Лотин Америкаси қандай қилиб эпидемиянинг янги ўчоғига айланди?

Лотин Америкасида энг оғир вазият Бразилияда кузатилмоқда. Бу давлат айни вақтга келиб касалланиш ҳолатлари сони бўйича иккинчи ўринга чиқиб олган. Расмий маълумотларга кўра, Бразилияда 350 мингга яқин киши Covid-19’дан зарарланган, 22 мингдан ортиқ киши коронавирус қурбонига айланган.

Минтақанинг бошқа давлатлари, Мексика, Чили ва Перуда ҳам вирус туфайли вазият оғирлашган.

АҚШда сўнгги ҳолатларда касаллик тарқалиши темпи тезлашишдан тўхтади, Европада вирус тарқалиши пасаймоқда, энди Лотин Америкаси дунёда пандемиянинг янги ўчоғига айланди.

«Биз Жанубий Американинг кўплаб мамлакатларида касалланишлар сони ортаётганини кузатяпмиз», деди бу ҳақда эълон қилган ЖССТнинг соғлиқни сақлаш соҳасидаги фавқулодда вазиятлар дастури раҳбари Майкл Райан.

Қитъада Covid-19’дан зарарланиш билан боғлиқ илк ҳолат 26 февраль куни Бразилияда қайд этилганди. Тадқиқотчиларнинг қайд этишича эса, Бразилия ва Жанубий Американинг яна бир неча давлатида январдаёқ коронавирус бўлган.

Ўтган вақт давомида вирус қитъанинг барча давлатларига ёйилди. Бразилия, Перу ва Мексикада жами ярим миллиондан ортиқ киши вирусга чалинди, 30 мингдан ортиқ киши ҳалок бўлди.

Бу уч давлат натижаси АҚШникидан камроқ. Аммо Лотин Америкасида аҳоли кенг миқёсда тест қилинмаяпти ва касалланганларнинг ҳақиқий сони расмий статистикадагидан кўпроқ бўлиши мумкин.

Минтақанинг аҳолиси энг кўп бўлган мамлакатлари - Мексика ва Бразилияда - энг кўп ўлимлар қайд этилган, мос равишда 7 минг ва 22 мингдан ортиқ.

Айрим экспертларнинг ҳисоблашича, бу мамлакатларда Covid-19 қурбонлари статистикасида рақамлар аслидагидан камроқ, чунки вирус қайд этилмасдан вафот этганлар ҳам кўп.

Перу - касалланишлар сони бўйича жаҳон рейтингида 12-ўринда жойлашган, бу мамлакатда шу вақтгача 115 мингдан ортиқ кишида вирус аниқланди. Бу Хитой ва Канадагидан кўпроқ, Эрон ва Ҳиндистондаги билан қарийб тенг. Чилида ҳам ҳар куни минглаб кишида вирус аниқланмоқда ва ҳозирга келиб вирусдан зарарланиш ҳолатлари сони 65 мингдан ошди. Пандемия бошланганидан буён бу давлатда 700га яқин киши вафот этди.

Эквадорда аҳоли сонига нисбатан ўлим ҳолатлари кўплиги бўйича энг юқори кўрсаткич қайд этилмоқда, бу давлатда ҳар минг аҳолидан 17 киши коронавирус туфайли вафот этган (36 мингдан ортиқ ҳолат ва 3 мингдан ортиқ ўлим). Эквадорда кунлик касалланиш ҳолатлари сони камаймоқда, аммо бошқа давлатларда янги касаллар сони тезлик билан ўсмоқда.

Ҳали чўққидан ўтилмади
АҚШ ва Европанинг кўплаб давлатларидан фарқли равишда, Лотин Америкаси мамлакатларида ҳар куни янги касалланиш ҳолатлари сони ва ўлим ҳолатлари сони ўсиб бормоқда.

Бразилия, Мексика ва Перудаги кунлик ўлим ҳолатлари сони Европадаги Британия, Италия ва Франциядагига тенг бўлмоқда, лекин Лотин Америкасида рақамлар ошмоқда, бошқа давлатларда пасаймоқда.

Бразилия, Мексика ва Перуда Covid-19 дан ўлим ҳолатлари сони сўнгги икки ҳафта ичида қарийб икки баробар кўпайди, Британия эса бу кўрсаткичга икки ойда етганди, Францияда - тўрт ой, Италияда эса беш ойда ўлимлар сони ҳозирги ҳолатга келган.

АҚШда икки ойда қурбонлар сони икки баробарга ошган.

Экспертларнинг фикрича, Лотин Америкасининг айрим давлатлари бир неча ҳафтадан сўнг кўтарилиш нуқтасидан ўтади.

Перу пойтахти Лимадаги шифохоналарда интенсив терапия палаталарида хоналарнинг 80 фоизи банд бўлган. Чили пойтахти Сантьягода эса 90 фоиз жойлар банд.

Кунлик касалланиш сони ортиб борар экан, кўпчиликни ушбу мамлакатлардаги соғлиқни сақлаш тизимлари бунга қанчалик тайёр экани борасида ташвишлар чулғаб олмоқда, ўтган ойларда Эквадорда тиббиёт тизими эпидемияга тайёр эмаслиги кўриниб қолганди.

Перуда коронавирусга қарши кураш бўйича ҳукумат комиссияси раҳбари Пилар Массетти шундай деди: «Биз яхши тайёрланмаганмиз. Бу кутилмаган уруш».

Мамлакатлар вирус тарқалишига қарши қандай курашишмоқда?

Мексика ва Бразилияда карантин чоралари бошқа Лотин Америкасининг бошқа давлатларидагидан юмшоқроқ.

Бу давлатларда ҳам тавсиялар берилган, аммо қатъий чекловлар ўрнатилмаган.

Бразилия президенти Жаир Болсонару бир неча марта коронавирус катта хавф эмаслигини айтганди.

Ҳарвард университети ходими, жаҳон соғлиқни сақлаш масалалари бўйича мутахассис Марша Кастро Бразилиянинг эпидемияга муносабати идеалдагидан анча йироқлиги, бу мамлакатда ягона мувофиқлаштирувчи позиция мавжуд эмаслигини танқид қилди.

Минтақанинг бошқа давлатларида, масалан Аргентинада қатъий карантин жорий этилган.

Кастронинг сўзларига, шунинг эвазига Аргентина ва Уругвай вирус тарқалишини назоратга олган минтақадаги кам сонли давлатлардан бўлди.

Шу билан биргаликда, Перу биринчилардан бўлиб қатъий карантин жорий этган бўлсада, янги касалланиш ҳолатлари ва ўлим ҳолатлари сони ўсиши давом этмоқда.

Чилида касалланиш ҳолатлари сони кескин ўсиши туфайли ҳукумат Сантьягода мажбурий карантин жорий қилди. Бунга жавобан мамлакатда норозилик намойишлари ҳам бўлиб ўтди.

Чили Лотин Америкасида аҳоли жон бошига кўп тест ўтказиш бўйича энг яхши натижага эга давлатдир - ҳар минг кишига 21 тест тўғри келмоқда.

Аммо минтақанинг бошқа давлатларида бу кўрсаткич жуда паст.

Мексикада ҳар минг кишига 1,2 тест тўғри келади, таққослаш учун, АҚШда бу кўрсаткич 36 тестга тенг.

Бразилияда ҳам кам тест қилинган. Сан-Паулу университети тадқиқотларига кўра, касалланиш ҳолатларининг ҳақиқий сони расмий статистикадагидан 15 баравар кўпроқ бўлиши мумкин.

Касалланиш ҳолатлари сони ўсиб бораётганига қарамасдан Бразилия президенти Болсонару чегараларни очмоқчи, аммо Лотин Америкасининг бошқа давлатлари Бразилиядаги вазият қўшни ҳудудларга салбий таъсир кўрсатишидан ташвишга тушишмоқда.