“Zilziladan qo‘rqib, Anqaraga ko‘chib ketayotganlar bor” – Istanbulda kuchli yer qimirlashi va sunami kutilyapti

Turkiya hukumati istanbulliklarni kuchli zilzila va sunami xavfidan ogohlantirdi. 15 milliondan ortiq aholi yashaydigan megapolis shaharda 7 magnitudadan yuqori zilzila bo‘lishi mumkin va bu balandligi 3-5 metrli sunamiga sabab bo‘ladi. Qirg‘oqbo‘yi hududlarda sirenalar o‘rnatilgan, aholiga xabarnomalar yetkazish tizimi faol yo‘lga qo‘yildi. Istanbulda yashovchi o‘zbek jurnalisti Sohiba Hayotga ko‘ra, zilziladan qo‘rqib, Anqaraga ko‘chib ketayotganlar ham bor.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Turkiya hukumati Santorini orolidagi seysmik faollik sabab ehtimoliy zilzila va sunamiga tayyorgarlikni boshladi. Davlat tabiiy ofatlar va favqulodda vaziyatlar boshqarmasiga tayanib, qator turk OAV aholini kuchli yer qimirlashidan ogohlantirmoqda. Qirg‘oqbo‘yi hududlarda sirenalar o‘rnatildi, aholiga zilziladan avval sms-xabarlar jo‘natish tizimi faollashtirilmoqda. Turkiya matbuoti bunga jiddiy e’tibor qaratyapti.

Bugun Turkiyaning Istanbul shahrida yashovchi jurnalist Sohiba Hayot fikricha, zilzila mavzusi – turklar uchun doimiy kun tartibida. Uy xarid qilishda, ish tanlashda, yashash uchun shahar tanlashda aytiladigan kriteriyalardan biri – zilzilaga bog‘liq bo‘ladi.

“Yetti balldan yuqori zilzila bo‘lishini xabar qilishmoqda, matbuot ham shuni gapiryapti va odamlardan tayyor turish so‘raldi. Albatta, zilzilaning oldini olib bo‘lmaydi, lekin davlat tabiiy ofatning xavfini kamaytirishi mumkin. Targ‘ibot va ogohlantirish ishlari juda yaxshi ketyapti, deya olaman. Boshqarma xodimlari mahallalarda uyma-uy ham yurishibdi. Zilzilada eng katta xavf bu – uylarda, hukumatning hozirgi birlamchi qilayotgan ishi shu uylarni tekshirish bo‘lyapti. Eskilarini buzib, yangisiga odamlarni ko‘chirish kerak” – Sohiba Hayot, jurnalist.

Lekin odamlarni mustahkam va baquvvat uylar bilan ta’minlash ishi ham oson emas. Chunki Istanbulda 15 milliondan ortiq aholi yashaydi va qisqa muddatda hammani yangi binolarga ko‘chirib o‘tkazish – imkonsiz.

2023 yil fevral oyidagi zilzilalar va ularning ayanchli oqibati 50 mingdan ortiq kishining qurbon bo‘lishiga olib kelgan. Hozirda u hududlarda hali-hanuz qurilish va odamlarni uy-joy bilan ta’minlash ishlari davom etmoqda. Shunday sharoitda hukumat qurilish standartlari va zilzilaga bardoshli binolarni saqlab qolish ishida qat’iy turibdi.

Suhbatdoshimizga ko‘ra, odamlar zilzila mavzusiga ko‘nikkan. Chunki zilzila va tabiiy ofatlar Istanbul aholisi uchun yangilik emas hamda turklar hayotining bir qismiga aylangan, ular buni oddiy qabul qiladi, deydi Sohiba Hayot.

“Lekin odamlar ikki xil, zilziladan juda qo‘rqadiganlar ham bor. Mana shu yer qimirlashidan ogohlantirishganidan keyin Istanbul va uning atrofida turuvchilar zilzila ehtimoli kam deb Anqaraga ham ko‘chib ketishdi, shunday o‘zbeklarni ham bilaman. Shahar bilan bog‘langanlar, uyi, ish joyi shu yerda bo‘lganlar Istanbuldan ketolmaydi. Ular ehtiyot chorasini ko‘rib qo‘ygan, deylik kerakli narsalari va hujjatlarini bir joyda saqlaydi” – Sohiba Hayot, jurnalist.

2023 yildagi dahshatli zilzilalar ortidan hudud aholisining hukumat va bevosita prezidentdan noroziligi kuchaygan edi. Saylov oldidan ro‘y bergan bu tabiiy ofat Erdo‘g‘an va uning ma’muriyati uchun katta minus bo‘ldi, biroq prezident jamoasi faollik bilan ishlab, xalq bilan birga bo‘lishga harakat qildi. Ijtimoiy tarmoqlarda norozilik kuchli, lekin hayotda odamlar tinch va Erdo‘g‘anni yaxshi ko‘radi, deydi jurnalist.

“Bilasizmi, 2023 yilgi zilzila bo‘lgan hududlarning har biriga borib, materiallar tayyorlar ekanman, odamlar yuz-ko‘zida siyosatdan norozilik va tushkunlikni ko‘rdim. Biroq, juda kuchli darajada emas, deyarli hamma omon qolganiga shukr qiladi. Qisqa vaqt ichida odamlarga yangi uylar qurib berish va’dasi ularni tinchlantirgandi, lekin o‘tgan yili borganimda ko‘rdimki, aholining yarmi haliyam chodirlarda yashayapti. Erdo‘g‘anga kelsak, undan norozilar ko‘p, lekin baribir xalq yaxshi ko‘radi” – Sohiba Hayot, jurnalist.

Turkiya o‘zbek muhojirlari eng ko‘p boradigan va o‘zbek diasporasi eng ko‘p yashaydigan davlatlardan biri. Ehtimoliy zilzila ularga ham xavf soladi va yurtdoshlarimizning ayni kunlardagi kayfiyati xususida jurnalistdan so‘rar ekanmiz, migrantlar uchun zilzila mavzusi birinchi o‘rinda turmaydi, deydi suhbatdoshimiz.

"Ishim bevosita migrantlar bilan bog‘liq. Ular bilan ko‘p suhbatlashganim uchun ayta olamanki, muhojirlar uchun ish haqi, ishlash sharoitlari eng muhim. Undan keyingina bizning o‘zbeklar hujjatlarga e’tibor qaratadi va zilzila hamda yashash sharoitlari oxirgi o‘rinda qolaveradi. Chunki muhojirlar zilzila xavfi tufayli ishini tashlab ketib qolmaydi, ular uchun pul ishlab topib, uyiga jo‘natish doim birinchi o‘rinda turadi” – Sohiba Hayot, jurnalist.

Eslatib o‘tamiz, 7 fevraldan beri Egey dengizida 3 balldan yuqori bo‘lgan 761 ta zilzila sodir bo‘lgan. Bu seysmik faollik aynan Istanbulga xavf solmoqda.

“Egey dengizida doimiy ravishda yerosti silkinishlari kuzatilmoqda. Bu seysmik faollik natijasida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan kuchli zilzila, sunami yoki vulqon otilishi kabi hodisalarning oqibatlari Turkiyaga yetib kelishi ehtimoli mavjud”, deyiladi tabiiy ofatlar va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi (AFAD) xabarida.

Shohrux Majidzoda suhbatlashdi.