“Док-1 Макс”да аниқланиб, болаларнинг заҳарланишига сабаб бўлган модда унинг хомашёсида текширилиб, Ҳиндистондаги ишлаб чиқарувчи томонидан тўхтатилган бўлиши керак эди. Ишлаб чиқариш жараёнида қилинадиган ишни тайёр препарат ҳолида аниқлаш мумкин эмас. Чунки “Док-1 Макс” препаратини тайёрлашда 12 та ҳар хил моддалар аралаштирилади. Ҳар битта модда тоза вақтида хомашёси таркибидаги қўшимчалар ва примислар миқдорини аниқлаш имкони бор. Лекин ҳаммаси аралашиб кетганидан сўнг бунақа имкониятни бермайди. Шу боис, бу ишлаб чиқарувчи корхонанинг ваколатида эди”, дейди Давлат фармакопеяси бош муҳаррири Ҳабибулла Жалилов.
Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги ҳузуридаги Жамоатчилик кенгаши йиғилишида Daryo нашри мухбирининг Ўзбекистонда “Док-1 Макс” воқеаси такрорланиши борасидаги саволига Давлат фармакопеяси бош муҳаррири Ҳабибулла Жалилов жавоб берди.
Ҳабибулла Жалиловга кўра, Ўзбекистонда “Док-1 Макс” фожиаси рўй берганидан сўнг, Фармацевтика агентлигининг собиқ директори ва масъуллари Ташқи ишлар вазирлигига мурожаат қилган. Шундан сўнг сироп ишлаб чиқарувчиси — Marion Biotech Pvt.Ltd компанияси жойлашган штатнинг назорат қилувчи органи биринчи галда ишлаб чиқарувчи фаолиятини тўхтатиб, лицензиясини бекор қилган. Корхонанинг 5 нафар масъули қамалган. Уларга судда қандай жазо тайинлангани маълум эмас.
“Дори воситасини ишлаб чиқариш жараёни кўп босқичли. Ва мана шу кўп босқичнинг ҳар биттасида ўзига ваколатли бўлган шахсларга юклатиб қўйилган. “Док-1 Макс”да юзага чиқиб, болаларнинг заҳарланишига сабаб бўлган примис унинг хомашёсида текширилиб, ўша жараёнда, Ҳиндистондаги ишлаб чиқарувчи томонидан тўхтатилган бўлиши керак эди. Ўша ерда қилинадиган ишни, тайёр препаратда аниқлаш мумкин эмас. Чунки “Док-1 Макс” препаратини тайёрлашда 12 та ҳар хил моддалар аралаштирилади. Ҳар битта модда тоза вақтида, хомашёсида қанча қўшимча моддалар бор, қанча примислар бор, аниқлаш имкони мавжуд.
Лекин ҳаммаси аралашиб кетганидан сўнг бунақа имкониятни бермайди. Шу боис, бу ишлаб чиқарувчи корхонанинг ваколатида. Энди шу воқеа юзага келганидан сўнг Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти бунга тезда муносабат билдирди ва Америка Қўшма Штатларидаги лабораторияга тайёр маҳсулот ичидаги шу примисни аниқлаш мумкинми деб савол қўйиб, топшириқ берди. Улар уч ой давомида олиб борган илмий тадқиқотлар давомида мураккаб усулда шуни аниқлаш методикаларини ишлаб чиқиб, бутун дунёдаги назорат органларига тарқатди. Олдинги ҳолатда Америкада ҳам, Европада ҳам бу хомашёда текширилар эди, тайёр маҳсулотда текширилмаган, — дея таъкидлаган у.
Аввалроқ Фармагентликнинг собиқ раҳбари Сардор Кариев судда бу дорининг Ўзбекистонга кириб келишини тўхтатиш иложи бўлмаганини маълум қилганди.
“Халқаро қонунчиликда, Британия фармакопеясида дори воситаларидаги пропиленгликол моддаси ичидаги ёт модда этиленгликолни текшириш кўзда тутилмаган, Ўзбекистон қонунчилигида сироп дори воситаларидаги ёт моддаларни текшириш кўрсатилмаган. Шу нуқтаи назардан ходимларим томонидан олиб борилган ишлар қонун доирасида амалга оширилган. Агар бу ҳолатда мендан бошқа раҳбар бўлганда ҳам худди шу механизмда воқеа такрорланар эди, чунки фармакопеяда бу кўрсатилмаган, қонунчиликда ҳам сиропларни ёт моддаларга текшириш айтилиши керак эди”, деганди Фармагентликнинг собиқ раҳбари суддаги кўрсатмасида.
Эслатиб ўтамиз, “Док-1 Макс” фожиасида расман 16 нафар бола ҳаёт учун хавфли даражада жиддий жароҳатланган, 2 нафар бола енгил жароҳат олган, 68 нафар бола заҳарланиш оқибатида вафот этган.
