Argentinalik murabbiy Ektor Kuperning O‘zbekiston terma jamoasiga tayinlanishi aniq bo‘ldi hisob, 6 avgust kuni murabbiy muxlislarga rasman tanishtirilishi kutilmoqda. Biz esa, fursatdan foydalanib, futbolda omadsizlik bobida «Benfika»dan ham «yomonroq» bo‘lgan bu murabbiyning boy berilgan finallari haqida hikoya qilamiz.
1994 yil. «Urakan«», Argentina chempionati
«Urakan» – Buenos-Ayresdagi kichkinagina klub, «Boka Xuniors» va «River Pleyt» yonida umuman sezilmaydi ham. Ammo 70-yillarda bu klub nomi tarixga muhrlangan, Sesar Luis Menotti aynan shu yerda o‘zi ko‘rsatib, keyinchalik, Argentinani JCh-78 g‘olibiga aylantirgandi.
Ektor Kuper futbolchi sifatida «Urakan»da faoliyatini tugatdi, bir yil o‘tib, mavsum o‘rtasida murabbiy sifatida qabul qilib oldi va haqiqiy sensatsiya ko‘rsatishiga yaqin bordi. 14-o‘rinda yurgan jamoa Kuper bilan yuqoriga qadam tashlay boshladi va so‘nggi tur oldidan deyarli peshqadamga aylanib oldi. Deyarli.
Chunki so‘nggi turda «Urakan» bir ochko kam jamg‘arib, 2-o‘rinda borayotgan «Independente» maydoniga safar qilishi kerak edi. O‘yin 4:0 hisobida mezbonlar foydasiga hal bo‘ldi va shu tariqa 38 yoshli Kuper o‘zining ilk oltinini boy berdi.
1998 yil. «Malorka», Ispaniya kubogi
Viktor Munosning o‘rniga kelib, vaqtincha murabbiy vazifasini bajargan Tomeu Lompat «Malorka»ni Primeraga olib chiqqan bo‘lsa-da, bosh murabbiylik lavozimi unga tegmadi. Keyingi mavsum boshida «Lanus»dan Ektor Kuper chaqirildi.
Argentinalik mutaxassis boshchiligida «Malorka» juda kuchli mavsum o‘tkazdi. Jamoa o‘sha yilgi YeChL g‘olibi «Real»dan atigi 3 ochko kam jamg‘arib, beshinchi o‘rinni oldi. Ispaniya kubogida esa, finalgacha borib, faqat penaltilar seriyasida Lui van Gaalning «Barselona»siga imkoniyatni boy berdi.
O‘yinning 6-daqiqasida o‘ng qanotdan yorib kirgan Gabriyel Amato Stankovichni qulay vaziyatga chiqardi va «Malorka» hisobda oldinga chiqib oldi. Ikkinchi bo‘limda Rivaldo hisobni tenglashtirdi. O‘yin davomida Kuper jamoasidan ikki futbolchi maydondan chetlatilganini va shu holatda ham «Malorka» qo‘shimcha vaqtlarda mardonavor kurashib, o‘yinni penaltilar seriyasigacha olib borganini e'tirof etish lozim. Bu aslida katta muvaffaqiyat edi.
1999 yil. «Malorka», Kubok Egalari kubogi
O‘sha mavsum «Barselona» chempionatda ham g‘olib chiqqani uchun, finalchi sifatida ushbu yevrokubokda qatnashish huquqi «Malorka»ga berildi.
Yarim finalda Ektor Kuper shogirdlari «Chelsi»ni chiqarib yuborishdi va finalda «Latsio»ga ro‘baru bo‘lishdi.
Birminhemda bo‘lib o‘tgan finalning dastlabki daqiqalaridayoq, Kristian Veri hisobni ochdi. Dani ispanlar tomonidan javob berdi. Ammo asosiy vaqt tugashiga sanoqli daqiqalar qolganida Pavel Nedvedning jarima maydoni tashqarisidan yo‘llagan zarbasi Kuperni uchinchi marta sovrinsiz qoldirdi. Ammo bu hali uncha katta raqam emas, to‘g‘rimi?
2000 yil. «Valensiya», Chempionlar Ligasi
Kuperning «Malorka»si antiqa edi – jamoa ikkinchi mavsumida nafaqat yevrokuboklarda finalgacha bordi, shuningdek, Ispaniya chempionatida ham yuksalish qayd etib, uchinchi o‘rinni qo‘lga kiritdi. Chempionlar Ligasi yo‘llanmasini qo‘lga kiritdi. Balki Kuper yana bir mavsum qolganda, «Malorka» o‘sha YeChL saralashida «Molde»dan mag‘lub bo‘lmasmidi...
Ammo Kuper «Valensiya»ga ketib bo‘lgandi. «Ko‘rshapalaklar» guruh bosqichini birorta ham mag‘lubiyatsiz yakunladi va hatto «Bavariya» ortda qoldirildi. Ikkinchi guruh bosqichida «MYu»dangina ortda qolib, «Fiorentina» va «Bordo» guruhda tashlab ketildi. Chorak va yarim finallarda «Latsio» va «Barselona» mag‘lub etildi.
«Valensiya»ning finalga chiqishining o‘ziyoq katta voqea edi, ammo «Real»ning o‘sha mavsumdagi yo‘li oldida biroz soyada qolgandi. Sababi, mavsum davomida Toshakning o‘rniga Del Boskeni tayinlagan «Real» yilni o‘ta beqaror o‘tkazgan, Ispaniya chempionatida zo‘rg‘a beshinchi o‘rinni egallab, YeChLdagi guruhlarda katta qiyinchiliklarga uchragandi. Faqat bir yil oldingi finalchilar «Bavariya» va «MYu» pley-offda tiz cho‘ktirilgach, hamma «Real» haqida gapira boshlagandi.
Ispaniyada madridliklardan yuqori o‘rinni egallagan «Valensiya» balki finaldan katta umid qilgandir, ammo hisob teskari ko‘rinish oldi – 0:3. Balki o‘sha o‘yinlardan keyin Kuper asta-sekin o‘z omadsizligi borasida shubhalana boshlagandir.
2001 yil. «Valensiya», Chempionlar Ligasi
«Valensiya»ni qatorasiga ikkinchi marta finalga olib chiqishni Ektor Kuper uddaladi. Ikki guruh bosqichini faqat bir mag‘lubiyat bilan yakunlagan «Valensiya»ga chorak finalda Jon Karyuning goli yordam berdi va «Arsenal» uyiga ravona bo‘ldi. Yarim finalda esa, boshqa bir ingliz jamoasi – «Lids» mag‘lubiyatga uchratildi.
«Bavariya»ga qarshi Milanda o‘tgan finalda «Valensiya» hisobni ochdi. Dik Yol belgilagan penaltini Mendeta aniq amalga oshirdi. Penalti biroz shubhali bo‘lgani balki hakamni o‘ylantirib qo‘ygandir, ikkinchi bo‘limda xuddi shunga o‘xshash yanada shubhali bo‘lgan penaltini endi ispanlar darvozasiga belgiladi. Effenberg hisobni tenglashtirdi.
Ammo penaltilar seriyasida Oliver Kan Kanisaresdan ustun keldi va Kuperning «Valensiya»si Yevropa futboli tarixiga omadsizlar tamg‘asi ostida kirib qoldi. Boy berilgan beshinchi final va ikkinchi marta penaltilar seriyasidan. Aniq nimadir bor.
2002 yil. «Inter», Italiya chempionati
Bir qator o‘ta muvaffaqiyatsiz mavsumlar ham Massimo Morattini chempionlik orzusidan qaytarmadi va 2001 yilning yozida «Inter» yana katta xaridlarga kirishdi. Franchesko Toldo «Fiorentina»dan, Dzanetti va Konsensayu mos ravishda «Roma» va «Parma»dan, Materatstsi «Perudja»dan va eng muhimi «Valensiya»dan Ektor Kuper taklif qilindi.
«Inter» dastlabki turlardan yetakchilikni o‘z qo‘liga oldi, ayniqsa, mavsumning ikkinchi yarmida jarohatini tiklagan Ronaldo ham katta yordam berdi. Ammo so‘nggi turgacha «Yuventus» va «Roma» yaqin masofada ta'qib qilib kelishardi.
So‘nggi turda «Inter»ga eng qiyin raqib tushgandi – «Latsio». Buning ustiga, o‘yin Rimda edi. «Inter» o‘yin davomida ikki marta hisobda oldinda borgan bo‘lsa-da, yakunda mezbonlar 4:2 hisobida g‘alaba qozonishdi va Skudetto Lippi boshchiligidagi «Yuventus»ga ketdi.
Kuper qatorasiga beshinchi yil so‘nggi uchrashuvda sovrindan quruq qoldi.
2010 yil. «Aris», Gretsiya kubogi
Bu omadsiz seriya Kuperni shu qadar «sindirdiki», u uzoq vaqtgacha o‘ziga kela olmadi. «Inter»dagi pasayishlar natijasida 2003/04 yilgi mavsum davomida Moratti uni iste'foga chiqardi. Keyinchalik «Malorka»da ham, «Betis» yo «Parma»da ham Kuperni faqat muvaffaqiyatsizliklar chulg‘ab olgandi.
Futbol elitasidan biroz chetga surilgan murabbiy Gretsiyaning kamtar klubini boshqarishga rozi bo‘ldi.
Bu safar Kuperga yana omad kuldi va yana u o‘rtamiyona jamoasi bilan finalga chiqdi. Va omad kulib boqmadi. Kuperning yurtdoshi Sebastyan Letoning uzoq masofadan bergan zarbasi kubokni «Panatinaikos»ga olib berdi.
2017 yil. Misr terma jamoasi, Afrika Millatlar kubogi
2015 yilning martida Kuper Misr terma jamoasi bilan shartnoma imzoladi va ikki yil o‘tib «fir'avnlar» argentinalik murabbiy boshchiligida Afrika Millatlar kubogida finalgacha yetib borishdi. O‘sha o‘yinda ham Kuper shogirdlari hisobda oldinda borishlariga qaramasdan, yakunda Kamerunga yutqazib qo‘yishdi.
«Inter» bilan 2002 yildagi voqeani aytmasa, Kuper jamoalari deyarli barcha finallarda favorit bo‘lishmagan. Ammo shunday bo‘lsa-da, jamoalar doim g‘alabaga yaqin kelishgan, hisobda oldinda borishgan. Va ozgina omadning yetishmasligi doim pand beravergan.
Albatta, yangi bosh murabbiy qo‘l ostida O‘zbekiston ham sovrinlar yutishni istaydi, ammo agar mana shunday «omadsizlik» sodir bo‘lsa ham, katta fojia bo‘lmasa kerak. Axir finalni boy berganimiz bilan, tarixda birinchi marta yarim finalni yutgan bo‘lamiz-ku, to‘g‘rimi?
Sportarena.com materiali asosida Q.Aslanov tayyorladi.
