AQSh Dohaga hujum haqida ogohlantirish berganini aytdi. Qatar javob berish huquqini o‘zida saqlab qoldi

Isroil 9 sentabr kuni Qatarning Doha shahridagi Hamasning siyosiy yetakchilarini havo hujumi bilan o‘ldirishga urindi. AQSh prezidenti Donald Tramp Isroil zarbasi haqida «juda norozi» ekanini aytib, masalaga oid to‘liq bayonotni chorshanba kuni berishini bildirdi.

«Men bundan mamnun emasman. Bu yaxshi vaziyat emas, ammo shuni aytaman: biz garovdagilarni qaytarishni xohlaymiz, lekin bugun bo‘lgan voqea shaklidan ham xursand emasmiz,» deya Trampning so‘zlarini keltirmoqda Reuters.

Isroil hujumni o‘zini oqlashga urinsa, Qatar uni xiyonatkorona va «davlat terrorizmi» deb atamoqda. Qatarning bosh vaziri shayx Muhammad bin Abdurahmon Os-Soniyning aytishicha, bu zarbalar Qatar vositachilik qilayotgan HAMAS va Isroil tinchlik muzokaralarini izdan chiqarish xavfini tug‘dirmoqda.

Tramp shuningdek, Hamasni nishonga olishni «arzishga loyiq maqsad» deb atadi, biroq hujum AQShning NATOga kirmagan yirik ittifoqchisi bo‘lgan davlatda amalga oshirilgani uchun afsus bildirdi.

«Qatarda, suveren davlat va AQShning yaqin ittifoqchisida, tinchlik vositachiligida jasorat bilan harakat qilayotgan mamlakatni bir tomonlama bombardimon qilish Isroil yoki Amerika maqsadlariga xizmat qilmaydi,» deb yozdi Tramp ijtimoiy tarmoqlarda. «Ammo G‘azodagi odamlarning azobidan foyda ko‘rgan Hamasni yo‘q qilish – arzishga loyiq maqsad».

Trampning aytishicha, AQSh armiyasi hujumdan sal oldin xabar bergan.

Xususan, Oq uy matbuot kotibi Karolin Levittga ko‘ra, Tramp o‘zining maxsus vakili Stiv Uitkoffni «qatarliklarni yaqinlashayotgan hujum haqida xabardor qilishga» topshiriq bergan.

Biroq Qatar bu ta’rifni rad etdi. Qatarning tashqi ishlar vazirligi vakili hukumat «oldindan xabardor qilingan» degan da’volarni «mutlaqo yolg‘on» deb atadi.

«Isroilning Dohadagi hujumi oqibatida yuzaga kelgan portlashlar ovozi jarayonida qatarliklar amerikalik rasmiydan qo‘ng‘iroq qabul qilishdi,» deb yozdi Majid al-Ansoriy X ijtimoiy tarmog‘ida bayonotida. Qatarning tashqi ishlar vaziri shayx Muhammad bin Abdurahmon Os-Soniy esa AQShdan qo‘ng‘iroq hujum boshlangandan o‘n daqiqa o‘tib kelganini aytib, voqeani «davlat terrorizmi» deb ta’rifladi.

«Qatar bu ochiq hujumga javob berish huquqini o‘zida saqlab qoladi va zarur choralarni ko‘radi,» dedi Os-Soniy jurnalistlarga. Qatarning ma’lum qilishicha, hujumda ularning ichki xavfsizlik kuchlaridan biri o‘ldirilgan va boshqalar yaralangan.

Tramp Qatarning amiriga qo‘ng‘iroq qilib, «bunday voqea endi ularning hududida takrorlanmasligiga» kafolat berdi.

Hujum Saudiya Arabistoni, Misr, BAA va Yevropa Ittifoqi tomonidan qoralandi. Bu esa G‘azodagi o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha muzokaralar va Trampning urushga yakun yasash tashabbusini izdan chiqarishi mumkin.

Qatar AQShning xavfsizlik bo‘yicha hamkori va Yaqin Sharqdagi eng yirik AQSh harbiy bazasi – Al-Udayd havo bazasiga mezbonlik qiladi. U Misr bilan birgalikda HAMAS va Isroil o‘rtasidagi o‘t ochishni to‘xtatish muzokaralarida vositachi bo‘lib kelmoqda.

Hamasning ma’lum qilishicha, hujumda guruhning besh a’zosi, jumladan, surgundagi G‘azo rahbari va bosh muzokarachisi Xalil al-Hayyaning o‘g‘li halok bo‘lgan. Ularning ta’kidlashicha, Isroil guruhning sulh muzokara jamoasini yo‘q qilishga urinib muvaffaqiyatsizlikka uchradi.

HAMAS siyosiy byurosi a’zosi Suhayl al-Hindiy Al-Jazeera'ga bergan intervyusida guruhning eng yuqori darajadagi rahbarlari zarbadan omon qolganini aytdi.

Isroil rasmiylari Reutersga hujum Xalil al-Hayyani ham o‘z ichiga olgan HAMAS yetakchilariga qaratilganini aytdi. Ammo Isroil hali natijalar bo‘yicha ma’lumot yig‘moqda va kimdir haqiqatan o‘ldirilganmi, yo‘qmi – aniqlanmagan. AQSh rasmiylari Isroil hujumdan sal oldin AQSh armiyasini xabardor qilganini, ammo hech qanday kelishuv yoki tasdiq bo‘lmaganini bildirdi.

Netanyaxu hujumni «mutlaqo asosli» deb atadi va uni Quddusdagi otishma hamda G‘azoda 4 nafar isroillik askarning o‘limidan keyin buyurganini bildirdi.

Isroil operatsiyasi butun dunyoda salbiy munosabat uyg‘otdi. Yevropa Ittifoqi uni xalqaro huquqning buzilishi deb atadi, BAA esa uni «ochiqdan-ochiq va qo‘rqoqona» deb ta’rifladi.

BMT bosh kotibi Antonio Guterrish hujumni qoralab, Qatar G‘azoda sulh va garovdagilarni ozod qilishda ijobiy rol o‘ynab kelganini aytdi.

Sog‘liqni saqlash idoralariga ko‘ra, Isroil deyarli ikki yil davomida G‘azoda olib borgan urush chog‘ida 64 mingdan ortiq falastinliklarni o‘ldirdi. Dunyodagi eng yirik genotsid tadqiqotchilari guruhi, inson huquqlari tashkilotlari allaqachon Isroilni genotsid sodir qilayotganini ma’lum qilgan.