08:51 / 29.05.2017
11308

Yevropa Germaniyaning ustunligi sabab asabiylashmoqda

Foto: Getty Images

Yevropada iqtisodiyot o‘smoqda, bandlik darajasi rekord darajada baland, hamda davlatlar byudjyeti sog‘lomlashtirilmoqda. Biroq, Bryussel Germaniyaga bosimni baribir oshirmoqda va undan Yevropani yanada iqtisodiy sog‘lomlashtirish uchun ko‘proq hissa qo‘shishni talab etmoqda. Yevropa komissiyasi GFR hukumatini “byudjyet imkoniyatlari”dan foydalanishga chaqirmoqda, bunda sarmoyalar va ichki talab ehtiyoji doimiy ravishda qondirib boriladi, deb yozadi Welt nashri.

Bu alohida davlatlardan tavsiya tariqasida kelmoqda. Islohotlar bo‘yicha bunday tavsiyalar Yevropa komissiyasi tomonidan har yili e'lon qilinadi. Ular YeI a'zo davlatlarining iqtisodiy va byudjyet siyosatini muvofiqlashtirishda ko‘mak beradi.

Bu komissiya Germaniyani amaldagi to‘lovlar muvozanatidagi katta farq tufayli bir necha bor tanqid qilgan. Germaniyani bir necha yildan beri makroiqtisodiy muvozanatning yo‘qligida ayblashmoqda, u na nemis, va na Yevropa manfaatlariga javob beradi.

O‘tgan haftalar davomida bu tanqid ancha baland tovushda yangradi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi so‘nggi vaqtlarda tashvishda ekanini bildirgan bo‘lsa, AQShdan Germaniya eksporti tufayli ayblovlar yog‘ildi. Fransiyaning yangi prezidenti Emmanuel Makron saylovoldi kurash davomida Germaniyani iste'mol va sarmoyani ko‘paytirish, hamda shu tariqa Yevropa iqtisodiyotini qo‘llab-quvvatlashga chaqirdi.

Yevropa komissiyasi anchadan beri davlatlarni iqtisodiyotni qo‘llab-quvvatlashga chaqirib keladi. Ular sarmoyalarni oshirish orqali Yevropadagi kon'yunkturaga ta'sir ko‘rsatishi hamda kuchsizroq davlatlarga ular iqtisodiyotini isloh etish va byudjyetni sog‘lomlashtirish uchun ko‘proq erkinlik yaratib berishi darkor.

Yevropa komissiyasining fikricha, Fransiya va Italiyaga shunday ko‘mak kerak bo‘ladi. Fransiya, YeI komissiyasi ma'lumotlariga ko‘ra, Bryusselning byudjyet bo‘yicha talablarini yana bajara olmaydi. Ma'lumotlarga ko‘ra, joriy yilda yangi qarzdorlik iqtisodiy ishlab chiqarishning 3 foizini tashkil etadi. Komissiyaning eslatishicha, «Fransiya qo‘shimcha choralarga tayyor bo‘lishi kerak».

Fransiya prezidenti Makron iqtisodiyot kursiga rioya etayotganini tan oldi. Biroq, u Berlindan ham sarmoyaviy jihatdan qo‘llab-quvvatlovni talab qilmoqda. GFR kansleri Angela Merkel, Xristian-demokratik ittifoq ham Germaniya-Fransiya sarmoyalari masalasida ochiqlik tarafdori ekanini ko‘rsatib berdi.

Biroq nemis siyosati yordamga muhtojlarga e'tiborsiz ham bo‘lishi mumkin. Masalan, soliqlarni to‘lashdan kelayotgan milliardlab yevro infratuzilmaga sarmoya uchun taqdim etilishi mumkin. Biroq rejalashtirish juda uzoq davom etmoqda. YeI komissiyasining tan olishicha, Berlin siyosatchilari davlat loyihalarini rejalashtirishni yengillashtirishga harakat qilib ko‘rishgan. Ammo bu muammoni hal qilish uchun ko‘proq intilishni talab etmoqda.

Yevropa markaziy bankining foiz stavkalari bo‘yicha siyosati va xomashyoga narxlarning pastligi ham Germaniya eksportining juda ko‘payib ketishiga olib kelyapti. «YeMB siyosati tufayli yevro juda kuchsiz, aynan shuning uchun nemis tovarlari bir qadar arzondir», - degan Merkel Berlinda maktab o‘quvchilari bilan uchrashganda. 

GFR hukumati oxir-oqibat muvozanatdagi tafovut bo‘yicha munozaralarga nisbatan ochiqlikni namoyish etdi. GFR iqtisodiyot vaziri Brigitte Tsiprisning yaqinda ma'lum qilishicha, aktual ortiqchalikni 4 foizga qadar kamaytirish harakatida ekan. Hukumat bu farq 2018 yilda ichki talab tufayli qisqarishiga umid qilmoqda.

Aynan shu masala bundestagga kutilayotgan saylovlarda ham muhim o‘rin tutadi. Xristian-ijtimoiy ittifoq saylovlarga soliqlarni «kuchli» kamaytirish talabi bilan borishini ma'lum qilgan bo‘lsa, Germaniya sotsial-demokratik partiyasidan nomzod Martin Shults sarmoyalarni oshirish haqida bong urmoqda.

Yevropa komissiyasini bu xursand qilishi kerak. U o‘z hisobotida «hukumatga tegishli barcha sohalarda» investitsiyalar ko‘payishini talab qilmoqda. Komissiya ayniqsa ta'lim, tadqiqot va innovatsiyalarni alohida tilga olgan. Bundan tashqari, infratuzilmaga sarmoyalarni rejalashtirish masalasiga e'tibor qaratish darkor. Bu soliq tizimining samaradorligi va sarmoyalarga ochiqligini oshirishi kerak.

Buning ustiga komissiya aynan Germaniyaning kam ta'minlangan fuqarolariga YeI boshqa a'zo davlatlariga nisbatan barcha hisob-kitoblardan so‘ng kam mablag‘ qolishidan tashvishda. Komissiya soliqlar va to‘lov yukini kamaytirish haqida aytib o‘tgan. Haqiqiy daromadlarning ko‘payishi tashqi notenglikni ham yo‘q qilishda foydali.

Gap Yevropa komissiyasining chaqiriqlari naqadar muvaffaqiyatli bo‘lishida. O‘tgan yili u Germaniya, Niderlandiya va Lyuksemburgni investitsiyalar hajmini oshirishga majburladi. Komissiya YeI moliya vazirlariga hujjat taqdim etdi. Unda katta byudjyet-siyosiy dastaklarga ega davlatlar xarajatlarni ko‘paytirishga chaqirilgan. Biroq hujjat YeI a'zo davlatlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanmadi. YeI a'zolari alohida mamlakatlarning o‘ziga xos jihatlari e'tiborga olingan holda tavsiyalar ishlab chiqilishi haqida ham ma'lum qilishdi.

Umuman olganda amaldorlar Yevropadagi vaziyatni ijobiy baholashmoqda. «YeIda iqtisodiyot o‘sishi bundan keyin ham davom etadi», - dedi YeI moliya komissari Per Moskovisi komissiya tavsiyalariga bag‘ishlangan taqdimotda.

Mavzuga oid
Top