«Яратиш имконсиз дейишганди» — Путин «Буревестник» ракетаси синовдан ўтганини билдирди

Россия ядровий двигателга эга «Буревестник» қанотли ракетасини муваффақиятли синовдан ўтказди. Бу ҳақда 26 октябр куни Россия армиясининг бошқарув пунктларидан бирига ташриф буюрган президент Владимир Путин маълум қилди. Ўтган ҳафтадаги ядро машқлари билан бирга ўтказилган ушбу синовлар – Россияга санкциялар кучаяётган бир пайтда коллектив Ғарбга сигнал деб ҳисобланмоқда.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

«Буревестник» қандай қурол?

Россиянинг қуролли кучлари Бош штаби бошлиғи, генерал Валерий Герасимовга кўра, ракета 21 октябр куни ўтказилган синовда 14 000 км масофага учган ва тахминан 15 соат ҳавода бўлган.

Ядровий энергия манбайи сабабли «Буревестник» бошқа ядровий қуролланган ракеталарга қараганда ҳавода анча узоқ вақт қолиши мумкин, деди Герасимов. У ҳар қандай ракетага қарши мудофаани енгиб ўтиши мумкинлиги айтилди.

«Буревестник» НАТО таснифида – SSC-X-9 Skyfall деб аталади. Унинг номи бўрон келишини олдиндан сездирувчи деб ҳисобланган «Бўрон қуши»дан (Storm petrel) олинган. У келажакдаги ракетага қарши мудофаа тизимлари учун «енгилмас» экани айтилмоқда. Шунингдек, деярли чексиз масофага ҳамда олдиндан тахмин қилиб бўлмайдиган парвоз йўлига эга.

«Кенг маънода бу – дунёда ҳеч кимда йўқ бўлган ноёб маҳсулот. Биз унинг бўлажак қўлланиш имкониятларини аниқлашимиз ва бу қуролни қуролли кучларимизда жойлаштириш учун инфратузилмани тайёрлашни бошлашимиз керак», – дея Путиннинг сўзларини келтирмоқда New York Times.

Россия етакчисига кўра, бир вақтлар россиялик мутахассислар бу қуролни яратиш имконсиз деб айтган, бироқ энди унинг «ҳал қилувчи синовлари» якунланган.

Ракета қаердан учирилгани, унинг парвоз маршрути қаердан ўтгани ва қаерга қулагани маълум қилинмаган.

BBC’нинг ёзишича, август ойида тарқалган хабарларда ушбу синов белгилари «Новая Земля» архипелагидаги «Рогачево» аэродромида фаоллик ошгани билан изоҳланган эди.

Бундан ташқари, Путин ўтган ҳафтада Россиянинг қуруқлик, денгиз ва ҳаво компонентларидан иборат стратегик ядровий кучлари синовини ҳам кузатган эди. Ўша куни янги ракетадан ташқари, Ярс ва Синева қитъалараро баллистик ракеталари, шунингдек, иккита X-102 ҳаводан учириладиган қанотли ракеталар синалган.

«Бизнинг ядровий тўсқинлик кучларимизнинг замонавийлиги энг юқори даражада, бошқа ҳар қандай ядровий давлатдан юқори», деди Путин ушбу синовларни назарда тутиб.

Таҳдид оҳанглари кучаймоқда

АҚШ президенти Доналд Трамп аввалроқ Украина устидан тез ғалаба қозона олмагани учун Россияни «қоғоз йўлбарс» деб атаганди. Reutersʼнинг ёзишича, аммо бу синовлар – Москва ядровий қурол борасида АҚШга глобал рақобатчи бўлиб қолаётганидан далолат. Шунингдек, Россиянинг ядровий қурол назорати бўйича таклифлари жиддий кўрилиши кераклигини англатади.

Шунингдек, аввалроқ АҚШ Украинага Россиядаги нишонлар ҳақида разведка маълумотларини тақдим этишга киришган эди. Reuters’нинг ёзишича, энди Путин Ғарбга сигнал бермоқда: Москва хоҳласа, жавоб бера олади.

Трамп маъмурияти Украинага айрим узоқ масофали ракеталарни қўллашга рухсат бергач эса Путиннинг таҳдид оҳанги кучайди: «Агар Россияга ҳужум қилинса, жавоб «жуда жиддий, ҳатто ҳалокатли бўлади», деди у пайшанба кунги синовларда.

Янги қуролланиш пойгаси

Путин 9М730 «Буревестник»ни илк бор 2018 йилда эълон қилган. Бу қурол АҚШнинг 2001 йилда Баллистик ракеталарга қарши шартномадан бир томонлама чиқиши ҳамда НАТОни кенгайтиришга жавоб сифатида кўрсатилади.

Таҳлилчиларнинг айтишича, синовнинг муваффақиятли ўтиши кутилган ҳол эди.

«Шундай бўлса-да, бу хавотир уйғотиши табиий», дейди Мидлбери коллежи ядровий қуроллар тарқалишига қарши мутахассиси Жеффрей Левис. У Россияда юз берган ҳалокатли 1986 йилги Чернобил АЭС портлашига ишора қилиб шундай деди: «Бу – кичик учувчи Чернобил, бу салбий ривожланиш. У яна бир фантастик қурол бўлиб, вазиятни беқарорлаштиради ва қурол назорати нуқтаи назаридан ечими қийин бўлади», деган мутахассис.

Шу йил Трамп бир неча марта «Олтин гумбаз» деб атаган, АҚШни ракета ҳужумларидан ҳимоя қилувчи мудофаа тизими ҳақида гапирганди. Руслар яратган «Буревестник» айнан бундай тизимни четлаб ўтишга мўлжалланган.

«Америкаларнинг 'Олтин гумбазʼ каби лойиҳалари шундай қиммат ва ортиқча лойиҳаларда Россияни қатнашишга ундаётган асосий омиллардан биридир», — деди Москвадаги Жаҳон иқтисодиёти ва халқаро муносабатлар институти тадқиқотчиси Дмитрий Стефанович.

Ядро тарқалишини чеклаш тадқиқотлари маркази Ҳанна Ноттенинг айтишича, Путиннинг бу эълони – Трамп лавозимга қайтгач амалга оширган биринчи жиддий ядровий «шантаж» ҳисобланади.

Ўтган йили ноябрда Россия ядровий қурол ташишга қодир «Орешник» ракетасини Украина жанг майдонига жойлаштирган эди. Ўшандан бери Москва кўпроқ Европа давлатларига қарши «гибрид таҳдидлар»дан фойдаланмоқда.

Айрим экспертларга кўра, бу сафарги қадам эса асосан Вашингтонга қаратилган. «Буревестник» ҳақидаги эълон Украинадаги жанг майдонидан кўра, АҚШ ва Россия ўртасидаги якка қолган қурол назорати шартномаси билан боғлиқ.

Трампнинг жавоби

Москвада янги «Буревестник» ракетаси синовидан бир кун ўтиб, АҚШ президенти Доналд Трамп бу борада фикр билдирди.

У синов аҳамиятини камайтириб кўрсатди ва АҚШ «Россия соҳиллари яқинида жойлаштирилган ядровий сувости кемасига эгалиги»ни эслатди.

«Биз ракеталарни доим синовдан ўтказамиз. Ракеталарни синаш ўрнига, урушни тугатишингиз керак», — деди у Малайзиядан Японияга кетаётиб, Air Force One бортида.

Трамп иккинчи президентлик муддатини бошлаганидан бери Украинадаги урушни тугатиш бўйича ҳаракатларга етакчилик қилмоқда. У август ойида Россия президенти Владимир Путин билан учрашган, октябр ойида Будапештда режалаштирилган яна учрашув эса бекор қилинганди.