«Telegram-kanalimda odamlardan saraton bilan bog‘liq baxtli yakun topgan hikoyalarni yuborishlarini so‘radim. Menga 150dan ziyod hayotiy hikoya yuborishdi. Ularning deyarli hammasi odamlar o‘z yaqinlarini kasallikka boy bergani haqida edi».
15 fevral – Xalqaro bolalar onkologiyasiga qarshi kurashish kunida, O‘zbekistonda onkologik tashxis qo‘yilgan bolalarga yordam ko‘rsatuvchi «Ezgu amal» jamoat fondi o‘z faoliyatiga doir hisobot taqdimotini o‘tkazdi.
Taqdimotda ishtirok etgan jamoatchilik faoli, jurnalist Irina Matviyenko o‘z misolida onkologiya sohasida duch kelgan muammolari haqida so‘z yuritdi.
«5–6 yil avval onkologik kasallikka chalinganlarga yordam beruvchi fond ochishni rejalashtirgandim. Qo‘l mehnati bilan tayyorlangan buyumlar savdosini yo‘lga qo‘yish va bundan tushadigan mablag‘ga bemorlarga yordam ko‘rsatish nazarda tutilgandi. Fond uchun homiylar ham topilgan, pul berishga tayyor bo‘lganlar bor edi.
Ammo fondni ro‘yxatdan o‘tkazish uchun Adliya vazirligidan 4 marotaba rad javobini olganman. Vazirlik xodimi chaqirib: «Fond nizomi mukammal ishlab chiqilgan, ammo sizga yuqoridan ruxsat berishmayapti, shuning uchun baribir rad qilishda davom etamiz», degan.
Shundan keyin qanotlarim sindi va bu ishni tashlab qo‘ydim. Hozir «Ezgu amal» jamoat fondi singari bu bilan shug‘ullanayotganlar borligidan xursandman.
O‘shanda bemorlarga «SMS» orqali mablag‘ yig‘ishni yo‘lga qo‘yish uchun mobil aloqa operatorlari bilan gaplashganmiz. Ma'lum bo‘lishicha, «SMS» orqali o‘tkaziladigan har bir mablag‘dan taxminan 30 foiz atrofida avtomatik ravishda soliq ushlab qolinar ekan. «SMS»dan tushayotgan pullar saytda ko‘rinishi kerak edi. Deylik, bir kishi 10 ming so‘m xayriya qilsa, shundan faqatgina 7 ming so‘m hisobga tushganini saytdan ko‘radi. 3 ming avtomatik ravishda soliqqa ketadi. Beeline kompaniyasi bilan bu borada gaplashganimizda masalani hal qilishga urinishgan, lekin bu borada qonunchilikda hech qanday imtiyoz ko‘zda tutilmagan. Shunda kompaniyadagilar soliqqa ketayotgan foizni o‘z hisoblaridan qoplab berishlarini aytishgan.
Lekin nega? Bu farqni aloqa operatori yopishi kerak emas. Mayli, kompaniya istasa agar, o‘zi ko‘ngilli ravishda bemorlarga yordam uchun pul o‘tkazishi mumkin. Lekin u soliqdagi farqni qoplashga majbur emas. Bu – davlatning majburiyati. Davlat xayriya maqsadida amalga oshiriladigan har qanday to‘lovlarni soliqdan ozod qilishi lozim. Balki shunda O‘zbekistonda bemorlar uchun «SMS» orqali kerakli mablag‘ni yig‘ish amaliyotini ham yo‘lga qo‘ysa bo‘ladi», – deydi u.
Matviyenko respublika onkologiya markazi haqida to‘xtaldi.
«Ezgu amal» onkologiya sohasidagi muammolarni ko‘tarib chiqqach, Respublika onkologiya markazi go‘yoki hammasi joyida ekani haqidagi materialni chop etdi. Shunda men o‘z Telegram-kanalimda odamlardan saraton bilan bog‘liq baxtli yakun topgan hikoyalarni yuborishlarini so‘radim.
Ishonasizmi, menga 150dan ziyod hayotiy hikoyani yuborishdi. Bu – odamlar o‘z yaqinlarini kasallikka boy bergani haqida, bemorlarning yaqinlaridan muolaja uchun pul shilib olishgani haqidagi hikoyalar. Ular orasida ijobiy yakunlangan hikoya faqatgina bitta edi. Bir qiz unga davolanishga yordam berishganini, ammo bu shahar onkologiya markaziga kelgani uchungina bo‘lganini yozgan. Uning aytishicha, dastlab respublika onkologiya markaziga borganida unga: «Bu yerdan keting, aks holda cho‘ntagingizni qoqib olishgani qoladi xolos», deyishgan...
Shuning o‘zi respublikada onkologiyani davolash bo‘yicha ahvol qanaqaligini ko‘rsatadi.
«Ezgu amal» ko‘tarib chiqqan muammolar hal bo‘lishi uchun esa jamoatchilik bunga e'tibor qaratishi, rezonans hosil bo‘lishi kerak. Muammo atrofida shovqin qanchalik kuchli bo‘lsa, shundagina natija bo‘ladi», – dedi Irina Matviyenko.
- Ma'lumot uchun, onkogematologik kasalliklar bilan og‘rigan bolalarga yordam ko‘rsatuvchi «Ezgu amal» jamoat fondi sohadagi muammolar yuzasidan davlat rahbariga murojaat bilan chiqqan edi. Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya markazi murojaatda aks etgan muammoli holatlarni «yolg‘on va ishonchsiz ma'lumotlar» deb atagan holda raddiya berdi. Raddiyaga ko‘ra, O‘zbekistonda onkologik xastaliklardan tuzalish darajasi murojaatda ko‘rsatilganidek 20 emas, balki 40 foiz.
Irina Matviyenko O‘zbekistonda onkopsixologiya xizmati yo‘qligi, vaholanki bemorlar va ularning yaqinlari uchun bu juda zarurligini qayd etdi.
«Bizda onkopsixologiya xizmati mavjud emas. Bir muddat avval shifokorlar menda o‘simta borligini, ammo bu onkologiya ekani hali aniqmasligini aytishdi. O‘shanda o‘zimni yo‘qotib qo‘ydim, hozir ham bu haqida gapirishim qiyin. Men bilan shu kabi murakkab holatlarda yordam ko‘rsata oluvchi psixolog ishlay boshladi. Ammo u Gruziyada va soatiga 35 yevro haq oladi. Mayli, O‘zbekistondagi psixologlar 10–15 dollar atrofida haq olar. Ammo onkologiya bilan og‘riganlarning qaysi birida psixologga to‘lash uchun buncha pul bor, ayting?!
Bizda esa ota-onalarning bu masalada murojaat qiladigan odami yo‘q. Bolalar, kattalar o‘z tashxisini eshitgandan keyin xastalik qarshisida yolg‘iz qolishadi. Ularning yaqinlari bunday muammo bilan yakka qolishadi. Ularga hech kim yordam bermaydi. Chunki onkopsixologiya – mutlaqo boshqa yo‘nalish, bizda faoliyat ko‘rsatadigan psixologlar bu darajada progressiv va professional emas. Bu masalani hal qilish bo‘yicha ham, albatta, shug‘ullanish kerak», – ta'kidladi jamoatchilik faoli.
