Академик ҳалоллик, янги адабиётлар, олийгоҳлар трансформацияси: миллий таълимда нималар ўзгаряпти?
Замон талабига жавоб бермайдиган йўналишлар бакалавриатда 40 фоиз, магистратурада эса салкам 20 фоизни ташкил этади. Баъзи соҳаларда илмий изланиш олиб бориш учун адабиётлар етарли эмас. Хўш, илм билан боғлиқ оғриқли нуқталарга қандай ечимлар ишлаб чиқиляпти? Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан бошланган ислоҳотларнинг илк натижалари қандай? Олдинда ҳал этилиши лозим бўлган қандай долзарб муаммолар бор? “Таълим соҳасидаги лойиҳалар маркази" масъуллари Kun.uzʼга бу ҳақида сўзлаб берди.
Ҳаётини яхшилашнинг энг муҳим факторларидан бири бу – шубҳасиз сифатли таълимдир. Соҳалардаги ўсиш, янги технологиялар, пухта хизмат, малакали мутахассислар – барчасининг илдизи таълимга бориб тақалади. Айни шу сабаб ҳукумат томонидан ўқув тизими ва самарадорлигини оширишга эътибор қаратиляпти. Давлат раҳбари ташаббуси билан ташкил этилган “Таълим соҳасидаги лойиҳалар маркази” лойиҳа офиси ҳам бунинг бир далилидир.
Мазкур ташкилот ўқитувчиларни тайёрлаш дастурларини такомиллаштириш, таълим хизматларини халқаро стандартларга мослаштириш миссияси билан иш бошлаган. Хўш, лойиҳа офиси томонидан йўлга қўйилган дастурлар таълим соҳасида қандай ўзгаришларга сабаб бўлмоқда?
Таълим сиёсатини реформациялашдаги дастлабки иш таълим соҳалари кесимида контент сифатини яхшилашдан бошланган. Ташкилот директори Адҳам Худайқуловнинг айтишича, тизимда ўқув дастурлари эскирган, уларни янгилаш зарурати туғилган.
“Муҳандислик, қурилиш соҳаларини оладиган бўлсак, бу йўналишдаги дарсликлар ҳозирги замон талабига жавоб бермайди, ўқув дастурлари эскирган. Айрим мавзуларни ўрганишга вақтимизни беҳуда сарфлаганмиз”, – дейди у.
Директорнинг қўшимча қилишича, олий таълимдаги ўқув йўналишларининг базавий адабиётлари рўйхати шакллантирилиб, хориж манбаларидан шартнома асосида фойдаланиш ҳуқуқи олинган. Олий таълим вазирлиги билан узвий ҳамкорликда уларнинг таржимаси йўлга қўйилган.
Лойиҳа офиси ходимларининг маълум қилишича, сифатли таълим тизимини шакллантириш мақсадида олий таълим классификатори халқаро таснифлагич асосида мақбуллаштирилиб, халқаро стандартларга мослаштирилган. Унга кўра, эскирган ва умумлаштирса бўладиган йўналишлар рўйхати шакллантирилган. Бакалавриат таълим йўналишлари 306 тадан 183 тага, 625 тадан 528 тага қисқартирилган.
“Бакалавриатда 40 фоиз, магистратурада 20 фоизга яқин йўналишларнинг талабга жавоб бермаслигини аниқладик. Шу сабаб баъзилари қисқартирилди, айримлари битта соҳа кесимида умумлаштирилди”, – дейди лойиҳа офиси директори.
Шунингдек, илмий, педагогик ва иқтисодий самарадорликни ошириш мақсадида мавжуд факултет ва кафедралар оптималлаштирилган, қўшимча штат бирликлари қисқартирилган, фанлар ва ўқитувчилар юкламаси камайтирилган.
“Миллий таълим сиёсатимиздаги муҳим мақсадлардан бири билим улашишнинг асосий провайдерлари ҳисобланган ўқитувчиларни пухта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишдан иборат. Бунда лойиҳа офиси замонавий педагогик технологиялар ва усулларни жорий этиш таклифларини ишлаб чиқади, ўқитувчиларга касбий ривожланиш имконияти сифатида доимий малака ошириш курслари ташкил этилишига ёрдам беради”, – дейди “Таълим соҳасидаги лойиҳалар маркази” лойиҳа офиси мутахассиси Мунис Ҳусанова.
Бугунги кунда мамлакатнинг турли ҳудудларида 600 та техникум фаолият юритмоқда. Касбий таълим соҳасида 333 та касб-ҳунар мактаби, 112 та коллеж, 22 та техникум умумий таълим йўналиши сифатида техникумларга бирлаштирилган.
“22 олийгоҳ трансформацияси амалга оширилди. Бунда 12 та олийгоҳ қисқартирилди, 5 та олийгоҳ: Фарғона давлат техника университети, Қўқон давлат университети, Наманган давлат техника университети, Нукус давлат техника университети, Бухоро давлат техника институтини ташкил этиш бўйича қарор лойиҳаси ишлаб чиқилди. 4 та олийгоҳ: Термиз давлат муҳандислик ва агротехнологиялар университети, Андижон давлат техника институти, Қарши давлат техника институти ва Навоий давлат университети янгидан ташкил этилди, Тошкент давлат техника университети ислоҳ қилинди”, – дейди “Таълим соҳасидаги лойиҳалар маркази” лойиҳа офиси директори ўринбосари Анвар Аллабергенов.
Маълумки, олий таълимда авваллари давлат грантлари университетларга ажратилган квоталар асосида белгиланган. Бунда абитуриентларнинг билим салоҳияти фақатгина маълум бир олийгоҳ ичида рақобатга киришган. Мамлакатнинг таълим сиёсатига мувофиқ бу тизим қайта кўриб чиқилди ва ўзгартирилди. Эндиликда олийгоҳларда имтиёзли тарзда ўқиш имконияти талабанинг билим даражасига кўра республика миқёсида тақсимланадиган бўлди. Шунингдек, давлат гранти ва ижтимоий-рағбатлантирувчи грантлар учун алоҳида квота ажратиш тизими йўлга қўйилди.
Шу билан бир қаторда талабаларнинг ҳужжатларни расмийлаштириш жараёнини осонлаштириш, маълумотларни йиғишда кўп вақт сарфланишининг олдини олиш мақсадида 92 та олийгоҳда регистратор офиси ишга туширилди. У орқали 10 дан ортиқ маълумотномаларни олиш тизими рақамлаштирилиб, 60 дан зиёд хизматлар марказлаштирилди.
Шунингдек, бошқарув тизими трансформацияси ҳам амалга оширилди. Аввалги тизимда таълим муассасалари 27 та вазирлик ва идоралар тасарруфига кирган бўлса, янги тизимда муассасалар ягона бошқарув, яъни Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигига ўтди. Касбий малакаларни ривожлантириш тармоқ кенгашлари ва уюшмалари таълимнинг саноат ҳамкори сифатида белгиланди.
Маълумки, ўқиш ва амалиёт уйғунлигини таъминлаш сифатли кадрлар етиштиришда муҳим омил. Сабаби назарияни ўрганиш бошқа, уни иш жараёнида қўллаб кўриш – бошқа. Билим ва тажрибани интеграциялаш мақсадида дуал таълим тизимини йўлга қўйиш устида ҳам изланишлар олиб борилмоқда. Бу борада Германия Халқаро ҳамкорлик ташкилоти билан фаол ҳамжиҳатлик алоқалари ўрнатилган:
“Лойиҳа офиси томонидан дуал таълим бўйича олиб борилаётган ҳамкорлик жуда самарали бўляпти. Унинг доирасида Ўзбекистондаги техникум ва коллежларда икки томонлама таълим тизимини жорий этиш мақсад қилинган. Дуал таълим назария ва амалиёт уйғунлигини таъминлайди. Ўқув жараёнининг 70 фоизи фабрика, завод, умуман олганда, соҳаларга доир иш жойларида ташкил этилади, 30 фоизи эса ўқув бинолари ичида бўлади. Икки томонлама таълимнинг афзалликлари шундаки, у талабаларнинг ўз соҳаси бўйича малакали мутахассис сифатида шаклланиб, иш топишини осонлаштиради. Мазкур тизим Германияда муваффақият қозонган, Ўзбекистонда ҳам тажриба сифатида жорий этилмоқда, кўплаб ташкилотлар ушбу лойиҳани қўллаб-қувватламоқда”, – дейди Германия халқаро ҳамкорлик жамияти (ГИЗ)нинг “Ўзбекистонда касб-ҳунар таълими тизимини ислоҳ қилиш ва модернизациялаш жараёнлари қўллаб-қувватлаш” лойиҳаси менежери.
Таълим ислоҳотлари жараёнида бевосита иштирок этаётган Колумбия университети профессори Азиза Шоназарованинг таъкидлашича, шу вақтга қадар ижтимоий соҳада ёзилган илмий ишлаш савиясиз бўлган, кўчирмакашликка йўл қўйиш ҳолатлари кўп учраган.
“Маҳаллий тадқиқотчиларнинг илмий ишлари қароқчи журналларда маълум бир маблағ эвазига чоп этилган. Афсуски, бундай ишлар ва изланишлар халқаро илм жамиятида тан олинмайди”, – дейди у.
Ёш профессорнинг маълум қилишича, айни вақтда илмий тадқиқот олиб борувчилар учун “Илмий этика қоидалари ва академик ҳалоллик” қўлланмаси ишлаб чиқиляпти. Бу илмий ва академик ишлар доирасида ахлоқий меъёрлар, адолат ва ҳалолликни таъминлашга хизмат қилувчи йўриқнома бўлади.
Тавсия этамиз
Россия Украина жанубини нега бу қадар тез ишғол қилганди? Тўрт асосий савол ва уларга жавоблар
Жаҳон | 20:42 / 25.02.2025
“Видеоларни монтаж қилиб тарқатишяпти” – ЙҲХХ расмийси «no photo» қонуни ҳақида
Ўзбекистон | 18:45 / 25.02.2025
Ким айбдор: ўқитувчи ё ўқувчи? | SUBYEKTIV
Ўзбекистон | 16:42 / 23.02.2025
Кун сўрови: бир ойда қанча картошка сотиб оласиз?
Жамият | 09:38 / 23.02.2025
Сўнгги янгиликлар
-
Европага АҚШ ёрдамисиз ўзини ҳимоя қилиши учун йилига 250 млрд евро ва 300 минг аскар керак бўлади
Жаҳон | 02:30
-
Blue Origin капсуласи космосга туристик парвозни муваффақиятли амалга оширди
Фан-техника | 01:29
-
Венгрия саккиз нафар россиялик ЕИ санкциялар рўйхатидан чиқарилишини талаб қилди
Жаҳон | 23:20 / 25.02.2025
-
ЖССТ: 2050 йилга бориб дунёда кўкрак бези саратонидан ўлим ҳолати 68 фоизга ошади
Жаҳон | 23:10 / 25.02.2025
Мавзуга оид

17:56 / 22.02.2025
Оиланинг ижтимоий-иқтисодий ҳолати ўқувчи таълимига қандай таъсир қилади?

16:49 / 15.02.2025
Таълим олиш соғлиқ учун фойдали экани исботланди

13:05 / 13.02.2025
Британиялик эркак 58 ёшида савод чиқариб, 40 йил аввал сотиб олган журналини ўқиди

12:52 / 31.01.2025