile Express Returns servisini ishga tushirdi, internet-buyurtmalarni berish punktlarini oshirdi va o‘z do‘konlarida qator standart funksiyalarni avtomatlashtirish yo‘lidan ketmoqda.

Tim Kuk

Apple Tim Kuk rahbarligi ostida trillion dollarlik ko‘rsatkichga ishonch bilan qarab ketmoqda. Kompaniyaga buning uchun atigi $55 mlrd qoldi. 2017 yil yakunlari bo‘yicha kompaniya AQShdagi hamon eng daromadli korxonadir, uning sof foydasi – taxminan $48 mlrd. Biroq Apple rahbarining o‘zi dunyodagi eng boy odamlar ro‘yxatiga kirmaydi. 2017 yil bo‘yicha hisobotga ko‘ra, Tim Kukning mukofot puli $102 mln.ni tashkil qildi. Kukning iddao etishicha, «iPhone X so‘nggi modeli bozordagi eng innovatsion mahsulot». 2018 yilning aprelida Apple music ilovasi auditoriyasi 40 mln foydalanuvchiga yetdi.

Ilon Mask

Janubiy Afrikadan bo‘lgan Ilon Mask – hozirgi davrning eng mashhur texnologik inqilobchisi. Tesla Motors va SpaceX kompaniyalari egasining boyligi – taxminan $19,9 mlrd. O‘tgan yil uning uchun voqealarga boy bo‘ldi. Fevralda SpaceX dunyodagi eng kuchli raketa - Falcon Heavy’ni muvaffaqiyatli uchirdi. Marketing qadami sifatida uning yordamida Yer orbitasiga Maskning shaxsiy avtomobili – qizil Tesla Roadster’ni olib chiqishga qaror qilindi. 2017 yilda Tesla Model 3 yangi modelini 35 ming dollarlik narxda yetkazib berish boshlandi. Biroq, bu kompaniyaga qatorasiga beshinchi chorakda yo‘qotishlarga uchrashdan qochish imkonini bermadi. 2018 yilning yanvar-mart yakunlari bo‘yicha ular rekord darajaga yetdi - $710 mln. Tesla moliyaviy yakunlariga bag‘ishlangan anjumandan so‘ng kompaniya aksiyalari 4,5%ga arzonlashdi. Ilon salbiy bozor foni bilan kurashishga urinib, qandolat fabrikasi ochishga va'da berdi. U Uorren Baffetning See’s Candies’si raqobatchisi bo‘lishi kerak.

Ma Xuaten

Ro‘yxatga Osiyoning eng boy odami Ma Xuaten (Forbes talqiniga ko‘ra $45,3 mlrd) yakun yasab bergan. Xitoyning Tencent Holdings internet-giganti rahbari va asoschisi 46 yoshda. O‘tgan yil davomdia uning kompaniyasi aksiyalari deyarli 60%ga qimmatlashdi. Bu onlayn-o‘yinlar va WeChat ilovasining daromadi oshishi hisobidan yuz berdi. 2017 yilning noyabrida Tencent Snapchat ilovasini ishlab chiqqan Snap kompaniyasiga tegishli 12% aksiyalarni sotib olgani ma'lum bo‘ldi.