Аянчли тугаган ҳаёт – МРБ ва колумбиялик наркокартеллар билан бир вақтнинг ўзида ҳамкорлик қилган америкалик учувчи ким эди?

2017 йилда АҚШда Ҳолливудда ишлаб чиқарилган филм оммага намойиш этилди. Филмда 1970-йилларда учувчилик касбини эгаллаб хусусий авиакомпанияларда турли самолётларни бошқарган шахснинг ҳаёти ҳикоя қилинади.

Бу шахс МРБ эътиборига тушиб қолади ва махфий хизматнинг талаби билан АҚШдан Кариб ҳавзасида жойлашган давлатлардаги турли исёнчилар ёки уларга қарши курашаётган ҳукуматлар учун қурол-яроғ таший бошлайди.

Бундан хабар топган колумбиялик наркокартеллар учувчи билан алоқа боғлаб, уни орқага қайтишда АҚШга гиёҳванд моддалар олиб кетишга кўндиришади.

Кейинроқ, МРБ ходимлари унинг кичик самолётига камера ўрнатади ва шу тариқа Кариб ҳавзасида жойлашган давлатлардаги турли объектлар тасвирларини олишади. Учувчи эса ортга қайтишда гиёҳванд моддалар ташишда давом этади.

Бу учувчининг номи Барри Сил эди. Охир-оқибат Барри АҚШда наркокартеллар вакиллари томонидан ўлдириб кетилади. У вафот этганда 46 ёшда бўлган.

Барри Сил МРБ назарига тушгунича бўлган вазият

Иккинчи жаҳон урушидан сўнг катта сиёсат саҳнасига чиққан СССР аввалига Шарқий Европа давлатлари, сўнг Корея яримороли ярми, Хитой ва Кубада коммунистик тузум ўрнатишга муваффақ бўлади.

Ўша пайтларда мамлакатда миллионлаб инсонлар улкан бир “қамоқхонада” қийналиб яшарди. Совет фуқаролари бир нечта социалистик лагерга кирувчи давлатларни айтмаганда ҳеч қаерга чиқа олмасди.

СССР эса дунёга “совет фуқаролари бахтли ва фаровон ҳаёт кечирмоқда” деб тарғибот олиб борарди. Ана шу тарғиботлар туфайли Осиё, Африка ва Лотин Америкасидаги айрим давлатларда амалдаги тузумларга қарши қуролли қўзғолонлар содир бўлади.

Бундай давлатлар орасида Кариб ҳавзасида жойлашган бир қанча давлатлар ҳам бор эди. Уларда коммунистик тузум тарафдорлари бош кўтаргач СССР исёнчиларга озиқ-овқат ва қурол-яроғ етказиб бера бошлайди.

Ўша пайтда Куба коммунистик тузум йўлини танлаб, АҚШнинг “бошини оғритиб турганда” америкаликлар ўзларига яқин бўлган ҳудуд – Кариб ҳавзасида бошқа коммунистик тузумга эга давлатни кўришни хоҳламасди.

Шу сабабли улар қайсидир давлатда коммунистик тузум тарафдорлари бош кўтарган бўлса, амалдаги ҳукуматга, мабодо давлатни коммунистлар эгаллаб олган бўлса, уларга қарши курашаётган исёнчи гуруҳларга қурол-яроғ ва бошқа ёрдамларни кўрсата бошлайди.

Хусусий авиакомпания учувчиси бўлган Барри Сил ана шундай вазиятда МРБ эътиборига тушади. АҚШ махфий хизмати ундан ўз мақсади учун фойдалана бошлайди.

Моҳир учувчиликдан МРБ ва наркокартеллар билан ҳамкорликкача

Ҳақиқий исм-шарифи Адлер Берриман Сил бўлган Барри Сил 1939 йилда Луизиана штатидаги Батон-Руж шаҳрида туғилади. Барри ёшлигидан авиацияга қизиқади ва 15 ёшида биринчи мустақил парвозини амалга оширади.

У 16 ёшида амалиётчи учувчи бўлади ва 17 ёшида учувчи лицензиясини олади. Сўнг фуқаро авиациясига ишга киради. 1961 йилда Барри ҳарбий хизматга боради ва АҚШ миллий гвардияси сафида хизмат қилади. Шу ерда у ҳаво-десант мактабини битиради.

1964 йилда Барри TWA (Trans World Airlines) хусусий авиакомпаниясига борт кузатувчиси бўлиб ишга киради. Орадан икки йил ўтиб, тажрибали пилотга айланади ва катта самолётларни бошқара бошлайди. Шу тариқа у TWA авиакомпаниясида Boeing 707 самолётини бошқарган энг ёш учувчи бўлади.

Шундан сўнг Барри Boeing 707 билан Ғарбий Европа давлатларига уча бошлайди. Кейинроқ авиакомпания уни кичикроқ самолётларни бошқаришга ўтказади. Барри Кариб ҳавзасидаги давлатларга буюртма юкларни таший бошлайди.

МРБ билан ҳамкорлик

1972 йилда Майамидан Мексикага 7 тонна портловчи модда ортиб учгани учун АҚШда қамоққа олинади. Ўшанда уни бу иши учун умрбод қамоқ жазоси кутаётганди.

Бу ҳақда Баррига уни қамоққа олган полициячилар ҳам айтади. Бироқ кутилмаганда учувчи озод қилинади. Маълум бўлишича портловчи модда МРБники бўлган ва Барри уларнинг буйруғини бажарган бўлиб чиқади.

Гарчи учувчи МРБнинг топшириқларини бажарган бўлса-да, орадан икки йил ўтиб TWA авиакомпанияси уни ишдан бўшатиб юборади. Шундан сўнг у хусусий авиакомпаниялар бўйича маслаҳатчи бўлиб ишлай бошлайди ва МРБ билан ҳамкорлик давом этади.

Баррининг МРБ билан ҳамкорликни қачон бошлагани ҳақида аниқ маълумотлар йўқ. Бу ҳамкорлик 1960-йилларнинг биринчи ярмида бошлангани айтилади.

Ўша пайтларда АҚШ Кариб ҳавзасида айрим давлатларда коммунистик тузум тарафдори бўлган исёнчиларга қарши, бошқасида коммунистик тузумга қарши курашаётган исёнчиларни қўллаётган эди.

Шу сабабли ҳам аввалига МРБ Барридан фойдаланиб, шу ҳудудда яшовчилар учун қурол-яроғ ва ўқ-дорилар юбора бошлайди.

1979 йилда Барри Эквадордан Ҳондурасга учганда полиция уни гиёҳванд моддалар ташишда гумон қилади ва самолётда тинтув ўтказилади. Баррининг самолётидан фақат ноқонуний сақланаётган милтиқ чиқади холос.

Ноқонуний қурол сақлагани учун уни 9 ойга қамашади. Қамоқхонада у Колумбиядаги йирик Медалин наркокартели аъзолари билан танишади. Жаҳонга машҳур Пабло Эскобар ҳам шу картел раҳбарларидан бири эди.

Барри қамоқдан чиққанидан сўнг наркокартел билан ҳам ҳамкорлик қилади. У МРБнинг қуролларини Кариб ҳавзасидаги давлатларга олиб боради, қайтишда эса самолётга гиёҳванд моддалар ортилади.

Барри АҚШ ҳудудига киргандан сўнг парвозни давом эттириб, аввалдан белгиланган манзилда гиёҳванд моддаларни осмондан ирғитиб кетади. Картелнинг АҚШдаги аъзолари уларни йиғиштириб олишади. Ҳамкорлик режасида шундай белгиланган эди.

Барри шу зайлда тинимсиз АҚШга гиёҳванд модда ташийди ва жуда катта пул ишлайди. Масалан, Колумбия ёки Панамадан АҚШга бир марта гиёҳванд модда олиб келса унга 500 мингдан 1,5 млн долларгача пул тўлашган.

Ўша пайтда Барри МРБдан яширинча АҚШ ҳудудида бир нечта база ташкил этади ва кичик самолётлар, вертолётлар сотиб олади. Сўнгги русумдаги радиолокацион ускуналар харид қилади.

Кейинчалик маълум бўлишича, ўшанда Барри АҚШга кокаин ташиш бўйича рекорд ўрнатган ва бир неча йилда 5 млрд долларга тенг гиёҳванд модда олиб кирган.

Гиёҳвандларга қарши кураш

1984 йилда Баррини Флорида штатида АҚШ гиёҳванд моддаларга қарши курашиш бошқармаси ходимлари ҳибсга олишади. Бу сафар у узоқ муддатга қамалиши аниқ эди.

Ана шу жойда Барри бошқармага ҳамкорлик таклиф этади ва картел раҳбарлари ҳақида маълумот йиғиб беришга, унинг АҚШдаги аъзоларини тутишда ёрдамлашишини айтади. Бошқармадагилар рози бўлади.

Бироқ сал қолса бу ҳамкорлик бекор бўлиши ва Барри қамалиши ҳам мумкин эди. Гап шундаки, президент Рейган колумбиялик наркокартелларни жуда ёмон кўрарди. Шу сабабли у АҚШга кокаин ташиган учувчини узоқ муддатга қамашни талаб қилади.

Бошқа томондан у ўша пайтда СССР томонга оғиб кетган ва социалистик тузум ўрнатган Никарагуа раҳбарларини қандай жазолашни ўйлаб юрганди.

Шунда МРБ раҳбарияти президентга колумбияликлар кокаинни асосан Никарагуа орқали ташиётганини, ҳамкорлик таклиф этаётган Барри орқали наркокартеллар ва Никарагуадаги ҳарбий базалар ҳақида маълумотлар олиш мумкинлигини айтишади. Рейган ён беради.

Шундан сўнг Баррининг самолётига жуда аниқликда ишлайдиган фотоаппарат ўрнатилади. Барри наркокартел раҳбарлари ва Никарагуадаги ҳарбий базаларнинг фотосуратларини олиб келиши керак эди.

Барри жуда қалтис ишга қўл урганди. Наркокартелнинг АҚШда жуда кўп аъзолари бўлиб, улар ҳар қандай ишга қодир эди. Шу сабабли Баррининг хотини ва фарзандлари МРБ томонидан ҳимояга олинади.

Барри бир неча марта Никарагуа, Панама ва Ҳондурасга учади ва у ерда жуда кўплаб фотолар туширади. МРБ ва АҚШ ҳарбийлари айнан Барри туширган фотосуратларга қараб Никарагуада бир нечта операцияни муваффақиятли амалга оширади.

Бироқ кўп ўтмай Баррининг МРБ билан ҳамкорлиги Пабло Эскобарга етиб боради. Бундан МРБдагилар ҳам хабар топади ва Барри Никарагуага парвозларни тўхтатади.

Суиқасд

Баррининг икки томонлама ишлаётгани Пабло Эскобарга ошкор бўлгач у учувчини ўлдирган ёки уни Колумбияга олиб келган одамга 500 минг доллар мукофот эълон қилади. АҚШда Баррини ўлдириш учун картел аъзолари “ов” бошлаб юборади.

Ўшанда Баррини бутун мамлакат бўйлаб излашади, унга яшириниб юриш осон бўлмайди. Барри ҳар кун турлича исмлар билан меҳмонхона алмаштирар, бироқ унинг қаерда эканини дарҳол билиб олишарди.

АҚШ бўйлаб яшириниб юрган Барри 1986 йил февралда ўзи туғилиб ўсган ва ҳаётининг асосий қисмини ўтказган Батон-Руж шаҳрига келади. Ўшанда у ўзини она шаҳрига қидириб келмасликларига умид қилганди.

1986 йил 19 феврал куни у Батон-Руж шаҳридаги бир жойда МРБ ходими билан учрашиши белгиланганди. Бироқ у келишилган одамни кутиб турганида олдига МРБ ходими эмас, уч нафар колумбиялик келади.

Улар Баррига бир нечта ўқ узишади, учувчи ҳалок бўлади. Ўшанда у эндигина 46 ёшга кирганди. Кўп ўтмай Баррининг қотиллари ҳибсга олинади ва улар узоқ йилларга қамалади.

Ўшанда МРБ ходимининг ўрнига наркокартел аъзолари бўлган колумбияликларнинг келиши ва Баррини ўлдириши шубҳа-гумонларни келтириб чиқаради.

Баррининг ўлими тафсилотларидан хабар топганлар МРБ бир пайтнинг ўзида ҳам учувчидан фойдаланган, ҳам наркокартел аъзолари билан алоқада бўлиб, улар билан ҳамкорлик қилган деган гумонга боради.

Бироқ МРБ вазиятни қўлга олади ва шубҳа-гумонлар ташкилотга қарши ишлатилишининг олдини олади. Шу тариқа, жуда кўп тафсилотлар мавҳумлигича қолиб кетади.

Бошқа бир тахминга кўра Баррини унинг тирик юриши ташкилот фаолияти учун хавфли деб билган МРБ ўлдиртирган.

Барри Сил ҳақида филм

2015 йилда америкалик режиссёр Даг Лайман Барри Сил ҳаёти ҳақида филм суратга олишни бошлайди. Филм 2017 йил катта экранларга чиқарилади.

“Америкада ишлаб чиқарилган” деб номланган филмда Барри Сил ролини жаҳонга машҳур актёр Том Круз ижро этган. Филмга кинотанқидчилар ва томошабинлар яхши баҳо берган.

Филмга продюсерлар 50 млн доллар сарфлашган. У жаҳон бўйлаб намойишлардан 135 млн доллар касса йиғими келтирган. Барри Силнинг ҳаёти қандай кечган бўлса, филмда борича кўрсатилган.

Филмни суратга олиш жараёнида икки киши ҳалок бўлади. Гап шундаки Колумбияда Барри бошқарган самолётнинг қўниш жараёни суратга олинаётганда ҳалокат юз беради.

Ноқулай об-ҳаво туфайли қўнаётган самолёт бошқарувни йўқотади ва унинг маҳаллий учувчиси ва самолётда бўлган каскадёр ҳалок бўлади. Америкалик учувчи эса оғир тан жароҳатлари олади.

Ғайрат Йўлдош тайёрлади.