Президентнинг “Халқаро тажриба ва стандартлар асосида фуқароларнинг меҳнат ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори лойиҳаси эълон қилинди.
Саноат ва савдо, қишлоқ хўжалиги, қурилиш ҳамда бошқа барча иқтисодий ва ижтимоий соҳаларда меҳнат ва меҳнатни муҳофаза қилиш, меҳнат гигиенаси тартиб-таомилларига қатъий риоя этилишини таъминлаш мақсадида, фуқаролар меҳнат ҳуқуқларини таъминлаш тизимини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари деб қуйидагилар белгиланади:
а) анъанавий усуллар билан бир қаторда меҳнат қонунчилиги бузилишига олиб келувчи омилларни аниқлаш, таҳлил қилиш ва олдини олишга қаратилган огоҳлантирувчи, манзилли ҳамда ностандарт ёндашувга асосланган иш берувчиларга консултатив ва методологик кўмаклашишга қаратилган самарали механизмларни жорий этиш. Бунда:
фуқаролар, иш берувчилар ва жамоатчилик билан очиқ мулоқот ҳамда ўзаро ҳамкорликни тартибга солиш воситаларини такомиллаштириш;
хавфни таҳлил этиш тизими орқали аниқланган хавфи юқори бўлган корхоналарда манзилли дастур асосида, бошқа корхоналарда эса иш берувчилар ташаббуси билан уларга меҳнат, меҳнатни муҳофаза қилиш ва меҳнат гигиенаси масалалари бўйича талабларни бажаришга кўмаклашиш;
ортиқча маъмурий тартибга солишни камайтириш орқали қонунбузилишлар аниқланганда, бунга сабаб бўлаётган омилларни аниқлаш ва бартараф этиш юзасидан янгича услублар жорий этиш;
иш берувчиларга ўзлари меҳнат, меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатлари асосида фаолият олиб бораётганини, фуқароларга унинг меҳнат ҳуқуқлари бузилганини мустақил аниқлаш имконини берувчи, “хавфни таҳлил этиш” тизимини аниқлашда ижобий таъсир этувчи ва текширишлар ўтказмаслик учун асос ҳисобланувчи, қонунбузилишларни бартараф этишда кўмаклашувчи “Мустақил онлайн текшириш” порталини яратиш;
б) меҳнат, меҳнатни муҳофаза қилиш ва меҳнат гигиенаси соҳасидаги қонун талаблари бузилишига олиб келувчи омилларни аниқлаш ва бартараф этиш бўйича Давлат меҳнат инспекцияси билан ҳамкорлик қилувчи ва жамоатчилик асосида кўмаклашувчи “Меҳнат агентлари” институтини жорий этиш ҳамда уларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини белгилаб бериш;
в) Халқаро ижтимоий таъминот ассоциациясининг (ISSA) “Ноль жароҳатланиш” (Vision zero) Концепцияси дастурини ишлаб чиқариш билан боғлиқ ҳар қандай жароҳатланиш ва касб касалликлари олдини олиш борасида профилактика маданиятини шакллантиришда янгича ёндашувини кенг тарғиб қилиш;
г) Халқаро меҳнат ташкилоти билан конструктив ва ўзаро манфаатли шерикликни ривожлантириш, халқаро стандартларни миллий қонунчиликка имплементация қилиш, меҳнат муносабатлари соҳасидаги миллий дастурларни самарали тарғиб қилиш борасида иш берувчи ва ходимлар ўртасида мувозанатлашган меҳнат муносабатлари ўрнатиш, норасмий бандликни легаллаштириш тизимини такомиллаштириш.
Қуйидаги муҳим вазифаларни амалга ошириш назарда тутилаётган Фуқаролар муносиб меҳнатини таъминлашда халқаро стандартларни амалиётга татбиқ этиш юзасидан “Йўл харитаси” тасдиқланади:
- халқаро стандартларни жорий этиш мақсадида норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш;
- меҳнат хавфсизлиги, мажбурий меҳнат ва болалар меҳнатига қарши курашиш соҳасида Халқаро меҳнат ташкилоти ва бошқа халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликни янада мустаҳкамлаш;
- ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалар ва ходимлар саломатлигининг меҳнат вазифаларини бажариш билан боғлиқ бошқа хил зарарланишлари олдини олиш тизими самарадорлигини ошириш;
- ходимлар меҳнат ҳуқуқларини таъминлашда халқаро стандартлардан фойдаланиш ва фуқаролик жамиятлари институтлари ҳамда нодавлат сектор бошқа вакилларини жалб этиш.
Белгиланишича:
- Давлат меҳнат инспекция томонидан меҳнат, аҳоли бандлиги ва меҳнатни муҳофаза қилишга оид текширишлар қонунчиликда белгиланган тартибда ваколатли органни хабардор этиш тартибида амалга оширилади;
- ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалар сабабларини таҳлил қилиш ва улар олдини олиш бўйича чора-тадбирларни белгилаш ҳамда жабрланганларнинг моддий ва ижтимоий ҳимояланишини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқаришдаги барча бахтсиз ҳодисалар ва ходимлар соғлиғининг бошқача тарзда шикастланишини махсус текширишлар Давлат меҳнат инспекцияси томонидан амалга оширилади;
- ходимларни касб касалликларига чалиниши олдини олиш мақсадида меҳнат гигиенаси соҳасидаги назорат Давлат меҳнат инспекцияси вазифаси этиб белгиланади;
- Давлат меҳнат инспекцияси ходимлари учун махсус хизмат кийими жорий этиш юзасидан Вазирлар Маҳкамасига таклиф киритилади.
Давлат солиқ қўмитаси Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги билан бирга яширин иқтисодиётни қисқартириш борасида фуқаролар меҳнатидан норасмий равишда фойдаланиш ҳолатларини хатловдан ўтказади.
Хатлов жараёнида норасмий меҳнат аниқланганда фуқаролар ва тадбиркорларга ишга қабул қилишни расмийлаштириш ва иш берувчилар томонидан меҳнат шартномаларни “Ягона миллий меҳнат тизими” идоралараро дастурий-аппарат комплексида электрон рўйхатдан ўтказилиши таъминланади.
Хатлов натижалари якуни билан норасмий меҳнат олдини олиш ва қисқартириш бўйича Вазирлар Маҳкамасига таклиф киритилади.
