Safarbarlik, Zalujniy bilan munosabatlar va urush istiqbollari – Zelenskiy matbuot anjumanida nimalar dedi?

Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy yil yakunlari bo‘yicha matbuot anjumanida qatnashdi. 200 dan ortiq mahalliy va xalqaro jurnalistlar akkreditatsiya olib qatnashgan anjumanda Zelenskiy ko‘plab savollarga javob berdi. Xususan, mamlakatda safarbarlik qamrovi tobora kengayib borishi mumkinligini istisno qilmadi.

Zelenskiyning aytishicha, harbiylar undan yana 450-500 ming kishini safarbar qilishni so‘ragan. Ammo prezident faqat yangi odamlarni jalb qilishni emas, ikki yildan buyon jang qilayotganlarga uyiga javob berish haqida ham o‘ylash kerakligini ta’kidlagan. Ayollarni safarbarlikka jalb qilish to‘g‘risida qonunni imzolamoqchi emasligi, ammo 25 yoshdan boshlab yigitlarni ma’lum shartlar asosida armiyaga qabul qilishga rozi ekanini aytgan.

Zelenskiyga ko‘ra, Rossiya frontda birorta g‘alabaga erishmagan. U Ukraina urushni yutqazishi haqida gaplarni ham rad etdi. Tabiiyki, Zelenskiydan bosh qo‘mondon Zalujniy haqida ko‘p marta so‘rashdi. Oxirgi vaqtlarda ular o‘rtasidagi munosabatlar yomonlashgani ko‘rinib qoldi. Ammo prezident harbiy rahbariyat haqida savollarga to‘g‘ridan to‘g‘ri javob bermadi, Zalujniyni o‘z jamoasi a’zosi deb atadi va uning iste’fosi haqida to‘xtalib ham o‘tirmadi. Shunchaki Zalujniydan frontda Ukrainaga foyda keltiradigan muvaffaqiyat kutishini bildirdi.

Zelenskiy AQSh Ukrainaga qo‘shimcha yordam berishiga ishonchi komil ekanini aytgan. Uning ishonch bildirishicha, amerikaliklar tez orada Kiyevga yordam bo‘yicha bir qarorga keladi. 

Shuningdek, AQShdagi prezidentlik saylovlari natijasi bo‘yicha xavotirli fikr bildirgan. «Agar Tramp AQSh prezidenti bo‘lsa, uning siyosati aniq boshqacha bo‘ladi. Agar u Ukrainaga nisbatan sovuqroq siyosat yurgizsa, bu Ukrainadagi urushga juda katta ta’sir o‘tkazadi», degan u.

«Rossiya birorta g‘alabaga erisha olmadi»

Zelenskiy matbuot anujmanini frontda vatani uchun jon berib qurashayotgan Ukraina Qurolli kuchlari harbiylariga minnatdorchilik bilan boshladi. Rossiya frontda birorta g‘alabaga erisha olmaganini aytgan Zelenskiy BBC muxbirining «Ukraina urushni yutqaza boshladimi?» degan savoliga keskin ohangda «Yo‘q» deb javob berdi. U 2022 yilda ham mamlakat juda qiyin vaziyatga tushib qolgani, ammo blokadani yengib o‘tgan harbiylar katta yerlarni qaytib olganini eslatdi.

«Ha, g‘alabaning bahosi juda katta, bizda muammolar borligini tan olaman. Masalan, tankka qarshi artilleriya snaryadlari yetishmayapti. Urush, g‘alaba, turg‘unlik – bular ko‘p narsalarga bog‘liq, ammo eng ko‘p bizga, o‘zimizga bog‘liq. Bardoshli bo‘lsak, bu urushni tezroq yakunlaymiz», dedi prezident.

Zelenskiy urush haqida taxminlarni aytayotganlar aslida u qachon tugashini bilmasligi, bu haqda umuman hech kim bilmasligini aytdi. Shuningdek, ruslar Ukrainani juda tez yengishni maqsad qilgani, ammo bunga erisha olmaganini eslatdi.

Safarbarlik haqida

Zelenskiyga ko‘ra, harbiylar undan 450-500 ming odamni safarbar qilishni so‘ragan. Ammo prezident ulardan nafaqat yangi harbiylarni jalb qilish, balki ikki yildan buyon urushayotganlarni demobilizatsiya qilish ko‘zda tutilgan reja so‘raganini aytdi. «Biz eng qat’iyatli odamlarimizni yo‘qota olmaymiz», dedi Ukraina yetakchisi.

Uning so‘zlariga ko‘ra, bunchalik ko‘p odamni safarbar qilish davlat g‘aznasiga 13 milliard dollarga tushadi. Zelenskiy ayollarni safarbarlikka jalb qilish bo‘yicha qonunni imzolamasligini aytdi. Ammo Ukrainada chaqiruv yoshini 27 yoshdan 25 yoshgacha tushirishga ma’lum shartlar asosida roziligini ta’kidladi.

«NATOga qisman qo‘shilish bu – safsata»

Ukrainalik jurnalist Zelenskiydan mamlakat NATOga qisman a’zo bo‘lishi mumkinmi, deb so‘radi. Ya’ni, butun mamlakat emas, hozirda Rossiya egallab olmagan qismlar. Zelenskiy NATOga kirish eng yaxshi variant ekani, ammo alyansga Ukrainani hech kim taklif qilmayotganini eslatdi.

«Bizni hech kim NATOga taklif qilayotgani yo‘q. Qisman qo‘shilish haqida gaplar esa safsata, to‘g‘risi. Ittifoqchilarimizdan hech qachon bunday taklif olmaganmiz», dedi u. Zelenskiyga ko‘ra, G‘arbdagi ittifoqchilar bilan xavfsizlik kafolati bo‘yicha muzokaralar juda sekin ketmoqda.

Zalujniyni iste’foga chiqaradimi?

Oxirgi vaqtlarda ko‘plab nashrlar prezidenti Zelenskiy va Ukraina Qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Valeriy Zalujniy o‘rtasida kelishmovchilik borligi haqida yozib keladi. G‘arb nashrlariga ko‘ra, Zelenskiy go‘yoki Zalujniy mashhur bo‘lib ketayotganiga g‘ayirlik qilmoqda. Bosh qo‘mondon The Economist nashriga intervyu berib, frontdagi holat boshi berk ko‘chaga kirib qolganini aytgani esa Zelenskiyning jahlini chiqargan.

Matbuot anjumani davomida Zelenskiydan mamlakat qarshi hujumdagi muvaffaqiyatsizlikdan keyin strategiyani o‘zgartiradimi, deb so‘rashdi. Shuningdek, harbiy rahbariyatda o‘zgarish bo‘lishi mumkinmi, degan mazumanda savol ham berildi.

«Konstitutsiyaga ko‘ra strategiyani o‘zgartirmaslik kerak, bu bizning hududimiz», dedi Zelenskiy. Uning aytishicha, taktikani 2023 yilgi harakatlar tahlil qilingach o‘zgartirish mumkin. Savolning harbiy rahbariyat iste’fosi haqidagi joyiga esa prezident javob qaytarmadi.

«Bu mavzuni titkilashdan nima ma’no bor? Men Zalujniy bilan ishchi munosabatdaman, u bosh shtabdagi boshqa qo‘mondonlar kabi jang maydonidagi vaziyat uchun javob berishi kerak», dedi Ukraina prezidenti.

Anjuman davomida qanday Zelenskiyni ko‘rdik?

Svyatoslav Xomenko, BBC'ning Kiyevdagi muxbiri

Bu siz-u biz bilgan Zelenskiy edi, yangicha kimdir emas. Unga hamon mamlakatning xalqaro aloqalari haqida gapirish yoqadi, ichki masalalar haqida emas. Ichki masalalar bilan shug‘ullanishga vaqti juda kamlik qilayotgani, ularni hukumat, harbiylar va yana boshqalar hal qilishini aytdi. Uning ishi yetakchi bo‘lish, Ukrainani xalqaro maydonda namoyish qilish va urushish.

Ammo u polshalik jurnalistning qo‘shni davlat bilan munosabatlari haqida bergan savoliga kuyinib javob berdi, uzoq va detallargacha to‘xtalib gapirdi. AQShdagi prezidentlik saylovida Tramp g‘alaba qozonsa, u Ukraina uchun yomon bo‘ladi deb o‘ylashini ham yashirib o‘tirmadi.

Umuman olganda, bu hamma biladigan Zelenskiy edi. U hatto hazillashishga ham harakat qildi. Ammo toza insoniy tomondan qaralsa, u juda charchagani ko‘rinib turardi.