«Deputat degani faqat yengil, 100 foiz kafolatli, riski yo‘q qarorlarni qabul qiladimi?». Bloger mahalliy kengashlar va maktablar masalasini ko‘tardi

Bloger Shahnoza Soatova ushbu masala yuzasidan o‘z fikrini bildirdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, maktablarni ochish kerakmi yo yo‘qmi degan masala bugun qonun chiqaruvchi va ijro hokimiyati o‘rtasida bahsga sabab bo‘lyapti.

“Oliy vakillik organi namoyandalari o‘zlarida amalda vakolat yo‘qligini pesh qilib (aslida qonunan bor), maktablar ochilishi masalasida qaror qabul qilish mas'uliyatini zimmalariga olishdan qo‘rqayotgandek. Tepamizda hokim, biz hech narsa qilolmaymiz deyishyapti. Uyat, ochig‘i, juda uyat!

Birinchidan, avval nimadir qilishga urinib ko‘rish kerak. Mahalliy kengashlarga bunchalik mas'uliyatli vazifa avval hech topshirilmagandir balki. Lekin qaror qabul qilib, jarayonlarda o‘z ishtirokini ko‘rsatishni nimadandir boshlash kerakmi? Garchi bu boshlash shu qadar og‘ir vazifa bo‘lsa ham. Maktablarni ochish-ochmaslik masalasi mas'uliyatli qaror va uni qabul qilishda deputatlarga hokimlar ham qarshi chiqolmaydi, chunki bunday sharoitda hokimlar ham mas'uliyatni salmog‘ini ko‘rib, hayiqib turishibdi. Ha, bugun deputatlarga shu orqali sinov keldi, imkoniyat keldi. Endi chetga qochish to‘g‘rimi? Deputat degani faqat yengil, 100 foiz kafolatli, riski yo‘q qarorlarni qabul qiladimi? 

Ikkinchidan, deputatlarimiz qachon o‘zlarida qonunchilik tashabbusi mas'uliyatini his qilishadi? To‘g‘ri, monopoliya, yuqori bojlar, jumladan, import bojlari, mulk huquqi masalalari bo‘yicha ancha jonlanib, turli harakatlarni qilishyapti. Faqat ular bari xalq, saylovchilar turtkisi, so‘rovi ortidan va yana bu ishlarni amalga oshirganda imijga katta bonuslar olib keladigan, har qanaqasiga yutuqli yurishlardir. Biroq pandemiya sharoitida qancha muammolar borki, o‘zlari ko‘rib, qonunchilik tashabbusi bilan chiqishlari kerak edi. Nima ish qildilar bu borada? Savolni bu tarzda qo‘yayotganim sababi shuki, har qanday tashabbus ortida risk turadi.

Uchinchidan, kengashlardan so‘ralayotgan eng asosiy narsa, joylarda maktablarning o‘quv jarayonini boshlashga tayyor-tayyor emasligini o‘rganish va obektiv qaror berish. Chunki joylardagi xalq ta'limi bo‘limlari maktablar tayyor deb yolg‘on ma'lumot berishi mumkin. Qolaversa, ota-onalar ham bolasini maktabga chiqarish yo chiqarmaslik qarorini faqat sub'yektiv holatidan kelib chiqib beradi. Masalan, man bolamni maktabga chiqarishga qaror qilsam, farzandlarim virusni boshdan kechirib bo‘ldi-ku deyman-da, aslo o‘qituvchilar boshqa bolalardan kasal yuqtirib olsa-chi demayman. Shunday sharoitda xalq saylagan, ijro hokimiyatiga qaysidir ma'noda muxolif, qolaversa, ota-onalarning sub'yektiv fikrlarini jamlab obektiv xulosaga aylantiruvchi halqa sifatida oliy vakillik organlari tarozini rostlashi kerak.

To‘rtinchidan, kengash hokimga bo‘ysunadi deb deputatlar o‘zini u masalada chetga olsa, bu masalada chetga olsa, nimani hal qilishadi unda? Eng og‘ir toshni ortishayotgan bo‘lsa ham, balki ilk marta ularga o‘z vakolat va huquqlaridan foydalanish imkoniyati berilyapti. Qaror to‘g‘ri bo‘lar, xato bo‘lar – hozirgi sharoitda hamma narsa 50/50, butun dunyo xato qilyapti, to‘g‘rilayapti. Lekin deputatlarning hozir mas'uliyatni zimmaga olish yo olmasliklari ularga bundan keyin bo‘ladigan xalqning, saylovchilarning munosabatini belgilab beradi. Pandemiya o‘tadi, xulosalar qoladi, hurmatli deputatlar!

Beshinchidan, kengashlar ko‘plashib kollegial qaror qilishi qarorning to‘g‘ri bo‘lishi imkonini oshiradi. Qolaversa, Ta'lim to‘g‘risidagi qonunning 27-moddasiga ko‘ra mahalliy kengashlarning ta'lim sohasidagi vakolatlari, hatto, o‘z hududidagi ta'lim muassasalarini tashkil etish, qayta tashkil etish, tugatish kabi vakolatlari belgilangan”, - deb yozadi bloger.

Uning aytishicha, hozir eng katta yuk xalq ta'limi tizimiga tushmoqda.

“Yetmaganiga hamma xalq ta'limiga tosh otyapti, g‘alati bir kampaniya. Aslida seniki-meniki deb o‘tiradigan zamon emas, masala hammamizniki. Chunki barchamizning farzandlarimiz maktabga boradi, hatto deputatlarning ham, ijro organi xodimlarining ham. Pandemiya davrida “Sen yo‘q, men yo‘q, biz bor, virus bor!”. Hozir hammamiz birlashib, xalq ta'limi tizimiga yordam berishimiz kerak. Axir, bu – bizning kelajagimiz masalasi”, - deydi Sh. Soatova.

Avvalroq, xalq ta'limi vaziri Sherzod Shermatov mahalliy deputatlar maktab ochishdan avval uni pirometr, dozator, antiseptik va dezinfeksiya vositalari bilan ta'minlash uchun mablag‘lar ajratilgani, maktablarga yetarli vositalar yetkazib berilganiga ishonch hosil qilganidan so‘nggina kengashda ushbu maktab faoliyatini boshlash bo‘yicha qaror qabul qilishi mumkinligini aytgandi.

O‘z navbatida, Qonunchilik palatasi deputati Doniyor G‘aniyev Sherzod Shermatovning maktablarni ochish bo‘yicha fikrlariga e'tiroz bildirdi. 

“Xalq ta'limi vaziri Sherzod Shermatovga ko‘ra, Mahalliy Kengashlarning oshib borayotgan vakolati maktablar ochilishi bo‘yicha to‘g‘ri qaror qabul qilishlariga imkon beradi. Lekin aslida ham shundaymi? Haqiqatda ham amaliyotda Mahalliy Kengashlarda shunday qaror qabul qilish vakolati bormi?

Hammamiz yaxshi bilamizki, Mahalliy Kengashlar raislari o‘sha hududlarning hokimlari hisoblanadi. Hokimlar uchun esa Mahalliy Kengash qarori asosida ish tashkil etish emas, balki yuqoridan kelgan topshiriq ijrosini ta'minlash muhimroq hisoblanadi. Shunday ekan, farzandlarimiz hayoti, sog‘lig‘iga oid muhim qarorni aslida hech qanday vakolati, ta'sir kuchi yo‘q Mahalliy Kengashlar hal qiladi deb kimni aldayapsiz, janob vazir? O‘zingiznimi yo jamoatchiliknimi?

Menga bu ko‘proq Xalq ta'limi vazirligi tomonidan mas'uliyatdan qochish, ehtimoliy xatoni oldindan sug‘urtalash uchun o‘ylab topilgan bir taktikadek tuyulmoqda. Chunki bugungi noaniq epidemiologik vaziyatda o‘quv yilini an'anaviy shaklda boshlash nihoyatda xavfli (riskli) qaror ekanligi hamda katta ehtimol bilan bu qaror o‘zini oqlamasligini taxmin qilish qiyin emas.

Shu bois, Xalq ta'limi vazirligi aqlli “yurish” qilib, mas'uliyatni o‘z zimmasidan soqit qilib, uni Mahalliy Kengash deputatlari zimmasiga yuklashni ma'qul ko‘rmoqda.

Umuman olganda, oxirgi paytlarda go‘yoki Mahalliy Kengashlar vakolatini oshirish fonida aholi e'tirozlariga eng ko‘p sabab bo‘ladigan muammoli masalalar bo‘yicha qaror qabul qilish (masalan, yer uchastkalarini olib qo‘yish, mahalliy budjetni tasdiqlash) vakolatini “qog‘ozda” Mahalliy Kengashlarga berish tendensiyasi kuzatilmoqda. Garchi bu o‘zgarishlar demokratik jihatdan to‘g‘ri qadam bo‘lsa-da, lekin amaliyotda bu muammolarni yechilishidan ko‘ra, ularni battar gazaklab ketishiga xizmat qiladi, xolos. Toki hokimlar bir paytni o‘zida Mahalliy Kengash raisi vazifasini bajarish amaliyotiga chek qo‘yilmas hamda ularga ijro hokimiyati organlari vakillari bo‘lmagan nomzodlar saylanmas ekan, Mahalliy Kengash vakolatlarini oshirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan barcha harakatlar faqat quruq, balandparvoz gap bo‘lib qolaveradi.

Maktablar ochilishiga qaytadigan bo‘lsam, menimcha, epidemiologik vaziyat yuqori cho‘qqisiga chiqqan yoki chiqib kelayotgan hududlar (hozirda asosan vodiy viloyatlari)da bu qaror biroz kechiktirilishi, hech bo‘lmasa ushbu hududlarning markaziy, katta shaharlarida maktablar faoliyati hozircha yo‘lga qo‘yilmay turishi kerak.

Chunki koronavirus va pnevmoniya infeksiyasi bilan kasallanish keskin oshib borayotgan bir paytda, farzandlarimiz hayotini yoki ular infeksiya tashuvchi sifatida yoshi katta, hamroh kasalliklari bor oila a'zolarining hayotini xavf ostiga qoldirish ehtimoli maktablarni shoshib ochishga arzimaydi”, - deb yozadi deputat.