Madaniy o‘simliklar genetik resurslarini saqlash bo‘yicha qonun qabul qilinadi

“Madaniy o‘simliklar genetik resurslarini saqlash va ulardan oqilona foydalanish to‘g‘risida”gi qonun loyihasi e'lon qilindi.

Qayd etilishicha, qonunning maqsadi madaniy o‘simliklar bilan ishlash faoliyati sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat.

Shuningdek, qonun madaniy o‘simliklar genetik resurslarini, shu jumladan ular yovvoyi shakllarini madaniy o‘simliklar milliy genofondi sifatida hozirgi va kelajak avlodlar uchun barqaror saqlashga qaratilgan bo‘lib, uni har tomonlama o‘rganish va oziq-ovqat ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligi, boshqa tadbirlar, ilmiy-tadqiqot va seleksiya ishlari uchun o‘simlik materiallariga bo‘lgan ehtiyojni barqaror qondirish, yuqori sifatli oziq-ovqat va boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yaratish, davlatning oziq-ovqat, ekologik va biologik resurslar xavfsizligini oshirish nazarda tutilgan.

Qonun madaniy o‘simliklar va ular yovvoyi shakllarining tabiiy yashash muhitida o‘sadigan va kolleksiyalarda saqlanadigan genetik resurslarini yig‘ish, saqlash, o‘rganish va ulardan foydalanish jarayonida yuzaga keladigan huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy munosabatlar asoslari, shartlari va tartibini belgilaydi. Shuningdek, ular bilan bog‘liq bo‘lgan maxfiy bo‘lmagan ma'lumotlar va bilimlar hamda ulardan foydalanish natijasida olingan foyda teng taqsimlanishini tartibga soladi.

Madaniy o‘simliklar va ular yovvoyi shakllarining genetik resurslarini yig‘ish, saqlash, tadqiq etish va ulardan foydalanish sohasini huquqiy tartibga solish konstitutsiya, ushbu qonun, qonunlar va davlat xalqaro konvensiyalari hamda shartnomalari, xalqaro huquq normalari va umume'tirof etilgan prinsiplari bilan mos ravishda, davlatning boshqa normativ-huquqiy hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.

Agar O‘zbekiston xalqaro shartnomasida madaniy o‘simliklar genetik resurslarini saqlash va ulardan oqilona foydalanish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, unda xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi.

Madaniy o‘simliklar genetik resurslari obektlariga quyidagilar kiradi:

• yovvoyi va begona o‘t turlari - madaniy o‘simliklar shakllari;
• an'anaviy agroekotizimlarda foydalaniladigan qadimiy mahalliy navlar;
• seleksion navlar (ekiladigan, foydalanishdan chiqarilgan va tavsiya etilgan navlar milliy kataloglariga kiritilmagan);
• seleksion tizmalar, manbalar va qimmatli xo‘jalik belgili donorlar;
• maxsus genetik material (biotexnologiya usullari bilan yaratilgan mutantlar, duragaylar, ko‘plab markerlangan tizmalar va o‘simlik shakllari);
• genetik ma'lumotlar asosiy tashuvchisi bo‘lgan nuklein kislotalar (DNK va RNK).