Украина ҳарбийлари Путиннинг аннексиясидан кейинги куни Донецк областидаги Лиман шаҳрига киришди. Уларнинг кейинги мақсади — Луҳанск области.
Украина қуролли кучлари Донецк областидаги Лиман шаҳрини қайтариб олди. Россия мудофаа вазирлиги ушбу шаҳар устидан назорат бой берилганини тан олди ва бу Рамзан Қодиров ҳамда Россиядаги урушнинг бошқа тарафдорлари томонидан кескин танқид қилинмоқда.
Сўнгги кунларда Лиман шаҳри атрофидаги аҳоли яшаш манзилларини назоратига олган Украина қуролли кучлари 1 октябр куни, Украинанинг босиб олинган ҳудудлари Россия томонидан расман аннексия қилинганидан кейинги куни Лиман шаҳрига киришди.
Кун аввалидаёқ украиналик ҳарбийлар шаҳарга кира бошлагани акс этган видео ва фотолар тарқалди. Украина президенти офиси раҳбари Ондрий Ермак ўз твиттерида украин ҳарбийлари шаҳарга киришдаги стелага мамлакат байроғини илаётгани акс этган видеони жойлаштирди.
Бошқа бир видеода эса украин ҳарбийси шундай дейди: «Welcome to Лиман». У бу видеони шаҳарга жанубдан, Ямпил томондан кириб келадиган темирйўл кўприги устида турган ҳолда олган.
Кўп ўтмай россиялик ҳарбий мухбирларнинг телеграм-каналларида ҳам Россия армияси Лиманни тарк этган бўлиши мумкинлиги ҳақида ёза бошлашди.
Кун охирига келиб Россия мудофаа вазирлиги Лиман бой берилганини расман тасдиқлади.
«Йўқотишларга қарамай жонли куч ва воситаларда сезиларли устунликка эга бўлган рақиб захираларни ишга солиб бу йўналишда ҳужумларни давом эттирди. Қуршов хавфи юзага келгани туфайли иттифоқчи қўшинлар Қизил Лиман аҳоли яшаш манзилидан янада афзалроқ маррага олиб ўтилди», дея маълумот берди РФ мудофаа вазирлиги расмийси Игорь Конашенков. Россия ҳарбий идораси «иттифоқчи кучлар» деб «ЛХР» ва «ДХР» ҳарбийларини назарда тутади (ушбу ҳудудларнинг аннексия қилиниши жараёни кейинги ҳафтада қонунчиликда расман ифода этилиши керак). Конашенков одатда Лиманни унинг советча номи билан атайди.
Россия армияси айнан қайси «афзалроқ марра»га олиб кетилганига аниқлик киритилмаган.
Украин расмийлари бундан бир неча соат олдин ҳам шаҳарда жанглар давом этаётганини маълум қилганди. Аммо кейин ижтимоий тармоқларда Украина қуролли кучлари Лимандаги марказий майдонда туриб баёнот берган видео тарқалди. Украина президенти офиси раҳбари маслаҳатчиси Кирилл Тимошенко ҳам бу видеони ўз саҳифаларига жойлаштирди.
«Автоматни кўтариб фронтга»
Лиманнинг бой берилиши Россиядаги уруш тарафдорлари орасида кескин реакцияга сабаб бўлди. Хусусан, Чеченистон раҳбари Рамзан Қодиров ва «Вагнер» хусусий ҳарбий компанияси раҳбари Евгений Пригожин бу ҳақда кескин муносабат билдирди.
«Бу участкада мудофаага Марказий ҳарбий округ қўмондони, генерал-полковник Александр Лапин бошчилик қилган. Бу Лисичанск қўлга киритилгани учун Россия қаҳрамони юлдузини олган Лапин, ҳолбуки унинг ўзи у ерда бўлмаган. Ғарбий ҳарбий округ ҳам Лапиннинг ихтиёрига берилди», дея ёзади у телеграм-каналида.
Қодировнинг сўзларига кўра, Марказий ҳарбий округ қўмондони «ЛХРдан сафарбар қилинган жангчиларни Лиман йўналишидаги барча чегара нуқталарига жўнатган, аммо уларни зарур алоқа воситалари ва ўқ-дорилар билан таъминламаган». Чеченистон раҳбари уни фронтнинг мазкур участкасида муваффақиятсизликка учралиши эҳтимоли ҳақида огоҳлантиришгани ва у бу борада Россия Бош штаби бошлиғи Валерий Герасимов билан гаплашгани, аммо «генерал уни Лапиннинг лашкарбошилик истеъдодига шубҳа қилмаслиги ҳамда Қизил Лиман ва унинг атрофида чекиниш бўлади деб ҳисобламаслигига ишонтирган».
«Бир ҳафта ўтгач Лапин ўз штабини Старобельскка кўчирган, ўзи аскарларидан юзлаб километр масофадаги Луҳанскда ўтирибди. Элементар ҳарбий логистика йўқлиги туфайли бугун биз бир қанча аҳоли пунктлари ва катта ҳудудни тарк этдик. Бу Лапиннинг нўноқлиги туфайли эмас, уни Бош штабдаги раҳбарлар ҳимоя қилаётгани туфайли бўлгани аламли. Менга қолса Лапинни оддий аскар даражасига тушириб, барча мукофотларидан маҳрум этиб, қўлига автомат тутқазиб, ўз шармандалигини қон билан ювиш учун олдинги чизиққа йўллаган бўлардим», деган Қодиров.
Евгений Пригожин ҳам «Кепка Пригожина» канали орқали Қодировнинг сўзларини қўллаб-қувватлади.
«Қодировнинг ҳис-ҳаяжонли баёноти, албатта, менинг услубим эмас. Аммо мен айтишим мумкин: «Рамзан, красавчик, бос». Бу билағонларнинг барини - автомат билан фронтга ялангоёқ ҳайдаш керак», дейилади Пригожиннинг матбуот хизмати баёнотида.
Кейинроқ «Соловьёв LIVE» ток-шоусида Бош штабни 58-армиянинг собиқ қўмондони, ўтган йилдан буён «Единая Россия» партиясидан Давлат думаси депутати бўлган генерал-лейтенант, бу каби пропаганда теледастурларида тез-тез меҳмон бўлиб келаётган Андрей Гурулев ҳам бу танқидларга қўшилди.
У ҳарбий нуқтайи назардан Лиманнинг ташлаб чиқилишини изоҳлаб бўлмаслигини айтди.
«Бу қисқа муддатли жанг эмасди. Менга нега улар доим вазиятни тўғри баҳолашмагани, гуруҳни кучайтиришмагани тушунарсиз», деган у. Генерал-лейтенантнинг фикрича, «муаммо вазият яхшилиги ҳақидаги ёлғон ҳисоботлар» туфайли юзага келган: «Бу тизим юқоридан қуйигача боради».
Лиманнинг озод этилиши нимани англатади?
Украина қуролли кучлари сўнгги ҳафталарда Россия қўшинларининг Лиман атрофидаги позицияларига ҳужум қилаётганди. Донецк областидаги ушбу кичик шаҳарда урушга қадар 20 минг атрофида одам яшаган. Россия қўшини шаҳарни 2022 йил ёзи бошида эгаллаган.
Heidi Levine / The Washington Post / Sipa Press / Scanpix / LETA
Сентябр ойи охирига келиб турли манбалар Лиман атрофидаги Россия қўшинлари қуршовга тушиш хавфи остида эканини хабар қила бошлади. Хусусан, очиқ маълумотлар асосида Украинадаги вазият бўйича кунлик ҳисобот бериб борувчи Американинг Урушларни тадқиқ этиш институти (ISW) 29 сентябр куни россиялик «военкорлар»га (ҳарбий мухбирлар) асосланиб, украин қўшинлари Лиманга ғарб, шимол ва шимоли-шарқдан юриш қилаётганини хабар қилганди. Украина қуролли кучлари шаҳар ва Шимолий Дон дарёси бўйидаги РФ гуруҳини қуршовга тушириши мумкинлиги, шунингдек Россия қўшинларининг Лиман яқинидаги позициялари ва таъминот линиялари таҳдид остида қолгани айтилганди.
1 октябр куни Украина томони шаҳар қуршаб олинганини маълум қилди. Украина қуролли кучларининг «Шарқ» оператив қўмондонлиги вакили Сергей Череватий россиялик ҳарбийлардан 5,5 мингга яқини қуршовда қолиши мумкинлигини айтди. Луҳанск области маъмурияти раҳбари Сергей Гайдай Россия қўмондонлиги шаҳардан чекинишни тақиқлагани ҳақида хабар берди. Кўп ўтмай россиялик «военкор»лар РФ қўшини Лимандан чиққани ҳақида хабар тарқатди.
Украина армияси учун Лиманнинг олиниши оператив кенглик очиб беради, очиқ ялангликлар бўйлаб шимоли-шарққа, Сватово йўналишида ҳаракатланиб, Россиянинг Оскол дарёси бўйидаги қисмлари орқасида пайдо бўлиш, Россиянинг Валуйки шаҳридан Троицкое - Сватово линияси бўйлаб келган рокадаси (фронт чизиғи бўйлаб ёки унга параллел ўтадиган алоқа йўли)ни тўсиб қўйиш ва россияликлар бу йўл бўйлаб ўрнатган янги таянч пунктларини йўқ қилиш мумкин.
Шунингдек, шарққа бурилиб, Креминнага зарба бериш ва бу орқали кейинроқ шимоли-ғарбдан Северодонецкка йўл очиш мумкин. Украин бўлинмалари Билоҳировкани эгаллаб, ғарбдан Северодонецк-Лисичанск агломерациясига яқинлашишга муваффақ бўлиши ҳам муҳимдир.
Россия Лиманни бой бергач телеграм-каналларда Креминна атрофида жанглар бошлангани тўғрисида хабарлар тарқалди, бу Северодонецк, Рубижне ва Лисичанск «учбурчаги»га олиб борувчи йўлда жойлашган. Луҳанск области маъмурияти раҳбари Сергей Гайдай ҳам Украина армияси юришининг кейинги мақсади шу йўналиш бўлиши мумкинлигини ёзган.
Россия қўмондонлиги энди Донбасс жануби ва Запорижжя областида фойдаланиш режалаштирилган кучларни фронтнинг шу участкасига ташлашига тўғри келади. Акс ҳолда Россия қўшинлари Луҳанск областининг катта қисми устидан назоратни йўқотиши мумкин.
