O‘zbekistonda allaqachon mahalliylashtirib bo‘lingan Damas, Spark va Nexia avtomobillarining narxi 19-21 foizga, Cobalt narxi modifikatsiyasiga qarab 10-14 foizgacha oshdi.
Shu bilan bir vaqtda, qimmat avtomobillar – Malibu 2, Tracker, Trailblazer, Equinox, Traverse va Tahoe narxlari o‘zgarishsiz qoldirildi.
Deputat Doniyor G‘aniyev «O‘zavtosanoat» AJ vakillari bilan o‘tkazilgan parlament eshituvida bu haqda izoh so‘radi.
«Xomashyo narxi oshgani uchun avtomobillar tannarxi oshdi, deb aytyapsizlar. Qo‘shimcha qiymat solig‘i qo‘shildi, deyapsizlar. Lekin eng qizig‘i, negadir aholi eng ko‘p oladigan, eng ko‘p sotiladigan Damas, Spark, Nexia-3larning narxi oshyapti-da, Gentra narxi atigi 3 foizga ko‘tarilyapti.
Qimmat narxdagi, sizlar ishlab chiqarmaydigan, faqat import qiladigan mashinalaringiz narxi oshgani yo‘q.
Mantig‘ingizdan kelib chiqadigan bo‘lsam, agar butun dunyoda xomashyo narxi oshayotgan bo‘lsa, hamma mashinaning xarajati oshadi. Unda nega endi Malibu’da xarajat, tannarx oshmayapti-da, Damas’niki oshyapti?
Eng qizig‘i, allaqachon lokalizatsiya qilib bo‘lingan avtomobillarning narxi oshib, to‘laligicha import qilinadiganlarniki qimmatlashmayapti?
Bundan ikkita savol kelib chiqadi.
Birinchisi. Dunyo bozorida chindan ham xomashyo narxi oshyapti, lekin xarajatlaringizni eplay olmayotganingiz uchun, mo‘ljaldagidan ko‘payib ketayotgani uchun mahsulot tannarxini oshiryapsiz.
Yoki umumiy xarajatni hammaga teng taqsimlamasdan, faqatgina arzon mashinalarga taqsimlab, shundog‘am ko‘p sotilmayotgani uchun qimmat mashinalarning narxini ko‘tarmasdan, ularning xarajatini ham ommabop avtomobillarnikiga qo‘shib yuboryapsiz.
Bu esa oxir-oqibat arzon mashina sotib olayotgan iste'molchilarga jabr bo‘lmoqda», – dedi Doniyor G‘aniyev.
Savolga javoban, UzAuto Motors AJ bosh direktori o‘rinbosari Aleksandr Saxapov avtomobil narxlari imkon qadar jilovlab turilganini ta'kidladi.
«Spark’dan boshlab Cobalt’gacha bo‘lgan mashinalar xalqona avtomobillar hisoblanadi, to‘g‘rimi? Ushbu mashinalarda kompaniyaning marjasi yo‘q. Ya'ni siz aytganingizday biz bir xil mahsulot ishlab chiqaramiz, so‘ngra ularni sotamiz.
Eslasangiz, Malibu 2, Tracker va boshqa markadagi mashinalarda marginallik mavjud, chunki bular premium-klass avtomobillaridir. Shunga muvofiq, har bir mashinaning o‘z narxi bor va u shu narxda sotiladi.
Bizga qolsa, joriy yilda narxlarni oshirmagan bo‘lardik.
Oxirgi marta mashinalarimizning narxlarini 2017 yilda oshirganmiz. 2017 yildan buyon juda ko‘p omillar o‘zgardi. Buni mendan ko‘ra yaxshiroq bilasiz. Qo‘limizdan kelganicha biz narxlarni jilovlab turibmiz.
Nima uchun Lacetti narxi atigi 3 foizga qimmatladi? Chunki 2017 yilda Lacetti’ning narxini oshirganmiz, shu sababli bu yil uning narxini bor-yo‘g‘i 3 foizga ko‘tardik.
Nima uchun qolgan mashinalarning narxlari ko‘proq oshirilgan? Chunki oldin ularni ko‘tarmaganmiz. Bu omillar bir-biri bilan bog‘liq va oqibatda mana shu holat ro‘y berdi», – deya Aleksandr Saxapovning so‘zlarini keltirmoqda Kun.uz muxbiri.
UzAuto Motors AJ vakilining aytishicha, 2017 yili II pozitsiyadagi Spark avtomobili (LS M/T) 64 mln so‘m, o‘sha paytdagi valuta kursi bo‘yicha 8280 dollar bo‘lgan. O‘sha yili bunday mashinani ishlab chiqarish zavodga 57 mln so‘mga tushgan.
Hozirgi kunda Spark`ning narxi 73 mln atrofida (ishlab chiqarish qiymati 68 mln.) so‘m etib belgilandi. Saxapovning aytishicha, dollarda hisoblab ko‘rilsa, 500-600 dollar arzonroqqa tushadi.
Mutaxassis xarajatlarni kamaytirish maqsadida ishlab chiqarish hajmi oshirilgani va oxirgi ikki yilda xarajatlarni kamaytirish uchun katta dastur ishlab chiqilgani evaziga bunday natijaga erishilganini ta'kidlaydi.
Deputat Vahobjon Murodqobilov mutasaddidan savolga aniq javob berishini, deputat Doniyor G‘aniyev agar ehtiyot qismlar va boshqa xarajatlar oshgan bo‘lsa, bu nima uchun barcha avtomobillarga birday ta'sir qilmay, faqat ommabop mashinalarning narxi keskin oshirilgani yoki qimmat avtomobillar shundog‘am kam sotilayotgani uchun ularning xarajatlari ham xaridorgir avtolarning qiymatiga qo‘shib yuborilgani haqida so‘raganini aytib, shu savolga javob berishni talab qildi.
«Biz bunday ish qilmaymiz. Agar [orangizda] kimdir buxgalteriya qoidalarini tushunsa, unda bizning deyarli davlat korxonasi hisoblanishimizni, faoliyatimiz davlat tomonidan nazorat qilinishini yaxshi tushunadi. Qaysidir mashina narxiga qo‘shilgan ustamalarni bittasidan olib ikkinchisining qiymatiga qo‘shib qo‘yish buxgalteriya tomonlama imkonsiz.
Men bitta mashinaning butlovchi qismlari uchun ketadigan xarajatlarni boshqa mashinaning shunday xarajatlariga qo‘shib yubora olmayman.
Har bir avtomobilning ishlab chiqarish qiymati mavjud va har bir xarajat o‘sha mashinaning narxida o‘tiradi. Shu sababli biz bitta mashinaning xarajatlarini boshqasinikiga otib yubora olmaymiz.
Agar mashina xaridorgir bo‘lsa, «kelinglar, mana bu mashina ko‘proq sotilyapti, uning narxini ko‘proq oshiramiz», demaymiz. Monopolist bo‘lganimiz uchun bu narsalar davlatning qat'iy nazoratida», – deydi Aleksandr Saxapov.
Saxapov UzAuto Motors AJ importga bog‘liq kompaniya ekani va O‘zbekistonga import qilinadigan butlovchi qismlar kompaniyaga ta'sir qilishi haqida ham gapirdi.
Uning aytishicha, hozirga kelib dunyo bozorida xomashyo – po‘lat, plastik, qimmatbaho metallar va rezina narxi 2017 yilga nisbatan 25 foizga o‘sgan.
