O‘zbekistondagi parlament saylovlarini ilk marta YeXHT DIIHBning to‘laqonli missiyasi kuzatib boradi

Joriy yil dekabr oyida bo‘lib o‘tadigan Parlament saylovlari tayyorgarligini kuzatib borish uchun YeXHTning Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi (YeXHT DIIHB)ning 300ga yaqin vakili jalb etiladi. Bu haqda Markaziy saylov komissiyasi matbuot xizmati ma'lumot berdi.

Qayd etilishicha, bu ilk marta O‘zbekistondagi parlament saylovlarini YeXHT DIIHBning to‘laqonli missiyasi kuzatib borishi bo‘ladi.

«Xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar kuzatuvchilarining ishtiroki demokratik saylovlarni ochiq va oshkora o‘tkazishning muhim omili hisoblanadi. Shu bois, saylovlarning xalqaro kuzatuvi butun dunyoda tan olinib, demokratik jarayonlarni, umume'tirof etilgan inson huquqlarini qo‘llab-quvvatlash, ularga rioya etilishini ta'minlashning muhim vazifalaridan biriga aylangan.

Ilgari Markaziy saylov komissiyasi tomonidan mamlakatimizning ushbu muhim siyosiy tadbirni ochiq va oshkora, umume'tirof etilgan xalqaro saylov standartlariga muvofiq ravishda o‘tkazishga tayyorligini inobatga olib, xalqaro majburiyatlardan kelib chiqqan holda, YeXHTning Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi (YeXHT DIIHB) ga saylovoldi vaziyatini va shu yilning dekabr oyida bo‘lib o‘tadigan Oliy Majlis Qonunchilik palatasi saylovlariga tayyorgarlikning borishini baholash uchun taklifnoma yuborilgan edi.

Ehtiyojlarni baholash bo‘yicha missiya (EBM) saylovoldi muhiti va ularga tayyorgarlik jarayonini, mamlakatda erkin va demokratik saylovlar o‘tkazilishini ta'minlash bo‘yicha amalga oshirilgan chora-tadbirlarni ijobiy baholadi. Yaqin orada YeXHT Doimiy Kengashi tomonidan to‘laqonli kuzatuv missiyasini yuborishning maqsadga muvofiqligi bo‘yicha qaror qabul qilinishi bilan parlament saylovlariga to‘laqonli kuzatuv missiyasini yuborish niyatini bildirdi.

Xususan, YeXHT DIIHB EBMning hisobotida ta'kidlanishicha, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida iqtisodiyot va davlat boshqaruvi sohasida, shu jumladan valutani tartibga solishni liberallashtirish, viza rejimini soddalashtirish va qo‘shnilar bilan yaqin hamkorlik o‘rnatish, bir qancha siyosiy mahbuslarni ozod etish va huquqni muhofaza qilish tizimidagi uzoqni ko‘zlab amalga oshirilayotgan islohotlarning yangi bosqichi keng ko‘lamli missiyani jo‘natish uchun asos bo‘ladi.

Bo‘lajak saylovlar YeXHT DIIHB tomonidan mamlakatning demokratiyaga o‘tishidagi muhim siyosiy voqea sifatida baholanmoqda.

Hisobotda saylovlar saylov qonunchiligi sezilarli darajada yangilangan sharoitda o‘tishi alohida ta'kidlangan.

O‘zbekiston tomonidan jazoni o‘tash joylarida saqlanayotgan ayrim toifadagi shaxslarning saylovlarda ishtiroki borasidagi cheklovlarning olib tashlangani; to‘g‘ridan-to‘g‘ri saylov prinsiplariga zid bo‘lgan Qonunchilik palatasidagi o‘rinlar uchun kvotalar institutining bekor qilingani va YeXHTning yana boshqa bir qator tavsiyalari bajarilgani ijobiy baholanmoqda.

Saylov kodeksining qabul qilinishi va uning YeXHT DIIHB va Venetsiya Komissiyasi ekspertizasidan o‘tkazilgani to‘liq qo‘llab-quvvatlanmoqda.

Muhim ijobiy o‘zgarishlar sifatida quyidagilar alohida ta'kidlangan:

- Markaziy saylov komissiyasining aholini bo‘lajak saylovlar borasida keng xabardor qilish rejalari;

- okrug va uchastka saylov komissiyalarining a'zolarini saylovlarni o‘tkazishning barcha jihatlari bo‘yicha sifatli o‘qitishga yo‘naltirilgan kaskad uslubidagi treninglarni butun mamlakat bo‘ylab tashkil etish;

- “oilaviy ovoz berish”ning oldini olish bo‘yicha tizimli ish olib borish;

- saylovchilarning yagona elektron ro‘yxatini amaliyotga joriy etish;

- imkoniyati cheklangan shaxslarning ovoz berishda ishtirok etishi uchun zarur sharoitlar yaratish.

Bundan tashqari, Ehtiyojlarni baholash missiyasining hisobotida ayrim tanqidiy e'tirozlar ham keltirilgan. Mazkur e'tirozlarni jiddiy o‘rganib chiqish va bartaraf etish bo‘yicha takliflar tayyorlash uchun ishchi guruhi tuzilgan. Ayni paytda, bir qator masalalar bo‘yicha O‘zbekistonning saylovlarni o‘tkazish borasidagi ko‘p yillik tajribaga asoslangan o‘z prinsipial pozitsiyasi bor.

YeXHT DIIHB missiyasining bo‘lajak tashrifi chog‘ida biz mazkur masalalarni samarali muhokama qilamiz va o‘zimizning nuqtai nazarimizni bayon etamiz. Nima bo‘lganda ham, biz fuqarolar xohish-irodasining erkinligini ta'minlashga yordam beradigan barcha tavsiyalarni hisobga olishga tayyormiz. Bu, eng avvalo, bizning manfaatlarimizga xizmat qiladi.

O‘tgan vaqt mobaynida O‘zbekiston YeXHT DIIHB missiyasining saylovlarni kuzatish borasidagi bir qator tavsiyalarini amalga oshirib bo‘ldi. Yagona saylov kodeksining qabul qilingani, saylov jarayoniga axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining joriy etilgani, kadrlar tayyorlashning takomillashtirilgani va shu kabi boshqa ko‘rsatkichlar buning yorqin dalilidir.

YeXHT DIIHB Kuzatuvchilari cheklangan missiyasining o‘ttizga yaqin kuzatuvchisi ishtirok etgan avvalgi parlament saylovlaridan farqli o‘laroq, bo‘lajak saylovlarda uch yuzga yaqin vakil ishtirok etishi kutilmoqda. Dastlabki ma'lumotlarga qaraganda, missiya asosiy guruhni, shuningdek, 30 nafar uzoq muddatli va 250 nafar qisqa muddatli kuzatuvchini o‘z ichiga oladi. Uzoq muddatli kuzatuvchilarning funksiyasiga saylov jarayonining turli bosqichlarini, jumladan, hududlarda kuzatish kirsa, qisqa muddatli kuzatuvchilar ularga saylov kuni biriktirilgan tumanda ovoz berishni kuzatadi.

Bo‘lajak saylovlarda bunday keng ko‘lamli kuzatuvning amalga oshirilishi xalqimiz o‘z xohish-irodasini erkin bildirishining kafolatini va saylov jarayonining demokratik tamoyillarga mosligini xolis baholash imkonini beradi.

Mamlakatimiz parlamentiga bo‘lajak saylovlarda kuzatuvchilarning keng va faol ishtirokini ta'minlash O‘zbekiston Respublikasining demokratik davlat sifatida nufuzining yanada yuksalishiga xizmat qiladi», deyiladi xabarda.