Bank kartasi bloklanganda nima qilish kerak?

Bank kartalari blokirovkasi – turli sabablar bilan uchrab turadigan, har kim bilan ro‘y berishi mumkin bo‘lgan holat. Shu sabab to‘g‘ri yechimlarni bilib qo‘yish foydadan xoli emas.

Bloklash – bu karta orqali to‘lovlarni amalga oshirishga taqiq qo‘yishdir. Ya’ni siz kartadan foydalana olmay qolasiz. To‘lov qilish, pul o‘tkazish va o‘tkazmalarni qabul qilish yoki naqd pul yechish imkonsiz bo‘lib qoladi.

Qanday holatlarda bank kartalari bloklanadi?

Bank kartani mijozning talabi yoki o‘z tashabbusi bilan bloklashi mumkin, buning asosiy sababi – mijoz pullarini havfsizligini ta’minlash hisoblanadi. Jumladan:

• mijoz o‘z hohishi bilan onlayn tarzda, bankka telefon qilgan holda yoki bankka kelgan holda kartani bloklashni so‘raganda;
• mijoz tomonidan bank kartasi yo‘qolgani yoki o‘g‘irlangani to‘g‘risida og‘zaki yoki yozma murojaat qilinganda;
• kartaning PIN kodi 3 marta noto‘g‘ri terilganda;
• mijozlar tomonidan shubhali bitimlar aniqlangan taqdirda;
• karta ma’lumotlari sizib chiqqanda (ya’ni 3 shaxsga mijozning shaxsiy ma’lumotlari yetgan holatda);
• huquqni muhofaza qiluvchi organlar va majburiy ijro byurosining bankka murojaatlari bilan.

Agar mijozning bank kartasida kun davomida 50 mln so‘mdan ortiq kirim yoki chiqim bo‘lsa, bank uni ehtimoliy firibgarlik belgisi deb hisoblaydi va ma’lum amaliyotlarni cheklaydi. Ko‘p mijozlar bunday cheklovni “kartani bloklash” deb o‘ylaydi, lekin bu – xato. 24 soat ichida mijoz kartasidagi limit cheklovi avtomatik tarzda olib tashlanadi.

“Kartangiz bloklangan” xabari kelsa, nima qilish kerak?

Bu holatda xabarni yuborgan haqiqiy bank ham, firibgar ham bo‘lishi mumkin. Shuning uchun:

• SMSdagi raqamga hech qachon qo‘ng‘iroq qilmang, yuborilgan havolaga ham kirmang.
• Bank xodimi sizdan faqat shaxsiy ma’lumotlaringiz va kartaning oxirgi 4 ta raqamini so‘rashi mumkin. Agar sizdan kartaning to‘liq raqamini yoki SMS kodni so‘rashsa – bu aniq firibgarlar!
• Ko‘p hollarda banklar mijozga o‘zlari qo‘ng‘iroq qilmaydi. Shunday vaziyatda siz bankning rasmiy saytiga kirib, ishonch telefon raqamiga qo‘ng‘iroq qilishingiz talab etiladi.

  

Qanday qilib kartani bloklanishdan himoya qilish mumkin?

Birinchi navbatda kartaning yo‘qolishi yoki ma’lumotlarining tarqalishini oldini olish kerak. Firibgarlar kartangiz ma’lumotlarini o‘g‘irlay oladilarmi yoki yo‘q, hech kim bilmaydi — na banklar, na to‘lov tizimlari, na firibgarlarning o‘zlari. Biroq bloklanish ehtimolini kamaytirish uchun:

• Aloqada bo‘ling. Bankda faol bo‘lgan telefon raqamingizni qoldiring. Agar raqam almashsa, darhol bankni ogohlantiring, sababi eski raqamni faollashtirib firibgarlar SMS xabar olishi mumkin.
• PIN kodni himoyalang. Uni e’tiborni tortuvchi joylarga yozib qo‘ymang, ayniqsa kartaning o‘ziga. Oson PIN larni — 1234, 0000, tug‘ilgan yilingizni ishlatmang. PIN kodni terganda atrofdagilar ko‘rmasligiga ishonch hosil qiling.
• Kontaksiz to‘lovlarni afzal ko‘ring. Kartani begonaning qo‘liga bermasangiz, ma’lumotlar sizib chiqish xavfi kamayadi. 
• Virtual karta oching. Uni internetda xaridlar uchun ishlating. U asosiy karta bilan bir hisobga bog‘langan bo‘ladi, lekin uning o‘z raqami va uch xonali kodi bo‘ladi. Agar virtual karta bilan to‘lov qilgan saytingiz firib bo‘lib chiqsa va uning rekvizitlari o‘g‘irlansa, tez bloklash mumkin. 
• Pullarni bo‘lib saqlang. Kundalik xaridlar uchun alohida karta, jamg‘arish uchun boshqa karta ishlating. Katta summalarni ishlatmaydigan kartangizda saqlang.
• Naqd pul olishga limit qo‘ying. Agar odatda bir marta 50 ming so‘mdan ko‘p olmasangiz — kunlik limitni 50 ming so‘mga qo‘ying. Ko‘proq kerak bo‘lsa, ilova orqali limitni oshirib, keyinroq qaytarish mumkin.
• 3D-Secure ni faollashtiring. Bu onlayn to‘lovlar uchun qo‘shimcha xavfsizlik bo‘lib, har bir operatsiyani SMS kod bilan tasdiqlaysiz.
• Karta ma’lumotlarini hech qayyerga yozmang. Raqam, amal qilish muddati va CVV kodini ijtimoiy tarmoqlarda yoki messenjerlarda tarqatmang.

Ayrim eslatmalar

Amal qilish muddati tugagan bank kartalari avtomatik ravishda bloklanadi, ularning muddatini uzaytirish mumkin emas. Hisobda qoldiq mavjud bo‘lsa, boshqa kartaga o‘tkazish bo‘yicha yozma ariza bilan murojaat qilinadi.

Bank kartalarini bloklashning onlayn imkoniyatlari bor: buning uchun bankning o‘z ilovasi, Payme va Click kabi to‘lov ilovalari yoxud to‘lov tizimlarining (Uzcard, Humo) Telegram-botlaridan foydalanishi mumkin.

Kartalar soniga cheklov mavjud

2025 yil 1 yanvardan boshlab, O‘zbekiston Markaziy banki firibgarlikka qarshi kurashish maqsadi bilan milliy valutadagi kartalar soniga cheklov joriy qilgan. Bunga ko‘ra, mijoz bir vaqtning o‘zida bitta bankda 5 tagacha, barcha banklarda esa jami 20 tagacha kartaga ega bo‘lish imkoniyatiga ega. Xorijiy valutalardagi kartalar soniga cheklov kiritilmagan.

O‘zbekistondagi qaysi bankda nechta so‘m kartangiz borligini Milliy bankning “Milliy” ilovasi orqali ko‘rishingiz mumkin. Shuningdek, Uzcard va Humo to‘lov tizimlarining Telegram-botlari ham shaxsning shu to‘lov tizimidagi va telefon raqamiga bog‘langan kartalari ro‘yxatini ko‘rsatadi.