Rossiya Belarus sharqida “Oreshnik” raketalarini joylashtirmoqda

Sun’iy yo‘ldosh suratlariga qaraganda, Rossiya yadroviy jangovar kallak bilan jihozlangan “Oreshnik” gipertovushli ballistik raketalarini Belarus sharqida, Mogilev viloyatidagi “Krichev-6” sobiq aviabazasiga joylashtirmoqda. Bu baza Rossiya chegarasidan 5 kilometr uzoqlikda joylashgan. Reuters agentligi bu haqda juma kuni, 26 dekabr kechqurun ikki amerikalik tadqiqotchiga tayanib xabar berdi, ular mazkur suratlarni o‘rgangan.

Planet Labs kompaniyasi suratlarini tahlil qilish jarayonida 4 avgustdan 12 avgust oralig‘ida boshlangan “shoshilinch qurilish loyihasi” aniqlangan.

Reuters’ga Middlebury xalqaro tadqiqotlar institutidan Jyeffri Lyuis va CNA tahlil markazidan Deker Evelet ma’lum qilishicha, suratlar asosida ular mobil uchirish uskunalari Krichev shahri yaqinida joylashtirilishi mumkin, deb 90 foiz ehtimol bilan hisoblamoqda. Bu joy Minskdan taxminan 300 km, Ukraina chegarasidan esa 180 km uzoqlikda. Ekspertlar fikricha, “Oreshnik” raketalarini Belarus hududiga joylashtirishdan maqsad — NATO a’zolarini Rossiyadagi nishonlarni ura oladigan qurollarni Kiyevga yetkazib berishdan tiyib turishdir.

Avvalroq RF prezidenti Vladimir Putin 5500 kmgacha uchish masofasiga ega ushbu ballistik raketalarni Belarusda joylashtirish niyati borligini aytgan, ammo hozirgacha ular qayerda bo‘lishi aniq ochiqlanmagan edi. 2024 yil 21 noyabrda u Rossiya Ukrainadagi Dnipro shahriga “yadrosiz gipertovushli jihozlanishdagi ballistik raketa” bilan “eng yangi o‘rta masofali ‘Oreshnik’ tizimi” yordamida zarba berganini ma’lum qilgan.

Oktyabr oxirida Belarus rahbari Aleksandr Lukashenko matbuot kotibi Natalya Eysmont Rossiyaning “Oreshnik” raketa kompleksi dekabr oyida Belarusda jangovar navbatchilikka qo‘yilishini aytgan edi. “Joriy yil dekabr oyida u jangovar navbatchilikka qo‘yiladi, shuning uchun ‘Oreshnik’ bo‘ladimi-yo‘qmi degan har qanday gap-so‘zlar shu bilan tugadi”, — deya Eysmontdan iqtibos keltirgan TASS agentligi.

Lukashenko ham o‘sha kuni bundan avval bu qurolni Belarusda joylashtirish agressiya emas, balki “mintaqadagi vaziyat keskinlashuvi va zamonaviy tahdidlarga javob chorasi” ekanini bildirgan. U, shuningdek, agar Yevropa davlatlari yangi raketa komplekslarini joylashtirishdan voz kechsa, “Oreshnik”ni Belarusda joylashtirishni to‘xtatish mumkinligini aytgan.

12–16 sentabr kunlari Belarus hududida “Zapad-2025” Rossiya—Belarus strategik qo‘shinlari mashqlari bo‘lib o‘tgan. Manyovrlar davomida, jumladan, yadroviy jangovar kallak olib yurishi mumkin bo‘lgan “Oreshnik” ballistik raketasidan ehtimoliy foydalanishni rejalashtirish ham ishlab chiqilgan.

Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy 26 dekabr kechqurun bo‘lib o‘tgan oliy bosh qo‘mondon stavkasi yig‘ilishida Rossiya qo‘shinlari qo‘shni Belarus hududi orqali Ukraina dron tutib oluvchilarining himoya pozitsiyalarini aylanib o‘tishga urinyapti, deb aytdi. “Bu Belarus uchun xavfli. Biz ‘Oreshnik’ bilan bog‘liq qadamlarni ko‘ryapmiz, endi — dronlar yordamida. Afsuski, Belarus o‘z suverenitetini Rossiyaning agressiv ambitsiyalari foydasiga topshiryapti”, — deb yozgan Zelenskiy o‘z Telegram’ida.

Zelenskiyning aytishicha, bu “jiddiy masala”ga javob navbatdagi stavka yig‘ilishida bildiriladi. “Bu inson hayotini mutlaqo pisand qilmaslikdir, Minsk bunday o‘yinlarni to‘xtatishi muhim. Hamkorlarni xabardor qilamiz va qo‘shma javob choralarini tayyorlaymiz”, — dedi u.