Kataloniyada jamoat transporti: Barselona va Jirona shaharlari misolida (foto)

Kun.uz'ning Uzbek.Life loyihasi chet eldagi hamyurtlarimizning turli mavzulardagi qiziqarli materiallarini berib borishni yo‘lga qo‘ymoqda. Bugungi dastlabki maqolada bir necha yillardan buyon Ispaniyada yashayotgan kolumnist Maqsud Salomov Kataloniyadagi jamoat transporti haqida so‘z yuritadi.

Kataloniya – Ispaniyadagi muxtor hudud. To‘rtta provinsiya – Barselona, Tarragona, Leyda va Jironadan iborat. Provinsiyalar ham bir qancha shaharlar va boshqa hududiy birliklardan tashkil topgan.

Jamoat transporti turlari, sharoitlari va narxlari provinsiya va shaharga qarab farq qiladi. Kataloniyadagi jamoat transporti haqida umumiy tasavvurga ega bo‘lishingiz uchun bitta katta, bitta kichik shaharni misol sifatida olamiz: katta shahar – Barselona (Barselona provinsiyasi poytaxti), kichik shahar esa – Jirona (Jirona provinsiyasi poytaxti).

O‘zim Jironada yashaganim sababli, keling, sayohatni Jironadan boshlaymiz.

Jironada avtobusdan boshqa jamoat transporti vositasi yo‘q

Nisbatan kichik shahar bo‘lgani sababli Jirona shahri ichidagi yagona jamoat transporti – avtobusdir. Avtobuslar 10 ta yo‘nalish bo‘ylab qatnaydi, lekin ulardan foydalanuvchilar u qadar ko‘p emas. Buning sababi ikkita:

1. Jirona – kichik shahar va diqqatga sazovor yerlar yoki asosiy hukumat tashkilotlarining deyarli barchasi bir-biriga yaqin joylashgan. Shaharni bemalol piyoda kezib chiqish mumkin.

2. Hozirda pandemiya sababli kishilar avtobusdan imkon qadar foydalanmaslikka harakat qiladi.

Avtobusda yo‘l haqini naqd to‘lay olish – qulaylik

Jironada avtobus haqini naqd to‘lashingiz mumkin. Naqd to‘langanda bir marta avtobusdan foydalanish uchun 1,4 yevro (taxminan 17 400 so‘m) to‘laysiz.

Avtobusda yo‘l haqini to‘lash uchun naqd pul ham qabul qilinishini juda qulay deb bilaman. Ko‘pgina Yevropa shaharlarida avtobus haqini naqd to‘lay olmaysiz. Albatta yo‘l chiptasi sotib olishingiz kerak bo‘ladi. Bunday chiptalar esa maxsus bekatlar yoki chipta avtomatlarida sotiladi. Chiptani xarid qilish uchun esa ular sotiladigan bekat yoki chipta avtomatini topib olishingiz kerak. Har zamonda bir avtobusga chiqadigan kishi uchun bu noqulaylik tug‘dirishi mumkin.

Masalan, Lyublyanaga (Sloveniya) ilk bor borgan kunimizda hali ijaraga uy topmagandik va izlash jarayonida edik. Bir uyni ko‘rish uchun avtobusda bormoqchi bo‘lganimizda haydovchi yo‘l haqini naqd to‘lab bo‘lmasligi, pul solib ko‘p marta ishlatish mumkin bo‘lgan chipta sotib olish lozimligi va bunday chiptalarni maxsus chiptaxonalar yoki markaziy bekatdan topish mumkinligini aytgan. Chiptaxona topgunimizcha uy egasi bilan kelishilgan vaqt o‘tib ham ketgan va o‘sha uyni ko‘rgani bora olmaganmiz.

Yo‘l chiptalarining esa turi ko‘p: bir necha soatlik, kunlik yoki oylik chiptalar olib, foydalanish mumkin.

Pandemiya tufayli qat'iy gigiyenik qoidalar amalda

Avtobusga chiqqanda (umuman, ko‘chada ham), albatta, yuz niqobi taqqan bo‘lishingiz lozim. Avtobusga kirganda eshik yonida qo‘lni tozalash uchun dezinfeksiya qilish vositasi turadi – qo‘lingizni tozalashingiz shart. Shuningdek, yo‘lovchilarning yonma-yon o‘rindiqlarda o‘tirishi ham mumkin emas (bir oila vakillari bundan mustasno).

Avtobus bekati bitta ustun va belgidan iborat bo‘lishi mumkin

Shaharning aksariyat qismida avtobuslar uchun oynali va o‘rindiqli bekatlar qurilgan. Lekin nisbatan chekkaroq joylarda avtobus bekati, shunchaki, bitta ustun va unga o‘rnatilgan belgidan iborat bo‘lishi mumkin.

Avtobusdagi ma'lumot va qoidalar 2 tilda yoziladi

Kataloniyada istalgan jamoat transportidagi ma'lumot yoki qoidalar odatda 2 tilda – katalan va ispan tilida yoziladi. Ba'zan esa faqat katalan tilida yoziladi, ispanchasi keltirilmaydi.

Ikki tildan foydalanish holati faqat jamoat transportida emas, shifoxona, FHDYo, supermarket va boshqa yerlarda ham xabarlar 2 tilda bo‘ladi. Kataloniyaliklar esa o‘zaro gaplashganda, odatda, faqat katalan tilidan foydalanadi, ispancha gapirmaydi.

Jirona, avtobusning favqulodda chiqish derazasi. Deraza oynasida «Favqulodda chiqish» jumlasi ham katalancha («Sortida d'emergencia») yozilgan.

Yo‘llar avtoulovlar, piyodalar va velosipedlar uchun moslangan

Yo‘llarning deyarli barchasi 3 qismga – avtoulovlar, velosipedlar va piyodalar qismiga bo‘linadi (ayrim tor ko‘chalar bundan mustasno).

Har qanday yo‘lda piyodalar uchun sharoit qilingan

Jironada xoh katta, xoh kichik bo‘lsin, barcha yo‘llarda piyodalar uchun sharoit qilingan. Bu sharoit piyodalar uchun alohida yo‘lakning borligi, yo‘lak bo‘ylab daraxtlar ekilgani (90 foiz hollarda) va yo‘lni kesib o‘tish uchun maxsus piyodalar o‘tish joylarining ko‘pligi, qisqa masofada uchrashida ko‘rinadi.

Shaharlararo poyezdlar

Bir shahardan ikkinchisiga borishda foydalaniladigan jamoat transporti – poyezddir.

Poyezdlar ko‘pincha odatiy va tezyurar poyezdlarga bo‘linadi. Poyezd chiptasi narxlari ham poyezd turi va qachon jo‘nab ketishiga qarab farq qiladi. Masalan, bir necha kundan so‘ng Jironadan Barselonaga borish uchun (masofa 102 km) chipta narxlari – 8,40 yevro (taxminan 104 ming so‘m)dan boshlanar ekan.

Pandemiya sababli poyezdlar ham bo‘shab qolgan. Quyidagi surat Jironadan Barselonaga borishimda olingan – vagonda (tezyurar poyezd) mendan boshqa hech kim yo‘q.

Poyezdlarda ham koronavirusga qarshi choralar ta'minlangan. Har bir o‘rindiqda qo‘lni dezinfeksiya qilish vositasi bor.

Barselona

Barselona anchagina katta bo‘lgani sababli shahar ichida jamoat transportining to‘rt turi aholiga xizmat qiladi: avtobus, metro, tramvay va poyezd.

Jironadan farqli ravishda, Barselonada avtobus haqini naqd pul bilan to‘lab bo‘lmaydi: albatta, chiptaxona yoki chipta avtomatlaridan chipta olishingiz kerak. Bir martalik chipta 2,40 yevro (taxminan 30 ming so‘m). Bu chiptani metro uchun ham, avtobus uchun ham ishlatish mumkin. Albatta, oylik chiptalar ham bor.

Barselonadagi metro bekatlari O‘zbekistondagi kabi alohida san'at asari darajasida bezatilmagan. U qadar yorug‘ ham emas. Ammo metro bekatlarida chiqindi qutilari yoki paketlari bor. Toshkent metro bekatlarida chiqindi qutilarini uchratmaysiz.

Metroda homilador ayollar, ko‘zi ojizlar, qariyalar va boshqa alohida e'tibor talab etiladigan kishilar uchun alohida – to‘q kulrang o‘rindiqlar bor. Odatiy yo‘lovchilarning o‘rindiqlari ko‘k rangda.

Yo‘lovchilar manziliga yaqinlashayotganini kuzatib tura olishi uchun vagonlar ichida bekatlar ketma-ketligi va qaysi bekatga yetib kelayotganingiz ko‘rsatib turiladigan sxemalar bor.

Shuningdek, turib ketayotgan ayrim yo‘lovchilarga qulaylik yaratish maqsadida vagondagi har bir eshikning ikki yonida turgan holda suyanish uchun mo‘ljallangan suyanchiq o‘rindiqlar bor.

Barselonadagi tramvaylar ancha zamonaviy va qulay. Tramvaylarning ichida ham qat'iy gigiyenik qoidalarga amal qilinadi.

Maqsud Salomov,

kolumnist (Ispaniya)