“Amerikaga qilingan umumiy eksportning yarmidan ko‘pi IT kesimiga to‘g‘ri keladi” – Sherzod Shermatov
O‘zbekiston 2022 yilda 140 mln, 2023 yilda esa 344 mln dollarlik IT xizmatlarini butun dunyoga eksport qilgan. Birgina AQShning o‘ziga sotilgan xizmatlar 150 mln dollarni tashkil etadi. Raqamli texnologiyalar vaziri Sherzod Shermatovga ko‘ra, mamlakatga ko‘plab xorijiy kompaniyalar kirgani va ularga sharoit yaratilgani sabab natijaga erishilgan. “Biz hech kimni majburlayotganimiz yo‘q, boshqa joylardan O‘zbekistonga kelishyapti”, – dedi u.
2017-2021 yillar davomida, 4 yilda IT park rezidentlarining eksport hajmi 50 baravardan ko‘proqqa oshib, yo‘q sohaning eksporti 40 mln dollarga chiqqan. Bu raqamlarni Raqamli texnologiyalar vaziri Sherzod Shermatov Kun.uz’ga bergan intervyusida ma’lum qilgandi. Shuningdek, bu ko‘rsatkichni bemalol 100 mln dollardan oshirish mumkinligini aytgandi.
Ammo yaqinda vazirlik ma’lumotlarida 2023 yilda 344 mln dollarlik IT xizmatlari eksport qilingani e’lon qilindi. Bu kichik raqam emasligini O‘zbekiston xuddi shu yilda 530 mln dollarlik gaz, 366 mln dollarlik avtomobil eksport qilganidan ham ko‘rsak bo‘ladi.
Soha 344 mln dollarlik eksportga qanday qilib erishdi? Bu nimalar bilan asoslanadi? 14 mart kuni vazir Shermatov hamda OAV bilan o‘tgan uchrashuvda shu savollarga javob berildi. Unga ko‘ra, IT xizmatlarining eksporti bo‘yicha ko‘rsatkichlar 2020 yilda 16 mln dollar, 2021 yilda 46 mln dollarni tashkil qilgan.
“2022 yilda gaplashganmiz [Kun.uz’ga berilgan intervyu nazarda tutilyapti], 100 mln dollar prognoz qilganmiz, lekin 140 mln dollar bo‘ldi. Va keyingi 2023 yilga 200 mln dollar reja qilgandik, keyin 200 emas, 300 mln dollarga oshiringlar deb vazifa qo‘yilgandi. Mana 344 mln dollar bo‘ldi.
Bunga erishishning sabablari to‘liq ekotizim qilindi. Ya’ni bu eksportni vazirlik qilmaydi. Eksportni IT kompaniyalari qiladi, ularni olib kelish uchun biz ularga sharoit qilib beramiz. Birinchi navbatda prezidentimizning tegishli qarorlari bilan ular [IT kompaniyalar]ga qilinayotgan sharoitlar [hisoblanadi]. Birinchisi – soliq rejimi dedik. Bu muhim narsa, lekin buning o‘zi yetarli emas. Xuddi shunday soliq imtiyozlari berilgan yo‘nalishlar bor, hali ularda eksport masalasini baribir o‘ylab ko‘rish kerak”,– dedi Shermatov.
Vazir soliqdan tashqari, kompaniyalar bilan ishlaydigan jamoa bo‘lishi kerakligini, IT parkda ingliz tili kabi xorijiy tillarda gaplasha oladigan odamlarni yig‘ib, ular bilan batafsil ishlanadigan tizim qilinganini qo‘shdi.
“Bundan tashqari, infratuzilma masalasi va targ‘ibot ishlarini olib boryapmiz va kadr tayyorlayapmiz. Ya’ni to‘liq ekotizim bu bo‘yicha ishlayapti. Bu jarayonda biz uchun katta bo‘lgan o‘zgarish, albatta, chet eldan ko‘proq kompaniya kelishni boshladi. Nega? Chunki dunyoda notinchlik bo‘lyapti, hamma chet elga eksport qiladigan kompaniyalar ham qayerda sharoit yaratishga yaxshi bo‘lsa, o‘sha yerga kelishga harakat qilishadi.
Oxirgi 2 yilning o‘zida 2023 yilni 2021 yil bilan solishtirsak, chet el kapitali ishtirokidagi kompaniyalarning soni 20 barobar oshdi. Eksport 7,5 barobar oshdi, bu bekorga emas, chunki O‘zbekiston chet el kompaniyalari kelishi uchun yaxshi, jozibador joyga aylandi. Biz hech kimni majburlayotganimiz yo‘q, boshqa joylardan O‘zbekistonga kelishyapti. Bu – katta tendensiya”,– dedi u.
Shermatovning qayd etishicha, IT xizmatlari bo‘yicha eng katta eksport AQShga bo‘lgan, 2023 yilning o‘zida 150 mln dollarga yetgan. Shuningdek, vazir Amerikaga qilingan umumiy eksportning yarmidan ko‘pi IT kesimiga to‘g‘ri kelishini ham qo‘shimcha qildi.
“2022 yilda AQShga bo‘lgan umumiy eksportning 63 foizi aynan IT bilan bog‘liq xizmatlar edi. Shuning hisobiga AQShga O‘zbekistondan bo‘layotgan eksportni 20-davlatdan 15-davlat darajasiga ko‘tardi, aynan bizning sohaning u yerga eksporti ko‘paygani hisobiga. Ya’ni rivojlangan, bizdan masofasi uzoq bo‘lgan davlatga aynan bizning IT eksportimiz orqali chiqish imkoniyatimiz bor va [buni] ko‘paytira olamiz”,– dedi mas’ul.
Vazirning aytishicha, IT xizmatlarini eksport qilishda katta hissador autsors kompaniyalardan biri bu – “EPAM System” hisoblanadi. Shermatov bu kabi kompaniyalar ko‘proq jalb qilinishi kerakligi hamda vazirlikning Dubay, Nyu Yorkka bo‘lgan tashrifida bir qanchasiga takliflar berilganini ma’lum qildi.
“Shu narsalarni ko‘rsatsak, bolalarimiz Amerikadagi “EPAM System”ga hujjat topshirib borgisi keladi. Shu yer [O‘zbekiston]ga kelsa ham shu yerda bor demoqchiman. Xuddi shunday yaxshi oylik, yaxshi sharoit borligini ko‘pchilik bilmaydi. Vazirlik shunday xorijiy yoki O‘zbekiston kompaniyasi bo‘ladimi, shuni shu yerda ofisini ochib, ishini qilib, ishini yuritishga hamma sharoitni qilib beradi. Endi ular qaysi mijozga qanday loyiha qilayotgani kompaniyaning o‘z xohishi. Xohlasa uni ochadi, xohlamasa tijoriy sir deb ochiqlamasa ham bo‘ladi.
Lekin bizga uning rasman eksporti bankdan hisobi tushadi, auditdan tekshiriladi va rasman bizga hujjati bilan keladi. Endi auditning hisobotini kimdir jamoatchilikka ko‘rsatadi, kimdir ko‘rsatmaydi”, – dedi u.
Qolaversa, Sherzod Shermatov eksport borasida IT yechimlarni ishlab chiqarish (Software development) hamda BPO (Business process outsourcing) yo‘nalishlarida ham ishlar olib borilayotganini, bu orqali qo‘shimcha ish o‘rinlari yaratilishi mumkinligini qayd etdi.
Tavsiya etamiz
Toshkent bozorlarida patta narxi oshadi. Savdogarlar nima deydi?
O‘zbekiston | 19:32 / 10.02.2025
Sertifikatga ega o‘zbek tili o‘qituvchilariga ham 50 foiz ustama beriladi
O‘zbekiston | 16:36 / 10.02.2025
Quyosh energiyasi orqali daromad olish: O‘zbekistonda quyosh panellari bilan biznes faoliyati
O‘zbekiston | 15:00 / 10.02.2025
Trampning o‘tmishdagi kumiri. Uilyam Mak-Kinli haqida nimalar ma’lum?
Jahon | 14:52 / 09.02.2025
So‘nggi yangiliklar
-
“Sog‘lom inson – sog‘lom millat” umummilliy harakati boshlanadi
O‘zbekiston | 15:12
-
Haftasiga atigi bitta tuxum iste’moli yurak kasalliklaridan o‘lim xavfini pasaytiradi - tadqiqot
Jamiyat | 14:59
-
WP: Kursk oblastining 100 nafar aholisi fevralda Ukrainaga jo‘nab ketdi
Jahon | 14:53
-
Mahallalar kesimida “Aholining jismoniy faolligi reytingi” yuritiladi
O‘zbekiston | 14:44
Mavzuga oid
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/11/abIjff8CgXd8seUKN8xQKShaqmYNLm5M_medium.jpg)
11:20 / 08.02.2025
IT xizmatlari eksportini 1 mlrd dollardan oshirish rejalashtirilmoqda
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/11/s5uxeO3uBgiF4MDa07SXf8JaOBVlS-cn_medium.jpg)
17:26 / 29.01.2025
Qozog‘iston benzin va dizel yoqilg‘isi eksportini taqiqladi
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/11/JPDgUvv41tGPAWV3R1LCR1ftrl6BNFnY_medium.jpg)
10:23 / 26.01.2025
2024 yilda O‘zbekiston eksportida yuqori ulushga ega bo‘lgan davlatlar ma’lum qilindi
![](https://storage.kun.uz/source/thumbnails/_medium/11/-R1h72diFDrKA2A1NHA2KjjmH_zrlquv_medium.jpg)
14:03 / 25.01.2025