АҚШ Доҳага ҳужум ҳақида огоҳлантириш берганини айтди. Қатар жавоб бериш ҳуқуқини ўзида сақлаб қолди

Исроил 9 сентябрь куни Қатарнинг Доҳа шаҳридаги Ҳамаснинг сиёсий етакчиларини ҳаво ҳужуми билан ўлдиришга уринди. АҚШ президенти Доналд Трамп Исроил зарбаси ҳақида «жуда норози» эканини айтиб, масалага оид тўлиқ баёнотни чоршанба куни беришини билдирди.

«Мен бундан мамнун эмасман. Бу яхши вазият эмас, аммо шуни айтаман: биз гаровдагиларни қайтаришни хоҳлаймиз, лекин бугун бўлган воқеа шаклидан ҳам хурсанд эмасмиз,» дея Трампнинг сўзларини келтирмоқда Reuters.

Исроил ҳужумни ўзини оқлашга уринса, Қатар уни хиёнаткорона ва «давлат терроризми» деб атамоқда. Қатарнинг бош вазири шайх Муҳаммад бин Абдураҳмон Ос-Сонийнинг айтишича, бу зарбалар Қатар воситачилик қилаётган ҲАМАС ва Исроил тинчлик музокараларини издан чиқариш хавфини туғдирмоқда.

Трамп шунингдек, Ҳамасни нишонга олишни «арзишга лойиқ мақсад» деб атади, бироқ ҳужум АҚШнинг НАТОга кирмаган йирик иттифоқчиси бўлган давлатда амалга оширилгани учун афсус билдирди.

«Қатарда, суверен давлат ва АҚШнинг яқин иттифоқчисида, тинчлик воситачилигида жасорат билан ҳаракат қилаётган мамлакатни бир томонлама бомбардимон қилиш Исроил ёки Америка мақсадларига хизмат қилмайди,» деб ёзди Трамп ижтимоий тармоқларда. «Аммо Ғазодаги одамларнинг азобидан фойда кўрган Ҳамасни йўқ қилиш – арзишга лойиқ мақсад».

Трампнинг айтишича, АҚШ армияси ҳужумдан сал олдин хабар берган.

Хусусан, Оқ уй матбуот котиби Каролин Левиттга кўра, Трамп ўзининг махсус вакили Стив Уиткоффни «қатарликларни яқинлашаётган ҳужум ҳақида хабардор қилишга» топшириқ берган.

Бироқ Қатар бу таърифни рад этди. Қатарнинг ташқи ишлар вазирлиги вакили ҳукумат «олдиндан хабардор қилинган» деган даъволарни «мутлақо ёлғон» деб атади.

«Исроилнинг Доҳадаги ҳужуми оқибатида юзага келган портлашлар овози жараёнида қатарликлар америкалик расмийдан қўнғироқ қабул қилишди,» деб ёзди Мажид ал-Ансорий Х ижтимоий тармоғида баёнотида. Қатарнинг ташқи ишлар вазири шайх Муҳаммад бин Абдураҳмон Ос-Соний эса АҚШдан қўнғироқ ҳужум бошлангандан ўн дақиқа ўтиб келганини айтиб, воқеани «давлат терроризми» деб таърифлади.

«Қатар бу очиқ ҳужумга жавоб бериш ҳуқуқини ўзида сақлаб қолади ва зарур чораларни кўради,» деди Ос-Соний журналистларга. Қатарнинг маълум қилишича, ҳужумда уларнинг ички хавфсизлик кучларидан бири ўлдирилган ва бошқалар яраланган.

Трамп Қатарнинг амирига қўнғироқ қилиб, «бундай воқеа энди уларнинг ҳудудида такрорланмаслигига» кафолат берди.

Ҳужум Саудия Арабистони, Миср, БАА ва Европа Иттифоқи томонидан қораланди. Бу эса Ғазодаги ўт очишни тўхтатиш бўйича музокаралар ва Трампнинг урушга якун ясаш ташаббусини издан чиқариши мумкин.

Қатар АҚШнинг хавфсизлик бўйича ҳамкори ва Яқин Шарқдаги энг йирик АҚШ ҳарбий базаси – Ал-Удайд ҳаво базасига мезбонлик қилади. У Миср билан биргаликда ҲАМАС ва Исроил ўртасидаги ўт очишни тўхтатиш музокараларида воситачи бўлиб келмоқда.

Ҳамаснинг маълум қилишича, ҳужумда гуруҳнинг беш аъзоси, жумладан, сургундаги Ғазо раҳбари ва бош музокарачиси Халил ал-Ҳайянинг ўғли ҳалок бўлган. Уларнинг таъкидлашича, Исроил гуруҳнинг сулҳ музокара жамоасини йўқ қилишга уриниб муваффақиятсизликка учради.

ҲАМАС сиёсий бюроси аъзоси Суҳайл ал-Ҳиндий Al-Jazeera'га берган интервьюсида гуруҳнинг энг юқори даражадаги раҳбарлари зарбадан омон қолганини айтди.

Исроил расмийлари Reutersга ҳужум Халил ал-Ҳайяни ҳам ўз ичига олган ҲАМАС етакчиларига қаратилганини айтди. Аммо Исроил ҳали натижалар бўйича маълумот йиғмоқда ва кимдир ҳақиқатан ўлдирилганми, йўқми – аниқланмаган. АҚШ расмийлари Исроил ҳужумдан сал олдин АҚШ армиясини хабардор қилганини, аммо ҳеч қандай келишув ёки тасдиқ бўлмаганини билдирди.

Нетаняху ҳужумни «мутлақо асосли» деб атади ва уни Қуддусдаги отишма ҳамда Ғазода 4 нафар исроиллик аскарнинг ўлимидан кейин буюрганини билдирди.

Исроил операцияси бутун дунёда салбий муносабат уйғотди. Европа Иттифоқи уни халқаро ҳуқуқнинг бузилиши деб атади, БАА эса уни «очиқдан-очиқ ва қўрқоқона» деб таърифлади.

БМТ бош котиби Антонио Гутерриш ҳужумни қоралаб, Қатар Ғазода сулҳ ва гаровдагиларни озод қилишда ижобий роль ўйнаб келганини айтди.

Соғлиқни сақлаш идораларига кўра, Исроил деярли икки йил давомида Ғазода олиб борган уруш чоғида 64 мингдан ортиқ фаластинликларни ўлдирди. Дунёдаги энг йирик геноцид тадқиқотчилари гуруҳи, инсон ҳуқуқлари ташкилотлари аллақачон Исроилни геноцид содир қилаётганини маълум қилган.