Gidroenergetika sohasida hamkorlikning yangi istiqbollari

Mamlakatimizga Tojikiston Respublikasi Prezidenti Imomali Rahmonning tashrifi doirasida, Zarafshon daryosida Yovon gidroelektr stansiyasi qurilishiga bag‘ishlangan tantanali marosim bo‘lib o‘tdi.

Tojikiston Respublikasi Prezidenti Imomali Rahmon boshchiligidagi rasmiy delegatsiya oliy darajadagi muzokaralar davomida O‘zbekiston bilan Tojikiston o‘rtasidagi do‘stlik, yaxshi qo‘shnichilik va strategik sheriklik munosabatlarini yanada mustahkamlashning dolzarb masalalari, jumladan gidroenergetika sohasida hamkorlikni rivojlantirish masalalarida ikki davlat rahbarlari tomonidan ramziy tugma bosilib, yangi GES qurilishga start berildi.

O‘zbekiston va Tojikiston o‘rtasida Markaziy Osiyo suv va energetika boyliklaridan o‘zaro manfaatli asosda foydalanish, gidroenergetika loyihalarida samarali hamkorlik aloqalari mexanizmlari ishlab chiqildi hamda birgalikda ishtirok etish borasida yangi GES qurilishiga kelishib olindi.

Ta’kidlash joizki, mazkur loyiha gidroenergetika sohasida ikki davlat o‘rtasidagi yirik istiqbolli loyihadir. Shu jihatdan, mazkur Yovon gidroelektr stansiyasi energetika sohasidagi ikki tomonlama hamkorlikda birinchi yirik loyiha bo‘ladi. 140 megavatt quvvatga ega zamonaviy stansiya mamlakatlarimiz energetik xavfsizligi, suv va qishloq xo‘jaligi barqarorligini ta’minlashda muhim o‘rin tutadi.

Ikki mamlakatning mas’ullari tomonidan Zarafshon daryosi havzasida 2 ta GESni qurish va undan foydalanishni texnik-iqtisodiy baholash bo‘yicha o‘zaro kelishuvga erishilgan. Mazkur kelishuvga asosan Tojikiston Respublikasining Zarafshon daryosi havzasida gidroelektr stansiyalarning qurilishi ikki bosqichda amalga oshiriladi.

Birinchi bosqichda, yiliga o‘rtacha 832 million kilovatt soat elektr energiyasi ishlab chiqaruvchi, quvvati 140 megavattga va prognoz qiymati 282 million AQSh dollariga teng Yovon gidroelektr stansiyasini qurish ishlari bajariladi. Albatta, mazkur loyiha sarflangan mablag‘larni 15 yilda qoplash hamda 40-50 yil davomida uzluksiz ishlash imkoniyatiga ega.

Ikkinchi bosqichda, yiliga o‘rtacha 560 million kilovatt soat elektr energiyasi ishlab chiqaruvchi, quvvati 135 megavattga va prognoz qiymati 270 million AQSh dollariga teng Fandaryo gidroelektr stansiyasini qurish imkoniyati o‘rganib chiqilmoqda. Mazkur loyiha sarflangan mablag‘larni 20 yilda qoplash hamda 40-50 yil davomida uzluksiz ishlash imkoniyatiga ega.

Mazkur loyihalarning yillik umumiy ishlab chiqarishi hajmi 1400 mln kVt soatni tashkil etadi. Bu esa o‘z navbatida, 600 mingdan ortiq oilaning elektr energiyasiga bo‘lgan ehtiyojini qondirish imkonini beradi. Yangi GESlar qurilishi doirasida 3 mingga yaqin mavsumiy, ishga tushirilishi natijasida esa 200 dan ortiq doimiy ish o‘rinlari yaratiladi.

Loyihalarni to‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar hisobidan loyihaviy moliyalashtirish usuli bo‘yicha moliyalashtirish rejalashtirilgan.

Shu o‘rinda, mazkur gidroinshootlar qurilishi yuzasidan loyihaning buyurtmachisi etib, tomonlar ishtirokida aksiyadorlik jamiyati shaklidagi “TaUz HIDRO” qo‘shma korxonasi tashkil etildi.

Bugungi kunda tomonlar loyihadan oldingi izlanish ishlarini moliyalashtirish va loyihaning texnik-iqtisodiy asoslarini tayyorlash uchun xalqaro moliya institutlarining grant mablag‘larini jalb etish choralarini ko‘rmoqda.

Bu borada yangi tashkil etilgan “TaUz HIDRO” AJ yangi qurilishi rejalashtirilgan GESlarning texnik topshiriqlarini ishlab chiqadi va loyihaning texnik-iqtisodiy asoslarini tayyorlashda xalqaro konsalting kompaniyalarini jalb etadi.

Bu borada, muhandislik ishlari to‘liq zamonaviy standartlar asosida, ilg‘or xorijiy kompaniyalar ishtirokida olib boriladi.

Loyiha xalqaro moliya tashkilotlarining investitsiyalari hamda ta’sis qilinadigan qo‘shma korxona ustav jamg‘armasiga kiritiladigan tomonlarning o‘z mablag‘lari hisobiga moliyalashtiriladi. Mazkur loyihani moliyalashtirishga yetakchi xalqaro institutlar, shu jumladan Osiyo taraqqiyot banki hamda Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki qiziqish bildirgan.

Biz ishonch bilan ayta olamizki, hozirda ikki davlat o‘rtasida bo‘lib o‘tayotgan Oliy darajadagi tashrif O‘zbekiston va Tojikiston gidroenergetika tarmoqlari rivojlanishida yangi tarixni boshlab berdi va bu ikki davlat xalqining farovon hayotiga xizmat qiladi.

“O‘zbekgidroenergo” AJ Axborot xizmati