Исроилда собиқ бош ҳарбий прокурор ҳибсга олинди

Исроилда 2025 йил 3 ноябр куни генерал-майор Ифат Томер-Йерушалми ҳибсга олинди. У яқингача мамлакатнинг бош ҳарбий прокурори эди. 31 октябр куни у исроиллик ҳарбийлар фаластинлик маҳбусни таҳқирлагани акс этган видео жамоатчиликка тақдим этилишида масъулиятни ўз зиммасига олган ҳолда истеъфога чиққанди.

Исроил телевидениесининг 12-канали томонидан илк бор 2024 йил август ойида намойиш этилган кадрлар Исроил жанубидаги Негев чўлида жойлашган Сде-Тейман ҳарбий базасидаги фаластинлик маҳбусларни вақтинчалик сақлаш марказида ўрнатилган кузатув камераларига ёзиб олинган. 2023 йил октябридан бери Ғазо секторида қўлга олинган фаластинликлар оммавий равишда шу ерга олиб келиб сақланган.

Видеода катта ангарнинг бетон полида юзтубан ётган ўнлаб маҳбуслар акс этган. Улардан бирини балаклава кийган бир гуруҳ аскарлар четга олиб, камералардан қалқон билан тўсиб қўйишади. Қалқонлар ортида айнан нима содир бўлгани маълум эмас. Бироқ, ушбу маҳбуснинг тиббий картасини кўрган манбалар журналистларга кейинчалик унга тўғри ичак ёрилиши ташхиси қўйилганини айтишган. Тахминларга кўра, бу маҳбус жинсий зўравонликка учраган.

Сде-Тейманда маҳбусларга нисбатан шафқатсиз муносабатда бўлиш ҳолатлари ҳақидаги хабарлар аввал ҳам, камида 2024 йилнинг май ойидан бери бўлган. Уларни кўпчилик учун мўлжалланмаган кичик хонада ушлаб туришган, кишанлашган, кўзларини боғлаб қўйишган, ҳожатхонага киритишмаган, гаплашишни тақиқлашган, калтаклашган.

Томер-Ерушалми бошчилигидаги ҳарбий прокуратура Сде-Теймандаги воқеалар бўйича тергов бошлади. Бу ўнг сиёсатчилар ва фаоллар томонидан кескин танқидга учради: улар Исроил мудофаа армияси аскарларига қўйилган айбловларни «қонли бўҳтон» деб атади. Июл ойида ушбу базада хизмат қилган тўққиз нафар аскар қўлга олинди. Ҳибсга олиш тартибсизликлар билан кечганди: бир гуруҳ фаоллар ҳарбийлар билан бирдамлик билдириш учун Сде-Тейманга бостириб кирган. Якунда беш нафар аскарга оғирлаштирувчи ҳолатларда оғир тан жароҳати етказганлик айби қўйилган.

Ёпиқ ҳарбий объектдан сизиб чиққан видео бўйича суриштирув воқеа билан бир вақтда олиб борилди. 2025 йил 29 октябрда бунга ҳарбий прокуратура ходимлари алоқадорликда гумон қилинаётгани маълум бўлди.

31 октябр куни Томер-Ерушалми видеони журналистларга ўзи берганини тан олди. «Мен буни ҳарбий ҳуқуқ-тартибот идораларига қарши ёлғон ташвиқотга қарши туриш ва армия ўз жиноятларини эътиборсиз қолдира олмаслигини кўрсатиш учун қилдим, – деди у. – Афсуски, энг разил маҳбусларга нисбатан ҳам йўл қўйиб бўлмайдиган хатти-ҳаракатлар мавжудлигини тушунишнинг ўзи ҳаммага аён бўлмай қолди».

Томер-Ерушалми адолат учун, мунтазам қийноқлар содир бўлаётган Сде-Теймандаги ҳолатга эътибор қаратиш учун ҳаракат қилганини таъкидлаган.

Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу унинг иқрори ва истеъфосидан сўнг, видео сиздирилиши «Исроил давлати обрўсига даҳшатли зарар етказгани»ни айтди. Мудофаа вазири Исраэл Кац аскарларга нисбатан «қонли туҳмат» ҳақидаги айбловни такрорлади.

2 ноябр куни Томер-Йерушалми ғойиб бўлиб қолди. Қариндошлари унинг ўлим олди хатига ўхшаш мактубни топишганини айтишди. Унинг машинаси Тел-Авив яқинидаги Сук пляжида тургани аниқланди. Полиция собиқ бош ҳарбий прокурорни бир неча соат қидирди. Натижада у тирик ва соғлом ҳолда топилган. Кўп ўтмай уни ҳибсга олишди.

Исроилнинг Breaking the Silence жамоат ташкилоти собиқ прокурор истеъфога чиққанидан сўнг дарҳол шундай баёнот берди: «Сде-Теймандаги тизимли қийноқлар аниқланган факт. Аммо Исроил мудофаа армияси фикрига кўра, бу эмас, балки жамоатчилик бу ҳақда видео сизиб чиқиши орқали билиб қолгани ҳақиқатан ҳам номақбул ҳолатдир». Breaking the Silence Исроил мудофаа армияси фахрийлари томонидан ташкил этилган. Ушбу ташкилот исроиллик аскарларнинг Фаластин ҳудудларида бўлиши юзасидан, жумладан, ҳарбий қўмондонлик ва сиёсий раҳбарият буйруғи билан фаластинликларга нисбатан ноқонуний хатти-ҳаракатлар содир этилгани ҳақидаги далилларни тўплайди.