Ukraina va Rossiya bir-birini Zaporijjya atom elektr stansiyasi yaqinidagi Yenergodar turar joy kvartallarini o‘qqa tutganlikda ayblamoqda. Yaralanganlar haqida xabarlar tarqaldi.
Rossiya qo‘shinlari tomonidan bosib olingan Zaporijjya atom elektr stansiyasi joylashgan Ukrainaning Yenergodar shahri 28 avgust, yakshanba kuni kechqurun o‘qqa tutildi. Ukraina va Rossiya tomoni tarqatayotgan videolavhalarda turar joy binolari hovlisida turgan mashinalar yonayotgani aks etgan. Shahar meri Dmitriy Orlov shaharning turar joylari o‘qqa tutilgani haqida ma’lum qildi. Ukraina va Rossiya sodir bo‘lgan voqeada bir-birini ayblamoqda.
Ukraina prezidenti devoni rahbari Andrey Yermak o‘qqa tutilishini yadroviy shantajga urinish deb atadi. «Rossiya terrorchilari Yenergodarni o‘qqa tutishdi. Ular provokatsiya qilib, dunyoni shantaj qilishga urinmoqda. Ular Nikopol, Marganetsni o‘qqa tutishmoqda va Yenergodarga «javob»ni o‘ylab topishmoqda, ammo o‘zlari o‘q uzayapti. Rossiya - terrorizmga homiylik qiluvchi davlat. Yadroviy shantaj javobsiz qolmasligi kerak», — deb yozdi Yermak Telegram-kanalida.
Rossiya nazorati ostidagi oblast «ma’muriyati rahbari» Yevgeniy Balitskiyning so‘zlariga ko‘ra, zarba oqibatida to‘qqiz kishi jarohatlangan, ulardan ikki nafarining ahvoli og‘ir. Bosqinchi «ma’muriyat»ning yana bir vakili Vladimir Rogovning so‘zlariga ko‘ra, Ukraina o‘q uzilishi uchun mas’ul bo‘lib, u go‘yoki shu yo‘l bilan Atom energiyasi bo‘yicha xalqaro agentlik (AEXA) ekspertlarining Zaporijjya atom elektr stansiyasiga tashrif buyurishiga to‘sqinlik qilmoqchi.
Avvalroq Ukraina va Rossiya bir-birini Rossiya qo‘shinlari tomonidan egallab olingan Yevropadagi eng yirik atom elektr stansiyasi – Zaporijjya atom elektr stansiyasini o‘qqa tutganlikda bir necha bor ayblagan edi. 25 avgust kuni ZAES tarixda birinchi marta elektr tarmog‘idan butunlay uzildi, biroq keyinchalik stansiya Ukraina energetika tarmog‘iga qayta ulandi.
Bunday sharoitda Ukrainadagi barcha atom elektr stansiyalari operatori «Energoatom» radiatsiya chiqib ketish xavfi mavjudligini ma’lum qildi. «Vaqti-vaqti bilan o‘qqa tutilishi natijasida stansiya infratuzilmasi shikastlangan, vodorodning sizib chiqishi va radioaktiv moddalarning tarqalishi, yuqori yong‘in xavfi mavjud», — deyiladi kompaniya xabarida.
«Energoatom» ma’lumotlariga ko‘ra, AEXA missiyasining kelishiga tayyorgarlik ko‘rayotgan Rossiya harbiylari ZAES xodimlariga «bosqinchilarning stansiyadagi jinoyatlari va undan harbiy baza sifatida foydalanish dalillarini oshkor qilishlariga yo‘l qo‘ymaslik uchun» bosimni kuchaytirgan.
28 avgust kuni Ukraina tashqi ishlar vaziri Dmitriy Kuleba ham atom elektr stansiyasi Rossiya harbiy bazasiga aylanganini ma’lum qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, rus okkupantlari «butun qit’aning xavfsizligini xavf ostiga qo‘ygan». Avvalroq Britaniya razvedkasi Rossiya harbiy texnikani Zaporijjya atom elektr stansiyasi reaktoridan 60 metr uzoqlikda saqlayotgani haqida xabar bergan edi.
Birlashgan millatlar tashkiloti Moskvaga ZAESga to‘siqsiz kirishni ta’minlash va stansiya atrofidagi zonani demilitarizatsiya qilishni so‘rab murojaat qildi, ammo Rossiya bir necha bor rad javobini berdi. Rossiya Tashqi ishlar vazirligi stansiyani ishg‘ol qilishni davom ettirish sababini uni «yanada zaiflashtirish» niyatida emasligi bilan izohladi.
Ayni vaqtda, AEXA inspektorlari Rossiya qo‘shinlari tomonidan qo‘lga olingan majmuaga kirish bo‘yicha muzokaralarda muvaffaqiyat qozonganidan so‘ng, joriy haftada Zaporijjya AESga zudlik bilan tashrif buyurishga tayyor, deb yozadi The Wall Street Journal vaziyatdan xabardor suhbatdoshlariga tayanib. AEXA guruhi mintaqadagi janglar yadroviy qirg‘inga olib kelishi mumkinligidan qo‘rqib, Yevropadagi eng yirik atom elektr stansiyasiga zaruriy materiallar, radiatsiya monitorlari va boshqa materiallarni olib kelishi mumkin.
