450 mln dollarlik rekord: auksionlardagi eng qimmat 20 ta san’at asari

Yuqorida keltirilgan ro‘yxat auksionlarda hozirgacha sotilgan eng qimmat 20 ta san’at asarini reyting tarzida joylaydi. Ma’lumotlar ARTnews axborotiga asoslangan. Reyting peshqadamlari orasida ayrim pozitsiyalar alohida ajralib turadi: Leonardo da Vinchiga tegishli «Olam qutqaruvchisi» (Salvator Mundi) asari 450 million dollarlik rekord narxi bilan qolgan barcha ishlardan ancha ilgarilab ketgan. Gustav Klimtning 1914 yilda yaratilgan portreti esa bu yil Sotheby’s auksionida 236 million dollardan ortiq summaga sotildi. Shu bilan birga, Pablo Pikassoning uchta kartinasi top-20 talikka kirgani uning san’at olamidagi o‘zgarmas ta’siri va ustun mavqeini ko‘rsatadi.

Auksion san’at bozoridagi astronomik narxlar, odatda, bir necha omilning uyg‘unlashuvi bilan izohlanadi: asarning nodirligi, kelib chiqishi va egalik tarixi (provenance), madaniy ta’siri, shuningdek rassomning obro‘-e’tibori. Mashhurlik yanada ko‘proq mashhurlikni tug‘diradi — xaridorlar katta tarixiy ahamiyatga ega ishlar yoki ilgari nufuzli kolleksiyalarda saqlangan asarlar uchun qo‘shimcha “ustama” to‘lashga tayyor bo‘ladi.

Boylar tobora ko‘proq san’at asarlarini faqat ishtiyoq va estetik zavq obekti sifatida emas, balki uzoq muddatli sarmoya kiritish vositasi va ijtimoiy maqom ko‘rsatkichi sifatida ham ko‘ra boshlayapti. Shu sababli eng orzu qilingan asarlar — Klimt, Uorxol yoki Mone ishlari kabilar — to‘qqiz xonali (yuz millionlab) summalarga yetib boradi.

Sotheby’s, Christie’s va Phillips kabi auksion uylari rekord sotuvlar tufayli muntazam ravishda yangiliklar sarlavhalariga chiqsa-da, barcha qimmatbaho san’at asarlari ham ommaviy savdolarda sotilmaydi. Ko‘plab bitimlar dilerlar va art-brokerlar orqali xususiy tartibda amalga oshiriladi — ko‘pincha maxfiylikni saqlash yoki yuqori auksion komissiyalaridan qochish uchun.

So‘nggi yillarda auksionlarda zamonaviy va eng yangi san’at asarlariga qiziqish sezilarli oshdi. Xususan, Jan-Mishel Baskiya va Endi Uorxol ishlariga talab kuchaygani kolleksionerlar muhitida ustuvorliklar o‘zgarib borayotganini ko‘rsatadi.

Yigirmata eng qimmat san’at asari ichida faqat bittasi — Alberto Jakomettining «Ko‘rsatuvchi odam» (L’Homme au doigt) asari haykal (skulptura) hisoblanadi. Bu bozordagi kengroq trendni ta’kidlaydi: aynan rassomlik qiymat bo‘yicha yetakchi o‘rinlarni barqaror ushlab turibdi.

Ekspozitsiya qilishning qulayligi, ko‘p asrlik badiiy an’ana va universal estetik joziba kabi omillar uning art-bozorda uzoq muddatli ustunligini ta’minlab kelmoqda.