Qarz so‘raydigan soxta tanish – Telegram’da profilni nusxalash bilan bog‘liq firibgarlik ko‘paymoqda

O‘zbekistonda shu kunlarda Telegram orqali yangi turdagi firibgarlik ommalashmoqda. Bu ochiq guruhlardagi biror shaxs profilini soxtalashtirish orqali o‘sha guruhdagi boshqa shaxslardan qarz so‘rash bilan bog‘liq. Bu aldovga esa ko‘plar chuv tushmoqda.

“Kursdoshim deb o‘ylabman”

Navoiy shahrida yashovchi Sanobar Zokirova shu turdagi firibgarlikka aldanganlardan biri. U Temur ismli guruhdoshining nomidan qarz so‘ragan shaxsga P2P ko‘rinishida ketma-ket uch marta pul o‘tkazib bergan.

“2025 yil 7 dekabr kuni ertalab Temur ismli kursdoshim Telegram’dan qarz so‘rab yozib qoldi. Avvaliga 750 ming so‘radi va boshqa shaxsga tegishli karta raqam jo‘natdi. Xo‘p, deya tashlab berdim. Oradan 1 soat o‘tib, yana 600 ming so‘m bera olasanmi, deb yozdi. Xo‘p desam, yana boshqa xil karta raqam jo‘natdi. O‘tkazib berdim. Oradan yarim soat o‘tib, yana 600 ming so‘m chiqadimi, deya so‘radi. Yo‘q, kartamda 200 ming so‘m qoldi, dedim. O‘sha 200 ming so‘mni ham berib tur, men senga barini bir qilib tashlab beraman, karta raqamingni ham jo‘natib qo‘y, dedi. Keyin bilsam u kursdoshim emas, firibgar ekan”, deydi Kun.uz jurnalisti bilan suhbatda Sanobar Zokirova.

Firibgar birinchi bor Abdurasul Maxmudov nomidagi bank kartasiga 750 ming so‘m o‘tkazdirib olgan.

Keyingi holatlarda esa Elyorjon Jo‘raboyev hamda Ismoil Abdullayev nomidagi bank kartalaridan foydalanilgan.

Sanobar Zokirovaga tanishi nomidan yozgan shaxs puli naqdligini, unga o‘sha kunning o‘zida qaytarishni va’da qilgan.

Shu tariqa, firibgar Sanobar Zokirovadan jami 1 mln 550 ming so‘m pul mablag‘ini P2P ko‘rinishida boshqa shaxslarning nomida bo‘lgan bank kartalariga o‘tkazib olgan. Sanobar Zokirova holat yuzasidan Navoiy shahar IIBga ariza bilan murojaat qilgan.

“O‘sha kursdoshim bilan Navoiy shahar IIBga borib, holat yuzasidan ariza qoldirdik. Bankdan bank kartamning amaliyotlar tarixini ham olib berdim. Hozircha jimlik, arizamiz bilan shug‘ullanayotgan ichki ishlar xodimi qo‘ng‘iroqlarimizga javob bermayapti, chaqirishmadi ham”, deydi Sanobar Zokirova.

Firibgar buni qanday amalga oshiradi?

Telegram’ning qidiruv qismidan faol holatdagi ochiq guruhlarni izlab topish mumkin. Masalan, Telegram’ga oddiy “kursdoshlar” so‘zini yozib, qidiruvga bersangiz shu nomdagi ko‘plab guruhlar chiqib keladi.

Firibgar ushbu guruhga a’zo bo‘lmagan holda guruh a’zolari ro‘yxatini ko‘rishi, yozishmalarni o‘qishi mumkin. So‘ngra guruh a’zolaridan birining profilini soxtalashtiradi. Ya’ni uning nomidan soxta profil ochadi: profil rasmi, ism-familiya, username, bio va boshqa elementlar firibgar tomonidan aynan bir xil shaklda qayta yaratiladi.

Masalan, yuqoridagi holatda Timur ismli profil nusxasi yaratilgan. Soxta profilda haqiqiysidagiga birgina i harfini qo‘shish orqali username yaratilgan: haqiqiy profilda @timur_Tn1 bo‘lsa, soxtasida @tiimur_Tn1.

Soxta profil yaratilgach, firibgar u orqali guruhdagi qolgan a’zolarga qarz so‘rab yoza boshlaydi. Va kimdir bu tuzoqqa ilinishi mumkin.

Nimalarga e’tibor berish kerak?

Biror tanishingiz Telegram orqali yozib, sizdan qarz so‘rasa, unga darhol pul berishga shoshilmang. Sababi sizga yozayotgan shaxs aslida firibgar bo‘lishi mumkin.

Unga aldanib qolmaslik uchun quyidagi tavsiyalarga amal qiling:

• tanishingizning telefon raqamiga qo‘ng‘iroq qilib, holatni aniqlashtiring;
• profil ma’lumotlarini, xususan, username’ni tekshirib ko‘ring. Birgina belgi qo‘shish yoki olish orqali ham haqiqiy username’ga o‘xshashini yaratish mumkin;
• agar o‘sha tanishingiz bilan shaxsiy yozishmalar olib borgan bo‘lsangiz yozishmalar tarixi bor yoki yo‘qligiga e’tibor qarating;
• begona shaxslar nomidagi bank kartalariga pul o‘tkazmalarini amalga oshirmang.

Bundan tashqari, Telegram odatda sizga yozayotgan profil qachon ro‘yxatdan o‘tkazilganini ma’lum qiladi. Agar tanishingizning profili avvaldan faol holatda bo‘lsa, bu ham shubhaga asos bo‘ladi.

Kun.uz yurtdoshlarimizni Telegram’dagi bu kabi firibgarlik holatlaridan ehtiyot bo‘lishga chaqiradi. Sizga yozayotgan shaxs tanishingiz ekaniga to‘liq ishonch hosil qilmaguncha qarz munosabatlariga kirishmang. Yo‘qsa, o‘zingiz firibgarlik qurboniga aylanishingiz mumkin.