Makiyivkadagi qirg‘in. Rossiyadagilar bunga qanday munosabatda bo‘lishmoqda?

Rossiya mudofaa vazirligi Ukrainaning Makiyivka shahri bo‘ylab yo‘llangan zarbalar oqibatida halok bo‘lgan rossiyalik harbiylar soni 89 nafarga yetganini e’lon qildi. Dushanba kuni vazirlik 1 yanvarga o‘tar kechasi Donetsk oblastining bosib olingan hududidagi vaqtincha joylashuv punktiga HIMARS tizimi orqali yo‘llangan zarba oqibatida 63 kishi halok bo‘lganini xabar qilgandi. Moskvadagilar harbiy xizmatchilar taqiqni buzgan holda mobil telefonlardan foydalangani zarbaga sabab bo‘lganini aytmoqda.

Rossiya mudofaa vazirligi aniqlik kiritishicha, qurbonlar orasida - polk komandiri o‘rinbosari podpolkovnik Bachurin ham bor.

«Afsuski, temir betonli konstruksiyalar xarobalarini tozalash chog‘ida quroldoshlarimiz orasidagi qurbonlar soni 89 nafargacha oshdi», - degan RF qurolli kuchlari bosh harbiy-siyosiy boshqarmasi boshlig‘ining birinchi o‘rinbosari Sergey Sevryukov.

Uning so‘zlariga ko‘ra, zarba sababi shaxsiy tarkib mobil telefonlardan ommaviy foydalangani bo‘lgan. «Bu omil raqibga raketa zarbasi yo‘llash uchun harbiy xizmatchilar turgan joyni aniqlash va koordinatalarni belgilash imkonini bergan», degan u.

Rossiya mudofaa vazirligi shuningdek javob zarbasi bilan Makiyivkaga zarba yo‘llagan HIMARS baravar o‘t ochish reaktiv tizimi yo‘q qilinganini qo‘shimcha qilgan (Ukraina tomoni bu ma’lumotni tasdiqlamagan).

Bundan avvalroq TASS agentligi ham o‘z manbasiga tayanib, «HIMARS zarbasiga harbiy xizmatchilar mobil telefonlardan faol foydalanishi sabab bo‘lgani» haqida xabar tarqatgandi. «Dushman ECHELON razvedka kompleksi orqali telefonlar faolligi va abonentlar joylashuvini aniqlagan», degan agentlik suhbatdoshi.

Makiyivkaga zarba

Makiyivkada rossiyalik harbiylar bazasiga aylantirilgan kasb-hunar maktabi binosiga zarbalar yangi yil kirib kelishi bilan yo‘llangandi. Bu vaqtda binoda 600 ga yaqin odam bo‘lgan bo‘lishi mumkin.

Yakshanba kuni Ukraina qurolli kuchlari strategik kommunikatsiyalar boshqarmasi Makiyivkaga zarba yo‘llanishi oqibatida safarbar qilingan rossiyaliklardan 400 nafari o‘ldirilib, 300 nafari yaralangani haqida xabar berdi. Ukraina nashrlarida ham 300 qurbon haqida aytildi.

Dushanba kuni Rossiya mudofaa vazirligi Ukraina tomonidan yo‘llangan zarba oqibatida 63 nafar harbiy xizmatchi halok bo‘lganini e’lon qilgandi. Rossiya harbiy idorasi ma’lumotiga ko‘ra, HIMARS tizimidan olti snaryad bilan zarba berilgan, ularning ikkitasi havo hujumidan mudofaa tizimi tomonidan tutib qolingan.

«Oskolkali-fugasli to‘rtta reaktiv snaryad rossiyalik harbiy xizmatchilar joylashgan binoga kelib urilgan. HIMARS reaktiv snaryadlari jangovar qismlari detonatsiyasi oqibatida bino qulab tushgan», degan Sevryukov.

General qurbon bo‘lganlar safarbar qilinganlar bo‘lganiga aniqlik kiritmagan. Samara oblasti gubernatori Dmitriy Azarov esa Makiyivkada halok bo‘lganlar orasida ushbu regiondan urushga ketgan harbiy xizmatchilar borligini aytgandi. Ayni vaqtda Samarada mahalliy hukumat motam aksiyalari o‘tkazmoqda.

TASS agentligining 2 yanvar kungi xabarida «safarbar qilinganlar» jumlasi bor edi, ammo keyinroq bu so‘zlar xabardan olib tashlangan. Reuters agentligining anonimlikni saqlash sharti bilan ma’lumot bergan manbasi zarba safarbar qilingan harbiylar joylashtirilgan binoga berilganini xabar qilgan, shu bilan birga Ukraina tomoni keltirayotgan raqamlar bo‘rttirib ko‘rsatilayotgan bo‘lishi mumkinligini aytgan.

Rossiyalik harbiy muxbirlar zarba joyida xarobalarni tozalash ishlari davom etayotganini - bino yer bilan bitta bo‘lgan - va qurbonlar soni yana ortishi mumkinligini yozishgan. Ular shuningdek rahbariyatning zarbaga mobil telefonlardan foydalanishi sabab bo‘lgani haqidagi bayonotini tanqid qilishmoqda va Rossiya harbiy rahbariyatini aybni halok bo‘lgan harbiy xizmatchilarning o‘ziga yuklashga urinishda ayblamoqda.

«Xarobalarni tozalash ishlari hozirga qadar davom etmoqda, va afsuski bu fojia qurbonlari soni ko‘proq bo‘lishi mumkin», deya yozgan Donetskda ishlayotgan WarGonzo harbiy telegram-kanali muallifi Semyon Pegov. Uning so‘zlariga ko‘ra, «haymars» zarbasiga yo‘liqqanlar orasida safarbar qilinganlar ham, shtatdagi harbiy xizmatchilar, jumladan Rosgvardiya va SOBR (Ichki ishlar vazirligining maxsus topshiriqli bo‘linmalari) jangchilari bor.

«Mendagi ma’lumotlarga ko‘ra, Makiyivkadagi yana bir nuqtaga zarba yo‘llangan», deya yozadi Pegov.

Rossiyadagi kuchishlatar tuzilmalarga yaqin hisoblangan VChK-OGPU telegram-kanali Makiyivkadagi zarbadan omon chiqqanlar uchun 130 o‘rinli yotoqxona tayyorlanayotganini yozgan. Telegram-kanalning yozishicha, binoda bo‘lganlarning qolgan qismi – yaralangan yoki halok bo‘lgan.

«Bilganim shuki, ko‘pchilik shu darajada parchalanib ketganki, tanadan amalda hech narsa qolmagan. Bilamanki, oyoq kiyimlar ichidan jasad qoldiqlarini olishgan», deydi safarbar qilinganlardan birining rafiqasi. Boshqa bir safarbar qilingan askarning turmush o‘rtog‘i esa yaradorlarni Rostov oblastidagi hospitalga olib borishganini aytadi. «Erim menga shunchaki bir necha so‘z yozib, tirik va sog‘ ekanini aytdi. Yana bir yigit qo‘ng‘iroq qildi, u kiyimsiz yuribdi. Tirik qolganlar hech narsasiz qolishgan. Hech narsa yo‘q: zarur buyumlar ham, dori-darmon ham, pul ham, oziq-ovqat ham... Shunchaki dahshat», - deya hikoya qiladi u.

Kim aybdor?

Rossiyalik harbiy muxbirlar va blogerlar hodisa uchun kim javobgarligi bo‘yicha ayricha fikrlar bildirishmoqda. Ularning bir qismi barchasida safarbar qilinganlarning o‘zlarini ayblamoqda - ular yangi yil kechasida telefondan faol foydalanib, Rossiya sim-kartalarini ishga tushirish orqali o‘z joylarini bildirib qo‘yishgan. Boshqalarning hisoblashicha, harbiylarni tig‘iz va o‘q-dori ombori yoniga joylashtirgan qo‘mondonlik aybdor. Uchinchi tomon esa Ukraina qurolli kuchlariga ishlovchi mahalliy informatorlardan gumon qilmoqda, shuningdek, xoinlik bo‘lgani istisno etilmayapti.

VChK-OGPU manbasi telefon aloqasidan foydalanish Makiyivkadagi kasb-hunar maktabi binosiga aniq zarba berilgani sababi haqidagi nazariyaga shubha bilan qaraydi.

«Makiyivka Donetsk yonidagi kichik shaharcha va o‘z-o‘zidan u yerda nimalar bo‘layotganini barcha ko‘rib turadi. Ayniqsa ko‘plab jangchilar va texnikalar to‘planganini. U yerdagilarning barchasi Rossiya taraf emas. Navodkachilar (nishonni belgilab beruvchi ayg‘oqchilar) ham, korrektirovshchiklar (zarbani yo‘naltirib turuvchi) ham bor. Ammo shunga qaramay, bu yerga doimiy ravishda safarbar qilinganlarni joylashtirib kelishadi. Qolaversa, bu joylarga avval ham HIMARS orqali zarbalar berilgan. O‘tgan yil yozida ham shunday zarba bilan Horlivkada tank bataloni shtabi vayron qilingandi. Bu fakt yoritilmagan, bu haqda juda kam odam biladi», deydi u.

Manbaning so‘zlariga ko‘ra, o‘shanda Ukraina qurolli kuchlari mobil aloqa tufayli nishonni aniqlab zarba bermagandi va safarbar qilinganlar tasodif tufayli omon qolishgandi.

Bundan tashqari, safarbar qilinganlarning ko‘pchiligi qismga kelishlari bilan telefonlar olib qo‘yilishini aytishgan. Shuningdek, Ukraina hududida rouming orqali Rossiya sim-kartalaridan foydalanish juda qimmat turadi.

Andrey Medvedev, Moskva shahar dumasi vitse-spikeri, VGTRK xodimi, o‘z telegram-kanalida shunday degan:

«Shunday bo‘lishini oldindan taxmin qilish mumkin edi. Makiyivkadagi fojia uchun javobgarlikni jangchilarning o‘ziga yuklashga urinishlarini. Emishki, ular telefonlarini yoqishgan va simkartalar bir joyda to‘planganini aniqlashgan. Ha albatta. Shaxsiy tarkibni kasb-hunar maktabi binosiga joylashtirishga buyruq bergan komandir aybdor emas. Maskirovka vositalari haqida qayg‘urmaganlar aybdor emas. Jangchilarni yerto‘lalarga joylashtirmaganlar aybdor emas. Shunchaki telefon ishlatgan jangchi aybdor bo‘lib chiqmoqda. Ta’bir joiz bo‘lsa, ular o‘zlarini zarba ostiga qo‘ygan. Bu ham yetmagandek o‘z harakatlari bilan hurmatli kishilarni uyatga qo‘yib, bayramda salat yeyishiga xalaqit qilishgan.

Bu «shaharni askarlar oladi, urushni generallar yutib chiqadi» iborasini yaqqol ifodalovchi illyustratsiya».

«Boytsovyy kot Murz» - «DXR»dagi qismlardan birining harbiy xizmatchisi, «Nam pishut iz Yaniny» telegram-kanalini yuritadi:

«Kimdir, qaysidir rossiyalik harbiy urushning 11-oyida, o‘q-dori omborlari va askarlarning joylashuv nuqtalari bo‘ylab bir necha oydan buyon davom etayotgan va ko‘plab qurbonlar va snaryad yetishmovchiligiga sabab bo‘lgan raketa zarbalaridan keyin ham safarbar qilinganlarning bir galasini uyaga qamab, ularning atrofini o‘q-dorilar bilan o‘rab, texnikalarni qoldirib, ideal nishon hosil qildi.

Bu odam safarbarlikning ikkinchi to‘lqinidan oldin u askarlarning isyon ko‘tarib barbod bo‘lishi uchun barcha sharoitni yaratdi».

Rossiyalik bloger Igor Dimitriyev, «Russkiy oriyentalist» telegram-kanali muallifi:

«Zarbalarga qanday qarshi turish haqida hamma yozmoqda - tarqatib joylashtirishni. Bu qayerdadir ish beradi, qayerdadir yo‘q, ular hammani bir angarga olib kelishda davom etishadi. Nima uchun? Birinchidan, logistika. Ikkinchi sabab shundaki, kuchlarni sochib yuborish, bo‘lib tashlash markazsizlashtirishga olib keladi - markazsizlashtirish esa Rossiya armiyasi va davlati tuzilishining eng asosiy tamoyiliga zid keladi.

Va shu nuqtayi nazardan armiyaning yarmini yo‘qotib, telefonlarni taqiqlab, faktlarni yashirib bo‘lsa ham, uning ustidan nazoratni saqlab qolish muhim».

IanMatveev, tvitter foydalanuvchisi:

«Hozirda frontda 150 mingdan 200 minggacha safarbar qilinganlar bor. O‘ylashimcha, ularning kamida yarmi (75-100 ming) front ichkarisida va juda ko‘pchilik aynan Donetsk va uning atroflarida, shunchaki bu yerda logistika soddaroq. Tasavvur qiling, siz shaharga 20 000 ming kishini joylashtirishingiz kerak. Ya’ni siz ularni olasiz va butun shahar bo‘ylab 2000 ta yerto‘laga joylashtirasiz. Safarbar qilinganlarni. Intizomsiz, tajribasiz va jang qilish istagiga ega bo‘lmagan odamlarni. Nima bo‘ladi? Bir qismi qochadi, boshqalari talonchilik qilishga kirishadi va umuman olganda barcha g‘irt mast bo‘ladi. 20 000 ming askar g‘oyib bo‘ladi!

Men gapni nimaga burayotganimni tushunyapsizmi? Safarbar qilinganlarni bir joyga joylashtirgan odam aqlli bo‘lgani dargumon. Agar aqli bo‘lganida urushdan ketgan bo‘lardi. Ammo u boshqa yo‘li bo‘lmagani uchun shunday chora ko‘rgan. Aks holda ularni nazorat qilish imkonsiz bo‘lardi. Qolaversa, joylar (aynan yerto‘lalar), o‘ylashimcha, u qadar ko‘p emas.

Shuni unutmangki, safarbar qilinganlarni doimo tom ma’noda qo‘riqlash kerak. Ular bir lahzada qochib ketishi mumkin. Ko‘plab ekspertlar va generallar yangi jonli kuch (safarbar qilinganlar) Rossiya armiyasining ustunligi ekanini aytishadi. Bunday ustunlikdan foydalanish uchun esa ularni aynan bir joyda jamlash kerak bo‘ladi.

Ularni bir maktab yoki kollej binosida emas, balki frontda to‘plash kerak. Ammo bu barcha batalonlarni u yergacha yetkazib borish ham kerak. Ularni yerto‘lalarda yo‘qotmasdan, intizom yo‘qligini hisobga olgan holda sochib yubormasdan. Batalonlarni bir joyda joylashtirish qarori ham shundan».

«Javobgarlikka tortiladi»

General Sevryukov OAVda e’lon qilingan ma’lumotlarning katta qismini tasdiqladi. Xususan, Makiyivkaga zarba berilgan vaqtni ham - Moskva vaqti bilan 1 yanvar kuni soat 0:01.

«Tekshiruvlar yakunlariga ko‘ra aybdor mulozimlar javobgarlikka tortiladi», degan Sevryukov.

Lekin uning so‘zlariga ko‘ra, «hozirning o‘zida ro‘y bergan hodisaning asosiy sababi shaxsiy tarkib dushmanning qo‘li yetadigan masofada taqiqlarni buzgan holda mobil telefonlarni yoqib, ommaviy ravishda foydalangani bo‘lgani ayon».

General Sevryukov ukrainlarning Makiyivkaga zarbasini rossiyaliklarning Donetsk oblastining Kramatorsk rayoni Drujkovka shahriga zarbasi bilan ham bog‘lagan, bu zarba natijasida hokkey arenasi vayron qilingan. Uning tasdiqlashicha, Drujkovkada temiryo‘l stansiyasi hududida yana to‘rtta HIMARS baravar o‘t ochish reaktiv tizimlari yo‘q qilingan.

Qayd etish kerakki, Rossiya tomoni shu vaqtga qadar AQSh tomonidan Ukrainaga yetkazib berilgan bunday tizimlarning 27 tasi yo‘q qilingani haqida ma’lumot bergan va biror holatda video yoki fotodalil keltirmagan. AQSh esa shu vaqtgacha Ukrainaga jami 20 ta HIMARS yetkazib bergan, ya’ni rossiyaliklarning hisoblariga ko‘ra, hali yetkazib berilmagan tizimlar ham «yo‘q qilingan». Amerika va Ukraina hukumati HIMARS tizimlari rossiyalik harbiylar tomonidan yo‘q qilingani bo‘yicha biror ma’lumotni tasdiqlamagan. Kuzda Ukraina tomoni jang maydonlarida ushbu tizimlarning maketlarini joylashtirgan holda rossiyaliklarni chalg‘itayotgani haqida xabarlar berilgandi.