Украина бўйича тинчлик режаси: Европарламент ўз талабларини қўйди

Европарламент "Украинада адолатли ва барқарор тинчликка эришишда ЕИнинг таклиф этилган режага муносабати ва иштироки" номли резолюцияни қабул қилди. Ушбу ҳужжат учун 27 ноябр, пайшанба куни 401 Европарламент депутати "ҳа" деб овоз берди, 70 нафар депутат қарши чиқди, 90 нафари бетараф қолди.

Европарпарламент депутатлари Европа Иттифоқи ва унинг аъзо давлатларини Европада хавфсизлик учун юқорироқ масъулиятни зиммасига олишга, Украинани янада фаол равишда қўллаб-қувватлашга ҳамда барқарор тинчликка эришиш жараёнида иложи борича фаол иштирок этишга чақиради.

Резолюцияда таъкидланишича, "ушбу ҳал қилувчи геосиёсий пайтда" ЕИ ва унинг аъзолари етакчилик кўрсатиши, АҚШ ва шериклар билан ҳамкорликни давом эттириши керак. Шундагина "Украина учун адолатли ва барқарор тинчлик музокаралари халқаро ҳуқуқ тамойилларига асосланади, виждонан олиб борилади ва урушни тўлиқ тугатишга қаратилган бўлади".

Россия "тинчликка эришишдан манфаатдор эмас ва Украина фуқаролик аҳолиси ҳамда инфратузилмасига зарбалар беришни давом эттирмоқда". Шу билан бирга, Украинада урушни тўхтатиш бўйича Вашингтон ташаббуси "АҚШнинг халқаро ҳуқуқ, Европа ва Украина хавфсизлигига содиқлиги борасида асосли хавотирлар уйғотди", деб ҳисоблайди депутатлар.

Европарламент фикрича, "АҚШнинг Украинага нисбатан нотўлиқ, икки маъноли сиёсати барқарор тинчликка эришишга тўсқинлик қилмоқда". Шу билан бирга, у "трансатлантик ҳамжамиятнинг сиёсий, ҳарбий ва иқтисодий салмоғи билан қўллаб-қувватланган "ҳақиқий музокаралар" Украина учун адолатли ва барқарор тинчликни таъминлаши мумкин", деб ҳисоблайди.

Европа тинчлик стратегияси халқаро ҳуқуққа таяниш, Европанинг хавфсизлигини мустаҳкамлаш, Украинанинг суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини кафолатлаш, Украина ва унинг халқи учун қабул қилинадиган бўлиши керак. Европарламентга кўра, айнан шу стратегия кейинги ҳар қандай тинчлик музокаралари учун асос бўлиб хизмат қилиши зарур.

"Тинчликка агрессорга имтиёз бериш орқали эмас, балки Украинани қатъий ва узлуксиз қўллаб-қувватлаш ва Россияни келгуси агрессиядан тийиб туришнинг етарли чоралари орқали эришиш мумкин", — дейилади резолюцияда.

Европарламент таъкидлашича, "Россия томонидан аввал тузилган мажбурий халқаро шартномалар кўп бор қўпол равишда бузилгани"дан келиб чиқиб, ҳар қандай тинчлик келишуви отишмаларни тўхтатишдан бошланиши ва мажбуриятларни ўз вақтида бажарилишини таъминловчи самарали назорат чоралари билан мустаҳкамланиши керак.

Бундан ташқари, Украинага Европа Иттифоқи ва Қўшма Штатлар томонидан бериладиган хавфсизлик кафолатлари янги агрессиянинг олдини олиши лозим. Фронт чизиғи — яъни томонлар тўқнашув чизиғи икки томонида ҳам БМТ Хавфсизлик Кенгаши мандатига эга халқаро тинчликпарвар ва кузатув миссияси жойлаштирилиши керак, деб ҳисоблайди Европарламент.

Тинчлик шартномасининг мажбурий бандларидан бири Украинанинг халқаро миқёсда тан олинган ҳудудидан барча Россия қўшинларини чиқариш бўлиши керак. Евродепутатлар таъкидлашича, Украина ҳудудининг вақтинча оккупация қилинган қисми ЕИ ва унинг аъзо мамлакатлари томонидан Россия ҳудуди сифатида ҳеч қачон ҳуқуқий жиҳатдан тан олинмайди.

Ҳар қандай тинчлик келишуви Россияни Украинага етказилган моддий ва номоддий зарарни тўлиқ қоплаш мажбуриятини ўз ичига олиши лозим. Шунингдек, Россия ва унинг иттифоқчилари томонидан Украинага қарши содир этилган агрессия жинояти ва ҳарбий жиноятлар учун Халқаро жиноий суд ва агрессия жинояти бўйича махсус трибунал олдида тўлиқ жавобгарлик таъминланиши керак, деб ҳисоблайди евродепутатлар.

Бундан ташқари, тинчлик келишуви барча ҳарбий асирлар, россияликлар томонидан ноқонуний тарзда ушлаб турилган Украина фуқаролари ва ўғирлаб кетилган Украина болаларини қайтаришни таъминлаши шарт. Россия билан тузиладиган ҳар қандай келишув ЕИ ва унинг шерикларига, жумладан Украинага қарши олиб борилаётган гибрид урушни дарҳол тўхтатиш мажбуриятини ҳам ўз ичига олиши керак, дейилади ҳужжатда.

Евродепутатлар таъкидлашича, тинчлик келишуви тузилиб, амалга оширилмагунча Россияга қарши жорий этилган ҳеч қандай санкция бекор қилинмаслиги керак. Агар Москва жиддий тинчлик музокараларига қўшилишдан бош тортса, қўшимча қаттиқ чеклов чораларини жорий этиш лозим.

Европарламент шунингдек, Украинага Россиянинг музлатилган активлари билан кафолатланган "репарацион кредит"ни имкони борича тезроқ тўлаш тарафдори эканини билдирди. Шу билан бирга, ушбу активларнинг тақдири ва уларни инвестиция қилиш шартлари ЕИ иштирокисиз муҳокама қилиниши мумкин эмаслигини алоҳида қайд этилди.