Konstitutsiyaga kiritiladigan o‘zgarishlar sudlar faoliyatiga oid ekani ma'lum bo‘ldi

O‘zbekiston Konstitutsiyasiga o‘n beshinchi marotaba o‘zgartishlar kiritilishi kutilmoqda. Qonun Oliy Majlis Senatining 18 dekabrdagi yalpi majlisida ko‘rib chiqiladi.

Konstitutsiyaga o‘zgartish kiritilishi haqida 11 dekabr kuni, Senat yalpi majlisida qaysi qonunlar ko‘rilishi ochiqlangan vaqtda ma'lum bo‘lgan edi. Bu haqda xabar bergan Senat axborot xizmati Konstitutsiyaning aynan qaysi moddalari o‘zgarishi mumkinligi, bu qanday o‘zgarishlar ekaniga aniqlik kiritmagandi.

Qonunchilik palatasi deputati Rasul Kusherbayevning ma'lum qilishicha, kutilayotgan yangiliklar – sudlar faoliyati va ayrim atamalarning o‘zbek tiliga tarjimasiga doir.

Sudlar faoliyatiga doir o‘zgarishlar prezidentning shu yil 24 iyuldagi «Sudlar faoliyatini yanada takomillashtirish va odil sudlov samaradorligini oshirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi farmoni bilan bog‘liq.

Farmonga ko‘ra, 2021 yil 1 yanvardan boshlab:

• viloyat va unga tenglashtirilgan fuqarolik ishlari bo‘yicha, jinoyat ishlari bo‘yicha sudlar va iqtisodiy sudlar negizida sudyalarning qat'iy ixtisoslashuvini saqlab qolgan va sud ishlarini yuritish turlari bo‘yicha alohida sudlov hay'atlarini tashkil etgan holda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar umumyurisdiksiya sudlari tashkil etiladi;
• ma'muriy va boshqa ommaviy huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan ishlarni ko‘rishga ixtisoslashtirilgan Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar markazlari va Toshkent shahrida tumanlararo ma'muriy sudlarni tashkil etish, shu munosabat bilan tuman (shahar) ma'muriy sudlarini tugatish. Bunda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar ma'muriy sudlari saqlab qolinadi.

Shu munosabat bilan, Konstitutsiyaning 107-moddasi 1-qismi quyidagi tahrirga o‘tkazilishi kutilyapti:

«O‘zbekiston Respublikasida sud tizimi O‘zbekistan Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi, harbiy sudlar, Qoraqalpog‘iston Respublikasi sudi, viloyatlar va Toshkent shahar sudlari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar ma'muriy sudlari, fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo, tuman (shahar) sudlari, jinoyat ishlari buyicha tuman (shahar) sudlari, tumanlararo, tuman (shahar) iqtisodiy sudlari va tumanlararo ma'muriy sudlaridan iborat».

Rasul Kusherbayevning izohlashicha, bu o‘zgarishlardan maqsad – fuqarolarning sudma-sud sarson bo‘lib yurishiga barham berib, ularning muammosini bir joyda hal qilish, sud tizimini boshqarish masalalarini takomillashtirib, viloyat va unga tenglashtirilgan sudlarni tashkiliy, moliyaviy va moddiy-texnik ta'minlash ishini yaxshilashdir.

Shuningdek, deputatning qayd etishicha, milliy qonunchilikda rus tilidagi «zakonodatelstvo» va «akty zakonodatelstva» tushunchalari o‘zbek tilida «qonun hujjatlari» deb, rus tilidagi «zakon» va «zakonodatelnyy akt» tushunchalari o‘zbek tilida bir xil «qonun» deb ishlatilgan. Milliy normativ-huquqiy bazada, qonunlarda davlat tilidagi «qonunchilik» tushunchasi ishlatilmagan.

Shu munosabat bilan davlat tilidagi Konstitutsiyaning 7-moddasi 2-qismiga, 33-moddaga, 85-modda 4-qismi 8-bandiga, 86-modda 5-qismi 8-bandiga, 93-modda 1-qismi 16-bandiga, 98-modda 3-qismiga, 100-modda 8-xatboshisiga, 117-modda 8-qismiga o‘zgartirishlar kiritilmoqda.

Ma'lumot uchun, Konstitutsiyaning 128-moddasiga ko‘ra, Oliy Majlis tegishli taklif kiritilgandan keyin 6 oy mobaynida Konstitutsiyaga o‘zgartish va tuzatishlar kiritish to‘g‘risida keng va har taraflama muhokamani hisobga olgan holda qonun qabul qilishi mumkin.