Tramp jinoyatchilikka qarshi kurashish bahonasida Vashingtonga harbiylarni kiritmoqda

AQSh prezidenti Donald Tramp Vashingtonda «tartib o‘rnatish» uchun Milliy gvardiya xodimlarini poytaxtga olib kirishga buyruq berdi. Avvalroq u shaharda jinoyatchilikka qarshi kurashishga va’da berib, uysizlar Vashingtonni tark etishi kerakligini aytgandi.

«Bugun Vashingtonda Ozodlik kuni va biz poytaxtimizni o‘zimizga qaytarmoqchimiz. Men Vashingtonda tartib o‘rnatish va jamoat xavfsizligini ta’minlash uchun Milliy gvardiyani yuboraman», – dedi Tramp matbuot anjumanida.

U Amerika poytaxtida zo‘ravonlik jinoyatchiligiga qarshi kurash choralari doirasida Vashington politsiyasini to‘g‘ridan to‘g‘ri federal boshqaruvga o‘tkazishga buyruq bergan.

Trampning so‘zlariga ko‘ra, Vashington «shafqatsiz to‘dalar va qonxo‘r jinoyatchilar tomonidan qo‘lga olingan», u esa shaharni «har qachongidan ko‘ra xavfsizroq va chiroyliroq» qilmoqchi. Tramp o‘z qarorini AQSh poytaxtini «ozod qilish» deb atadi.

Oldinroq Tramp Vashington meri, demokrat Muriel Bauzerni «nimadir qilishga urinayotgan yaxshi inson» deb ta’riflagan, shu bilan birga, uning sa’y-harakatlariga qaramay, jinoyatchilik darajasi o‘sayotgani, shahar esa «iflos va jozibasiz» bo‘lib borayotganini ta’kidlagandi.

Iyul oyida Tramp uysizlarni hibsga olishni osonlashtiruvchi farmonini imzolagan, o‘tgan haftada esa federal huquq-tartibot organlari xodimlarini Vashington ko‘chalariga yuborgandi.

«Uysizlar ketishi kerak, DARHOL. Biz sizga yashashingiz uchun joy beramiz, lekin poytaxtdan UZOQDA. Jinoyatchilar, siz ketishingiz shart emas. Barchangizni kerakli joyga qamab qo‘yamiz», – deya yozgandi Tramp yakshanba kuni Truth Social ijtimoiy tarmog‘ida.

«Bundan buyog‘iga chidash niyatimiz yo‘q. Biz poytaxtimizni qaytarib olmoqchimiz. Bu masalaga e’tibor berganingiz uchun rahmat!» – deya izoh yozdi Tramp uysizlarning palatkalari va chiqindi uyumi aks etgan suratlarga.

Tramp aynan nima qilmoqchi ekani hozircha noma’lum. 2022 yilgi nutqida u uysizlarni shahar tashqarisidagi arzon yer uchastkalarida qurilgan «yuqori sifatli» chodirlarga joylashtirishni, ularga hojatxonalar va tibbiy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini berishni taklif qilgandi.

Tramp, shuningdek, Kolumbiya okrugida Milliy gvardiyaning 1000 nafargacha harbiy xizmatchisini joylashtirish imkoniyatini ko‘rib chiqmoqda. Mudofaa idorasining bir vakili va ikki amerikalik amaldorning so‘zlariga ko‘ra, dushanba kuniyoq tegishli bayonot berishi mumkin, deb yozadi NBC.

Rasmiylarga ko‘ra, hozircha aynan qancha harbiy xizmatchi jo‘natilishi hal qilinmagan. Katta ehtimol bilan, bular Kolumbiya okrugi milliy gvardiyachilari bo‘ladi.

NBC bilan suhbatlashganlarning barchasi yakuniy qaror hali qabul qilinmagani va buyruqlar hali imzolanmaganini ta’kidlagan.

Juma kuni Tramp federal agentliklarga, jumladan, AQSh park politsiyasi, Narkotiklarga qarshi kurash boshqarmasi, Federal qidiruv byurosi va Marshallar xizmatiga «mutlaqo nazorat qilib bo‘lmaydigan» jinoyatchilik darajasini jilovlash uchun o‘z xodimlarini Vashingtonga yuborishni buyurdi.

Oq uy vakilining Milliy jamoatchilik radiosiga ma’lum qilishicha, shanba kuni kechqurun shahar ko‘chalarida 450 nafargacha federal agentlar xizmat qilgan.

Bu qaror Vashingtonda Hukumat samaradorligi bo‘yicha departamentning 19 yoshli sobiq xodimi hujumga uchraganidan so‘ng qabul qilindi: taxminlarga ko‘ra, uning mashinasini o‘g‘irlamoqchi bo‘lishgan. Bu ish bo‘yicha allaqachon 15 yoshli ikki o‘smir qo‘lga olingan.

Tramp ijtimoiy tarmoqlarda bu voqeaga munosabat bildirib, qonga belangan yigitning suratini e’lon qildi. Prezident o‘z postida bu voqea «Vashingtondagi jinoyatchilik butunlay nazoratdan chiqib ketgani»dan dalolat berishini aytgan. Tramp, shuningdek, bunday jinoyatlarni sodir etgan voyaga yetmaganlarni «14 yoshdan boshlab» kattalar kabi javobgarlikka tortishni taklif qildi.

«Agar Kolumbiya okrugi tezda o‘zini qo‘lga olmasa, bizda shaharni federal nazorat ostiga olish va uni kerakli tarzda boshqarish hamda jinoyatchilarga bundan buyon buni uddalay olmasliklarini ko‘rsatib qo‘yishdan boshqa chora qolmaydi», – deyiladi Trampning xabarida.

Vashington meri Bauzer esa uning so‘zlarini rad etib, «jinoyatchilik o‘sishi kuzatilmayotgani»ni bildirdi. Yakshanba kuni u MSNBC telekanaliga bergan intervyusida shunday degan: «Chindan ham, 2023 yilda biz dahshatli jinoyatchilik darajasiga duch kelgandik, lekin hozir 2023 yil emas. So‘nggi ikki yil ichida biz bu shaharda zo‘ravonlik jinoyatchiligiga qarshi kurashish uchun katta mablag‘ sarfladik va uni so‘nggi 30 yil ichidagi eng past darajaga tushirdik».

U Oq uy apparati rahbari o‘rinbosari Stiven Millerni AQSh poytaxtini «Bag‘doddan ham qo‘rqinchliroq» deb atagani uchun tanqid qildi. «Urush bo‘layotgan mamlakat bilan har qanday taqqoslash mubolag‘a va yolg‘ondir», – dedi Bauzer xonim.

Reuters’ning qayd etishicha, Donald Trampning bu qarori uning demokratlarni qo‘llab-quvvatlovchi shaharlarga zarba berish va mahalliy hokimiyat vakolatlariga aralashish uchun navbatdagi urinishidir.

Vashingtonda AQShning boshqa shaharlariga qaraganda aholi jon boshiga qotillik darajasi hali ham nisbatan yuqori: joriy yil boshidan buyon 98 ta qotillik ro‘yxatga olingan. AQSh poytaxtida qotillik darajasi o‘n yildan beri o‘sib bormoqda.

O‘qotar qurollarni nazorat qilish tarafdori bo‘lgan Everytown for Gun Safety tashkiloti vakili muammo qurol ishlatish bilan bog‘liq zo‘ravonlik holatlari bo‘lib qolayotganini aytgan. Uning so‘zlariga ko‘ra, 2023 yilda Vashington aholisi 500 mingdan ortiq bo‘lgan AQSh shaharlari orasida o‘qotar quroldan qotillik sodir etish bo‘yicha uchinchi o‘rinni egallagan.

Biroq, yanvar oyidagi federal ma’lumotlarga ko‘ra, o‘tgan yili Vashingtonda avtoulovlarni olib qochish, hujumlar va talonchilik kabi zo‘ravonlik jinoyatlarining so‘nggi 30 yildagi eng past darajasi qayd etilgan.

Poytaxt politsiya boshqarmasi statistik ma’lumotlariga ko‘ra, joriy yilning dastlabki yetti oyida mamlakat poytaxtida zo‘ravonlik jinoyatlari 2024 yilning shu davriga nisbatan 26 foizga kamaygan. Shaharda avtomobillarni olib qochish holatlari ham o‘tgan yilga nisbatan bu yil 38 foizga kam.

Vashingtondagi uysizlar muammosi bilan shug‘ullanuvchi Community Partnership tashkilotining Reuters agentligiga ma’lum qilishicha, 700 ming kishi istiqomat qiladigan shaharda bir kunda o‘tkazilgan sanashda 3782 nafar uysiz borligi aniqlangan.

Ularning aksariyati davlat uylarida yoki boshpanalarda yashaydi, ammo 800 ga yaqini «ko‘chada yashovchilar» hisoblanadi.

Vashington – shtat emas, balki okrugdir, shuning uchun hudud federal hukumat nazorati ostida bo‘lib, federal hukumat ba’zi mahalliy qonunlarni bekor qilish huquqiga ega.

Okrug ustidan federal nazorat o‘rnatish uchun Kongress roziligi talab qilinsa-da, prezident federal yerlar va shahardagi binolarni nazorat qiladi.

Yaqinda u Vashington politsiya departamentini o‘z nazorati ostiga olish bilan tahdid qilgandi, Bauzer bu imkonsiz ekanini aytgan.

«Qonunchiligimizda prezidentga politsiya departamenti ustidan ko‘proq nazorat qilish imkonini beradigan juda aniq qoidalar mavjud. Hozircha esa buni talab etadigan shart-sharoitlarning birortasi ham shahrimizda mavjud emas», – degan Bauzer xonim.