“6,3 mingta obekt 1 nafardan ko‘p bo‘lmagan rasmiy ishchi bilan qurilgan” - SSP

Norasmiy bandlik va ish haqini «konvertda to‘lash» orqali soliqdan qochishga urinish sababli 6,3 mingta obekt hisobotlarida ularning 0 yoki 1 nafar ishchi bilan qurib bitkazilgani ko‘rsatilgan. Bu haqda Savdo-sanoat palatasi tomonidan qurilish sohasi vakillari bilan tashkil etilgan ochiq muloqotda ma’lum qilingan.

Taqdim etilgan ma’lumotlarga ko‘ra, qurilish sohasida kuzatilmaydigan iqtisodiyotning hajmi 97 trln so‘mga (41 foiz) baholangan. Yashirilgan soliqlar 1,2 trln so‘mni, talon-toroj qilingan mablag‘lar esa 203 mlrd so‘mni tashkil etadi.

2024 yil holatiga ko‘ra, mamlakatda qurilish tashkilotlari soni 2023 yildagi 33 mingtadan 28 mingtagacha, tovar aylanmasi 177 trln so‘mdan 169 trln so‘mgacha kamaygan. 2024 yil yakunlariga ko‘ra, qurilish tashkilotlari ishchilari soni 294 ming, sohada norasmiy bandlar esa 322 ming nafarni (2023 yilda 345,3 ming) tashkil etgan.

Qurilish sohasiga soliq yuki 4,5 foizgacha (2023 yilda — 4 foiz), o‘z navbatida, soliq tushumlari 8 trln so‘mgacha (7 trln so‘m) oshgan. Sohaga jami 3,2 mlrd so‘mlik soliq hamda bojxona imtiyozlari ajratilgan. Qurilishga ajratilgan budjet mablag‘lari hajmi 17,7 trln so‘mdan 21,4 trln so‘mga yetgan, qurilgan obektlar soni 1695 tadan 1881 taga ko‘paygan.

Turar joylarni realizatsiya qilish bo‘yicha holat umumiy fonda yaxshilanganiga qaramay, turar joy narxini kvadrat metri uchun 5 mln so‘mdan kam miqdorda rasmiylashtirish holatlari ortgan. Xususan, 2023 yilda 93 foiz holatda (48,5 mingta) uy-joy uchun bitimlar 1 kvadrat metri uchun 8 mln so‘mdan past, atigi 1 foiz holatda (206 ta) 10 mln so‘mdan yuqori narxga rasmiylashtirilgan. 2024 yilda realizatsiya qilish narxi 1 kvadrat metr uchun 8 mln so‘mdan ortiqni tashkil etgan holatlar 17 foizgacha oshgan. Shu bilan bir paytda, bir kvadrat metr uchun 5 mln so‘mgacha bo‘lgan narxda bitim tuzish holatlari 24 724 tagacha yetgan (2023 yilda 23 142 ta).

914 ta obekt qurilishida ishlar hajmi kamaytirib ko‘rsatilgani sababli 243 mlrd so‘m mablag‘ budjetga tushmagan, o‘z muddatida qurilgan 1,5 mingta obekt hisobga qo‘yilmagani sababli 200 mlrd so‘m mol-mulk va yer solig‘i hisoblanmagan.

Turar joylarning oldi-sotdisida qiymatni pasaytirib ko‘rsatish oqibatida 126 ming kvadrat metr uy-joy (10 mingta xonadon) har kvadrat metri uchun atigi 1,2 mln so‘mdan ($100 dan kam) rasmiylashtirilgan. Oqibatda ana shunday uy-joylardan 1,9 trln so‘m soliq tushumi ta’minlanmagan.