12-18 ойдан кейин вакцина тайёр бўлишини кутиш бемаъни оптимистик прогноздир - мутахассис

Ҳозирги касалликнинг авж олиши - XXI асрнинг 20 йилидаги учинчи коронавирус эпидемияси. Биринчи иккитаси - SARS ва MERS  - мос равишда 2003 ва 2015 йилда кузатилди. Бироқ, ушбу турдаги вирусга қарши вакцина ҳали ишлаб чиқилмади.

Коронавируснинг дунё миқёсида тарқалиши ва карантиннинг иқтисодиётга ўта зарарли таъсири ҳисобга олинса, вакцинани бозорга биринчи бўлиб чиқарадиган фармацевтика компаниялари катта даромадга эга бўлиши аниқ. Профилактик воситани ишлаб чиқишга киришган ташкилотлар, фарм-гигантлар, биотехнологик стартаплар ва илмий марказларнинг сони кўп экани ажабланарли эмас. ЖССТ маълумотларига кўра, камида 70та жамоа бу борада ишламоқда, дея хабар беради Science Alert.

Хитойнинг CanSino биотехнологик компанияси одамларда тажриба вакцинасининг иккинчи босқич синовларини ўтказмоқда. АҚШнинг иккита стартапи - Pharmaceuticals ва Moderna ҳам клиник синовларни бошлади.

АҚШнинг юқумли касалликлар бўйича бош мутахассиси Энтони Фауcи маълум қилишича, Штатларда вакцина 12-18 ойдан кейин пайдо бўлиши мумкин. Бироқ, бир қатор мутахассисларнинг тахминича, бундай шошилиш жуда хавфлидир. «Доктор Фауcи 12-18 ой ҳақида гапирганда, бу бемаъни оптимистик прогноз деб ўйлайман, - деди 1990-йилларнинг охирида ротавирусдан вакцина ишлаб чиққан Пол Оффит. - Менимча, унинг ўзи ҳам буни тушунмоқда».

Янги вакцинани ишлаб чиқариш қиммат, мураккаб ва вақт керак бўлган жараён бўлиб, юзлаб миллион доллар ва бир неча йиллик хавфсизлик ҳамда самарадорлик синовларини талаб қилади. Ҳозир, пандемия авж олган пайтда, дорилар ишлаб чиқарувчилар ва тиббиётдаги амалдорлар ушбу тартибни сезиларли даражада қисқартиришга уринмоқда.

Янги вакциналар одатда лабораторияда, сўнгра ҳайвонларда, кейин эса кичик сонли кўнгиллилар гуруҳида синалади, шундан сўнг кенг кўламли синовлар бошланади. Бироқ, бугунги кунда баъзи ишлаб чиқувчилар йўлни қисқартириш ва ҳайвонлардаги тажрибалардан воз кечиш усулларини изламоқда.

«Мен вакцина ишлаб чиқишни тезлаштириш муҳимлигини тушунаман, аммо тажрибам шуни кўрсатадики, вакциналар билан бундай қилиб бўлмайди», - деди Бейлор Тиббиёт коллежи (АҚШ) тропик тиббиёт Миллий мактаби декани Питер Хотез.

Сентябрь ойидаёқ Оксфорд олимлари жамоаси коронавирусдан вакцинани чиқармоқчи. Бу энг оптимистик сценарий, аммо тадқиқотчилар ишлари муваффақиятли бўлишига ишонмоқда.