Avtobus va metroga Humo kartasi orqali to‘lov qilishda muammo paydo bo‘ldi - buning sababi nimada?

O‘zi nima bo‘lyapti?

Jamoat transportlariga o‘rnatilgan validatorga Humo kartasi bilan to‘lov qilinganda balansida mablag‘ bo‘lsa-da, xatolik bo‘layotgani, sababsiz bir necha marotaba pul yechib olish holatlari kuzatilayotgani haqida yo‘lovchilardan Kun.uz’ga murojaat kelib tushdi.

“21 iyun kuni Humo kartasi orqali to‘lov qilganimda avtobusdagi maxsus yechib olish uchun qo‘yilgan Atto qurilmasi ekranida texnik xato (oshibka) ko‘rsatildi. Ammo plastik kartamdan ketma-ket ravishda 9 marta, ya’ni 1 ming 400 so‘mdan jami 12 ming 600 so‘m yechib olindi.

Bu kabi holatlar oxirgi ikki kun ichida Toshkent shahridagi yo‘lovchilar orasida ko‘p uchrayapti. Aslida validatorga karta urilganida “galochka” belgisi chiqishi kerak, lekin oxirgi kunlarda faqat xatolik chiqyapti. Keyin qarasam, birin-ketin pul yechilgani haqida sms kelyapti.

O‘zi bu masala ancha oldin Mirzo Ulug‘bek metro stansiyasiga tushgandimda boshlangandi. O‘sha yerda ishlovchi qizlardan so‘raganimda, ular qurilma ishlamayotganini aytishgandi. Keyin naqd pulda chek olishga majbur bo‘lgandim.

O‘sha kuni kechroq kartamga qarasam umuman qoldiq summa ham qolmagan, doim 20 ming so‘m atrofida qoldiq mablag‘ turardi, metroga tushgan kunim shu pullar yo‘q bo‘lib qoldi. Qolmagandir-da, deb Humo kartamga 14 ming so‘m o‘tkazdim, keyin yana metroga tushdim. Yaxshi ishladi. Keyin kechroq Chilonzordan 8-sonli avtobusga chiqqandim, o‘shandan yana “oshibka” berishni boshladi”, – deydi tahririyatga murojaat yo‘llagan Jamshid Hasanov.

Holatni o‘rganish uchun Kun.uz muxbiri Twitter’da kichik so‘rovnoma o‘tkazdi, aksariyat mushtariylar jamoat transportidan foydalanishda Humo kartasi bilan muammo bo‘layotganini, ularda ham validatorga urilganida karta ishlamay qolayotganini ma’lum qildi.

“Odatda Humo kartasidan muammosiz pul yechib olinardi. Lekin seshanba kuni Kosmonavtlar metro bekatida bittada yecholmadi. Bekatdagi navbatchi qizning aytishicha, bunaqa holatlar tez-tez bo‘lib turadi. Nima sabab bo‘layotganini emas, yechimini aytdi — ATTO kartadan foydalan deb”,– deydi bir respondent.

“Humo karta ishlataman. Bir kun apparati (validator) ikki marta avtobusda qizil ko‘rsatib qoldi. Lekin telefonimga pul yechilgani to‘g‘risida xabar keldi. Bugun yaxshi ishlayapti”, – deydi yana bir fuqaro.

So‘rovnomaning yana bir ishtirokchisi esa metroda Humo kartadan foydalangani va balansidagi pullar sababsiz yechib olinganini aytdi.

“Humo kartamning ichida 20 ming puli bor edi, Sergeli 2-bekatda 3 ta validatorga urib ko‘rdim “otkaz” berdi, chiqib rosa navbatda turib chek bilan kirdim va endi eskalatordan tepaga chiqishim bilan sms keldi. Qarasam bittada 10 marta 1 ming 400 so‘mdan yechib olibdi”,– deydi u.

Kun.uz holat yuzasidan “Avtomatlashtirilgan transport to‘lov tizimi operatori” MChJ (ATTO) bosh rahbari Davron Shoyakubov hamda “Milliy banklararo protsessing markazi” (Humo) direktori Shuhrat Qurbonov bilan bog‘landi.

“Humo hamda ATTO o‘rtasida texnik nosozlik bo‘lgan”

Davron Shoyakubovga ko‘ra, Humo to‘lov tizimi hamda ATTO o‘rtasida texnik nosozlik kuzatilgani sabab bir haftadan beri shu muammo kuzatilmoqda.

“Hozirgacha to‘lanmagan qatnovlar uchun mablag‘lar undirilyapti. Humo hamda ATTO o‘rtasida texnik nosozlik bo‘lgan, mazkur muammoning yechimi uchun 3-4 kun vaqt ketgan. Shuning hisobiga aholi yurib qo‘ygan 5-6 kunlik to‘lovlarini bittada yechib olishni boshlaganmiz. 

Biz yurilmagan, ko‘rsatilmagan xizmat uchun pul yechib ololmaymiz. Tizimning bunday xususiyati mavjud emas. Faqatgina foydalanilgani uchun to‘lov undiriladi. Deylik, Humo kartasi 3 oy foydalanilmay, shuncha vaqtdan keyin validatorga tekkizilsa ham qachondir foydalanilgan, ammo texnik masala sabab to‘lanmagan pul undiriladi. O‘rtadagi tizimlarda o‘zgarish bo‘lib turishi normal holat”, – deydi ATTO rahbari.

Shoyakubovning tushuntirshicha, texnik sabablar tufayli yo‘lovchilar yurgan qatnovlari uchun to‘lov qilmay, turniketdan o‘tib ketavergan. Balansdagi summa esa o‘zgarishsiz qolgan. Bir necha kundan so‘ng texnik muammolar bartaraf etilgach barcha qatnovlarning puli bitta qilib yechib olingan.

“Aslini olganda, Humo umuman boshqa tizim, biz bu plastik kartalardan to‘g‘ridan to‘g‘ri pul yecha olmaymiz. Masalan, fuqaro Humo kartasini metropoliten yoki avtobusdagi validatorga urganida shu tekkizganlik haqidagi ma’lumot bankka yuboriladi. Bu vaqtda bankdan pul yechilishi mumkinligi haqida qaytarib javob ololmasak, kartadan pulni yecha olmaymiz. Ya’ni bankka yuborilgan ma’lumotlar qayta ishlanib, bizga pul yechilishi mumkinligi to‘g‘risida xabar kelishi kerak. Ungacha to‘lov yechib olinmaydi. "Xo‘p",– deb shu bilan yarim yoki 1 soat, bir kundan keyin yana shu kartada “pul bormi?”– deb so‘rov yuboramiz, tizim shunday ishlashi uchun texnik sozlangan. Shu vaqt mobaynida kartaning ichida pul paydo bo‘lmasa, biz kartani shunchaki bloklab qo‘yamiz, keyingi safar pul tashlashmaguncha yoki undan foydalanmaguncha biz u kartani eslamaymiz ham. Chunki tizimda kartalar urilgani haqidagi ma’lumot juda tez aylanadi. 

Aslida Humo kartani terminalga urib birdaniga pul yechib olish mumkin, ammo ATTO unday xizmat emas, bizda birdaniga kartadan mablag‘ni yechib olishga imkoniyat yo‘q. Bizda bank kartasining balansini ko‘rishga imkoniyat ham yo‘q, hatto”,– deydi Shoyakubov.

Uning qo‘shimcha qilishicha, o‘rtada Humo hamda ATTO tizimlarini bir-biriga bog‘lab turuvchi yana bir tizim bor, qaysidir tomonda muammo bo‘lsa, shu muammo bartaraf etilmaguncha bunday holatlar kuzatilib turaveradi. Bu muammolar qachon to‘laqonli bartaraf etilishi esa noma’lum. 

Shuhrat Qurbonovning aytishicha, qisqa muddat davomida metro va avtobuslarda ATTO tomonidan Humo kartalaridan yo‘lkiralar yechib olinmagan.

“Ya’ni odamlar tekinga o‘tgan. Buni ATTO aniqlagandan keyin har bitta qatnov uchun 1 ming 400 so‘mdan asosan kechasi yechib olishgan. ATTO bergan ma’lumotiga asosan, har bitta to‘lovning orqasida qatnovlar borligi aniq. Agarda fuqarolar ATTO’ning call-markaziga qo‘ng‘iroq qilishsa, ularga bu bo‘yicha to‘liq ma’lumot beriladi.

Endi blokdagi kartalarga keladigan bo‘lsak, transport tizimi shunday ishlaydiki, balansda pul bo‘lmaganida yo‘lovchilar birinchi martasiga bepul o‘tib ketishi mumkin. Lekin bu umuman bepul bo‘ladi degani emas, birinchi marotabasi uchun ham 1 ming 400 so‘m mablag‘ undiriladi. Agarda o‘sha 1 ming 400 so‘m yechib olinmasa yoki mablag‘i yetmasa, transport tizimi bu kartani qora ro‘yxatga kiritib qo‘yadi, ya’ni bloklaydi. Buni blokdan yechish uchun ATTO.uz'ning saytiga kirib, "kartani blokdan chiqarish" degan menyusi orqali muammoni hal qilishlari mumkin”,– deya javob qildi u.

Qolaversa, Qurbonov Humo to‘lov tizimi faqatgina kartadan pulni yechish yoki tushirish imkoniyatini berishini, bunda fuqarolarning nima uchun pul sarflayotganini ko‘ra olmasligini, xususan, ular haqiqatan metroga tushganini yoki avtobusga chiqqanini bilish imkonsiz ekanini qayd etdi.

Ma’lumot uchun, 2020 yil yanvar oyidan boshlab poytaxt jamoat transportida avtomatlashtirilgan to‘lov tizimini joriy etish ishlari boshlangandi. O‘sha vaqtdan e’tiboran, yo‘lovchilar ATTO transport kartalaridan foydalanishi yo‘lga qo‘yildi. Keyinroq esa to‘lovni kontaksiz banka kartalari orqali ham amalga oshirish imkoniyati yaratildi.

Eslatib o‘tamiz, 2023 yil aprel oyidan Toshkentda avtobus va metrodan foydalanish uchun moslashuvchan yangi tariflar joriy etilishi, to‘lov narxlari o‘zgarishi kerak edi. Biroq deputatlar kengashining qarori sabab bu ishlar hanuzgacha kechikmoqda.

Dilshoda Shomirzayeva, Kun.uz