Асосан ёш олимлар ва Москва университетларининг ходимлари Россияни тарк этяпти, уларнинг бундай қарорга келиши сабаблари - нафақат репрессиялар кучайиши, балки санкциялар ва Россия давлат университетлари билан ҳамкорлик бекор қилиниши туфайли илмий ишдаги тўсиқлар.
«Новая газета - Европа» нашри томонидан ўтказилган тадқиқотга кўра, Россиянинг Украинага қарши деярли икки йиллик кенг кўламли уруши давомида камида 2,5 минг россиялик олим ўз мамлакати билан алоқаларини узган. Бундан ташқари, 18 январ, пайшанба куни чоп этилган материалга кўра, хорижлик тадқиқотчиларнинг Россияга ишлаш учун келиши анча камайган.
Журналистларнинг таъкидлашича, етакчи олимлар уруш бошланганидан сўнг дарҳол ўз мамлакатларини тарк эта бошлаган, аммо илмий кадрлар оқимининг ҳақиқий кўламини баҳолаш қийин. Тадқиқот учун ORCID базасидан олинган маълумотлар таҳлил қилинди, у бутун дунё бўйлаб 20 миллион олим ҳақидаги ахборотни бирлаштиради ва Россияда ҳам тарқатилади. ORCID'да рўйхатдан ўтиш Россиянинг ўз илмий ишларини эълон қиладиган йирик университетлари ходимлари учун мажбурий бўлган.
2023 йилда ORCID таркибига Россия билан алоқадор камида битта иш жойини кўрсатган 130 мингдан ортиқ олим киритилган. Шу билан бирга, 2012-2021 йилларда иш жойини рус тилидан чет элга ўзгартирган олимлар улуши 10 фоиз даражасида сақланиб қолган бўлса, 2022 йилда бу кўрсаткич 30 фоизга ошган. «Новая газета - Европа» ушбу маълумотларни асос қилиб олди ва унга Россия университетлари ҳамда илмий ташкилотларидан кетган олимлар, шунингдек, иш жойини кўрсатмасдан профилига бошқа мамлакатни қўйганларни қўшди. «Жами, консерватив ҳисоб-китобларга кўра, 2500 нафар олим кетган», — дейилади нашрда.
Мотивлар - репрессия таҳдиди ва илмий ишдаги тўсиқлар
Бунга сабаб сифатида «Новая газета» суҳбатдошларидан бири нафақат репрессия таҳдиди, балки санкциялар остида илмий фаолиятга тўсиқлар, зарур илмий ҳамкорликнинг йўқлиги ва Ғарб илмий журналларида нашр этиш имконияти йўқлигини ҳам келтирди. Уруш бошланганидан сўнг, Россия кўплаб халқаро тадқиқот лойиҳаларидан четлаштирилди, россиялик олимларнинг исмлари Катта адрон коллайдерлари гуруҳлари мақолаларидан чиқариб ташланди ва хорижий ташкилотлар Россия давлат институтлари олимлари билан ҳамкорлик қилишни тақиқлади. «Россия ташкилотига алоқадорлик зарарли бўлиб қолди», деб ёзади «Новая газета».
Тадқиқотда кўрсатилгандек, Россияни асосан ёш олимлар тарк этяпти. Бундан ташқари, Россия Федерациясини тарк этганларнинг энг катта улуши (23 фоиз) Москва университетлари, жумладан ВШЭ, МГУ, Сколково ва МФТИга тўғри келади.
Аввалроқ «Проект» нашри Россия Федерациясини тарк этган ўнлаб етакчи олимлар ҳақида ёзган эди.
