Gumondor, narkotik va bombani topadigan iskovuch itlar qanday tayyorlanadi?
Turkiyada vayronkor zilzila ro‘y berib, vayronalar ostida qolgan insonlarni topishda iskovuch itlarning ham xizmati beqiyos bo‘lmoqda. Itlar nafaqat odamlarni, narkotik va bombalarni, daliliy ashyoning isidan jinoyatchini ham aniqlab bera oladi.
Bunday iskovuch itlar qanday tayyorlanishini bilasizmi? Ayniqsa xalq orasida narkotik topadigan itlar ataylab “narkoman” qilinishi haqida gap-so‘zlar yuradi. Bugun mana shular haqida hikoya qilamiz.
Samarqand viloyat ichki ishlar boshqarmasiga qarashli xizmat itlari pitomnigida mas’ullar xizmat itlari qanday tayyorlanishi haqida so‘zlab berdi. Shu kuni ushbu ishga qiziqadigan talabalar ham kinologiya markaziga kelgan ekan.
Samarqand viloyat Ichki ishlar boshqarmasi, Jamoat xavfsizligi xizmati, Jamoat tartibini saqlash boshqarmasi boshlig‘i, podpolkovnik Jonibek Samandarovning hikoya qilib berishicha, itni tarbiyalash jarayoni metin iroda va uzoq vaqt talab qiladi.
— Xizmatga har qanday it olinavermaydi. O‘nlab kuchukvachchalar orasidan xodimlarimiz uning o‘ynoqiligi, chaqirganda e’tibor berishiga qarab tanlab oladi. Aytish joizki, bir itga faqat bir xodim biriktiriladi. Shu it qariguncha shu bir xodim bilan ishlaydi. Faqat it qarib, yaramay kuchdan qolganda, xodim boshqa kuchukvachchani olib tarbiyalay boshlaydi.
Itlardan inson qobiliyati yetmaydigan o‘rinlarda foydalaniladi. Shuning uchun ular mudom parvarish qilib boriladi. Itlarga Niderlandiyadan keltirilgan maxsus yemaklar beriladi. Ular doim veterinar nazorati ostida, — dedi J.Samandarov.
Pitomnikda to‘rtta yo‘nalishda xizmat itlari tayyorlanar ekan: narkotik moddalar qidiruvchi, portlovchi moddalar izlovchi, iz oluvchi va qo‘riqlovchi itlar.
Shu kuni yomg‘ir yog‘ayotganiga qaramasdan xodimlar ko‘rgazmali chiqish qilib berishdi. Dastlab xizmat itlari buyruqlarni qanday bajarishi ko‘rsatildi.
Nemis ovcharkasi zotli xizmat iti avval ovozli buyruqlarni, keyin imo-ishora bilan berilgan buyruqlarni adashmasdan bajardi. Belgiya ovcharkasi zotli xizmat iti esa akrobatik tryuklar, xodim bilan bir safda yurishni ko‘rsatib berdi.
So‘ngra o‘rgatilgan itlar avval narkotik moddani, keyin esa portlovchi moddani yashirilgan joyidan izlab topdi.
Shunisi e’tiborga molikki, narkotik moddani topgan it uni panjalari bilan ochishga harakat qilgan bo‘lsa, portlovchi moddani topgan it unga tegmaydi. Shunchaki oldiga turib oladi. Shunga o‘rgatilgan.
Xalq orasida narkotik topadigan itlarga narkotik moddalar berilib, giyohvand qilib qo‘yiladi, degan gaplar yuradi. Kinologiya xizmati boshlig‘i, mayor O‘tkir Berdiyev bu masalaga ham oydinlik kiritdi.
— Yo‘q, xizmat itlariga narkotik moddalar berilib, ular giyohvand qilib qo‘yilishi haqidagi gaplar yolg‘on. Gashish, marixuana, og‘ir narkotiklardan qoradori, geroin kabilar, shuningdek, so‘nggi paytlarda yoshlar orasida mashhur bo‘lib borayotgan psixotrop tabletkalar namunasi bizga beriladi. Biz ularni qo‘riqlanadigan xonada saqlaymiz. U xonaga faqat men kirishim mumkin. O‘sha narkotik vositalarning hidini paxtaga tekkizib, itlarga topishni o‘rgatamiz. Itlarning hid bilish qobiliyati juda yuqori. Ular narkotiklarni ham, portlovchi moddalarni ham faqat isidan aniqlab topadi.
Tanishtiruv davomida bizga ashyoviy dalilga qarab shartli jinoyatchini topish ko‘rsatib berildi. Yerga tashlangan dastro‘moldan hid olib, it uning egasini topdi. Ikkinchi mashqda tizib qo‘yilgan poyabzallardan biridan hid olib, ikkinchi poyini topib berdi.
Itni tayyorlash, uni qo‘lga o‘rgatish o‘ta mashaqqatli ish. Masalan, itga qarovchi xodim ishga kayfiyatsiz kelsa, bu itga ham yuqib, buyruqlarni bajarmasdan arazlab ham olar ekan.
Qayd etish joiz, bunday pitomniklar har bir viloyatda bor. Qolaversa, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, ichki ishlar, milliy gvardiya, bojxona xizmati va davlat xavfsizlik xizmati chegara qo‘shinlarining o‘z kinologiya xizmatlari bor. Xususan, shu kunlarda Turkiyada ro‘y bergan zilzilada vayronalar ostida qolganlarni izlab topishda ham itlarning roli juda katta bo‘lmoqda.
Itlar o‘rtasida turli musobaqalar o‘tkazilib turiladi. Samarqand ichki ishlar boshqarmasi kinologiya xizmati xodimlari o‘z xizmat itlari bilan ko‘plab sovrinli o‘rinlarni egallashgan. E’tiborlisi, o‘z itlari bilan yaxshi natija ko‘rsatgan xodimlarning maoshiga ustama qo‘shib to‘lanadi.
Itlar bilan ko‘rgazmali chiqishlar bog‘chalar va maktablarda ham o‘tkazilib turilar, bolalarda juda katta qiziqish uyg‘otar ekan. Veterinariya texnikumi talabalari safidan shu sohaga qiziqqan yigit-qizlar tanlab olinib, xizmatga tayyorlanar ekan.
Pitomnikda faqat nasl olish uchun ham zotdor ikkita it saqlanadi. It nasllari tozaligini saqlash uchun boshqa hududlardagi pitomniklar bilan ham oldi-berdi qilib turilar ekan.
Jamoat tartibini saqlash boshqarmasi boshlig‘i, podpolkovnik Jonibek Samandarovning aytishicha, pitomnikda fuqarolarning o‘ziga tegishli itlarni ham tarbiyalab berish yo‘lga qo‘yiladi. Itlarga uyni qo‘riqlash, buyruqlarni adashmasdan bajarish kabi ko‘nikmalar egasi bilan birgalikda o‘rgatiladi.
Jamoat xavfsizligini saqlash, turli jinoyatlarni issiq izidan ochishda itlardan foydalanish azaldan yo‘lga qo‘yilgan faoliyat. Samarqandda xizmat itlarini parvarishlash, ularning sog‘lom bo‘lishi uchun qilinayotgan ishlar, bu uchun yaratilgan sharoitlar bizda ijobiy taassurot qoldirdi.
Shuhrat Shokirjonov,
Jahongir Aliboyev.
Kun.uz
Tavsiya etamiz
Boylar davrasi: dunyo milliarderlari Tramp inauguratsiyasida yig‘ildi
Jahon | 22:19 / 21.01.2025
Qo‘li kesilgan 2 oylik chaqaloq: uning yaqinlari shifokorlardan norozi
Jamiyat | 14:20 / 21.01.2025
100 dollarlik banknotaning eskisidan voz kechilyaptimi?
Iqtisodiyot | 11:05 / 21.01.2025
APLdagi ilk o‘zbek. Husanovning transferi haqida asosiy gaplar
Sport | 09:16 / 21.01.2025
So‘nggi yangiliklar
-
BMT bosh kotibi 2025 yildagi asosiy tahdidlarni sanadi
Jahon | 21:11 / 22.01.2025
-
Bavariyada afg‘onistonlik erkak bolalarga pichoq bilan hujum qildi. Ikki kishi halok bo‘ldi
Jahon | 00:50
-
Turkiyadagi mehmonxonada yuz bergan yong‘in ishi bo‘yicha yana ikki mansabdor hibsga olindi
Jahon | 00:30
-
Chexiyada rossiyaliklarga fuqarolik berishni taqiqlovchi qonun ma’qullandi
Jahon | 23:41 / 22.01.2025
Mavzuga oid
09:42 / 10.01.2025
Samarqand viloyati IIB tezkor xodimi 10 ming dollar bilan ushlandi
12:18 / 08.12.2024
Samarqandda qarovsiz qolgan 14 yoshli qiz vaqtincha qarindoshlari qaroviga topshirildi
14:26 / 28.11.2024
Samarqand viloyatiga yangi rahbar tayinlandi
14:19 / 28.11.2024