ЕИ давлатлари россияликларга виза беришни тўхтатишни бошлади

Россия билан ҳаво алоқаси тўхтатилгандан сўнг, Болтиқбўйи мамлакатларига, шу жумладан Эстонияга Россиядан автобуслар қатнови кўпайди. Россияликлар бу мамлакатларни Европа Иттифоқига борадиган асосий йўналишлардан бирига айлантиришди. Энди эса Эстония Россия фуқароларининг аксарияти учун ушбу йўналишни ёпмоқчи.

Эстония Шенген визасига эга Россия фуқароларига ўз ҳудудига киришни тақиқлашга қарор қилди. Эстония ташқи ишлар вазири Урмас Рейнсалунинг маълум қилишича, қарор келаси ҳафта, 18 август куни кучга киради.

Фақат Эстония фуқароларининг яқин қариндошлари, мамлакатда рўйхатдан ўтганлар, дипломатлар ва уларнинг оила аъзолари, транспорт компаниялари ходимлари, шунингдек, гуманитар сабабларга кўра кирганлар учун истисно қилинади. Тақиқ Европа иттифоқи қонунларига кўра эркин ҳаракатланиш ҳуқуқига эга бўлган одамларга тааллуқли эмас.

Шунингдек, Эстонияга бошқа Шенген давлатлари томонидан берилган визалар билан ҳам кириш мумкин бўлади. Эстония ҳукумати кейинчалик ҳар қандай Шенген визасига эга россияликларнинг мамлакатга киришини тақиқлашни муҳокама қилмоқчи.

«Россия фуқароларининг Эстонияга ёки у орқали Европага оммавий бориш имконияти биз киритган санкциялар руҳига тўғри келмайди», деди мамлакат ташқи ишлар вазири. Унинг сўзларига кўра, Россияда «ўз фуқаролари даражасида нормал халқаро ҳаётни давом эттириш имконияти» бўлмаслиги керак.

Вазирнинг қўшимча қилишича, Эстония ишлаш, ўқиш ва бизнес учун визалар беришни тўхтатади. Эстония олий ўқув юртларини тугатган талабаларнинг яшаш учун рухсатномаси бир йилга узайтирилади.

Россия Украинага бостириб киргач, Эстония Европа Иттифоқининг айрим давлатлари билан бирга Россия фуқароларига туристик виза беришни тўхтатди. Мамлакат расмийлари россияликларга Европа Иттифоқи даражасида виза беришнинг тўлиқ тақиқланишини қўллаб-қувватламоқда.

Россия Ташқи ишлар вазирлиги Эстония расмийларининг қарорига ҳозирча изоҳ бермади. Федерация Кенгашининг халқаро сиёсат бўйича қўмитаси раҳбари Григорий Карасин Эстониянинг хатти-ҳаракатларини изоҳлар экан, мамлакат «ижобий хислатлари етарли бўлмаган, тарихий норасолик» туфайли шундай қадам ташлаганини айтди.

Эстонияга қўшни давлат Латвия ҳам 11 август куни ЕИ аъзоларини Россия фуқароларига сайёҳлик визалари беришни зудлик билан тўхтатишга чақирди. Аввалроқ, Латвия Сейми Россияни терроризмни қўллаб-қувватловчи давлат деб эълон қилганди. Сейм, шунингдек, Европа Иттифоқи давлатларини Россия ва Беларус фуқароларига кириш визаси беришни чеклашга чақирди.

Август ойи бошида Латвия россияликларга ҳар қандай виза беришни тўхтатди, фақат яқин қариндошининг дафн маросимида иштирок этувчилар истисно қилинди. Баҳорда Латвия ҳукумати россияликларга туристик виза беришни тўхтатди, аммо ишга жойлашиш учун узоқ муддатли миллий виза, шунингдек, гуманитар сабабларга кўра қисқа муддатли виза беришда давом этди.

Россияликлар учун нима ўзгаради? Эстония шу йил март ойида россияликларга туристик виза беришни тўхтатганини ҳисобга олсак, деярли ҳеч нарса. Агар россияликлар ҳали ҳам Эстония визасига эга бўлса, ундан фойдаланиб, Шенген келишувининг исталган мамлакатига кириши мумкин. Ҳозирча бунга монелик қилувчи механизм маълум эмас.

Шунингдек, бошқа давлатлар томонидан берилган виза билан ҳам Эстонияга кириш мумкин. Аммо Эстония расмийлари буни тақиқлаган тақдирда ҳам, мамлакатга Европа Иттифоқининг бошқа давлатлари орқали кириш мумкин бўлади.

Россияликлар учун Европа Иттифоқига ҳозир Финландия чегараси орқали кириш осон. У ерга Туркия ёки Сербиядан самолётда учиб бориш мумкин. Бундан ташқари, Латвия чегараси орқали кириш ҳам қийинчилик туғдирмайди. Беларус-Литва чегараси ҳам ишламоқда.

Германиянинг Munchner Merkur ва Der Tagesspiegel газеталари ёзишича, канцлер Олаф Шольц Россия фуқароларига Шенген визаси берилишини тақиқлаш таклифига қўшила олмаслигини айтган.

«[Украинадаги уруш] – Путиннинг уруши, шу туфайли, бу таклифни қабул қилиш жуда қийин. Биз олигархларга таъсир қилувчи жуда кенг кўламли санкцияларни қабул қилдик», — деди Шольц. Унинг таъкидлашича, агар санкциялар барчага, жумладан, «айбсиз одамларга» ҳам татбиқ этилса, жорий этилган чоралар самарадорлигини сусайтиради.

Европа Иттифоқи россияликларга Шенген визаларини беришни тақиқлаш таклифини расман муҳокамага қўйди. Германия ҳукумати матбуот котиби Штеффен Ҳебештрайт 10 август куни Европа Иттифоқининг айрим давлатлари лойиҳани тақдим этгани, Германия ҳукумати бу таклифни эътиборга олгани, ҳозир бу борада муҳокамалар давом этаётганини айтди. Германия ташқи ишлар вазирлигининг билдиришича, таклиф нафақат сайёҳларга, балки журналистлар, диссидентлар ва Европа Иттифоқи фуқароларининг яқинларига ҳам виза беришни тақиқлашни ўз ичига олади.

Август ойи охирида Прагада бўлиб ўтадиган Европа Иттифоқи мамлакатлари ташқи ишлар вазирлари йиғилишида россияликларга виза беришни тақиқлаш масаласи муҳокама қилиниши кутилмоқда. Европа комиссияси аввалроқ Шенген келишувининг амалдаги нормалари бутун Европа Иттифоқи ҳудудида қисқа муддатли визалар беришни тўхтатишга имкон бермаслигини айтганди.

2022 йилнинг биринчи ярмида Россияда сўнгги уч йил ичида энг кўп хорижий паспорт берилган. Миграция статистикасига кўра, январ-июн ойларида Россияда 2,5 миллион хорижий паспорт берилган. Бу пандемиядан олдинги 2019 йилга нисбатан кўпдир, ўша пайтда 2,3 миллион паспорт берилганди. Жорий йилда хориж паспорти энг кўп берилган вақт март ойига тўғри келди, ўша пайтда 553 минг киши паспорт олган.

Россиянинг кўплаб аҳолиси ҳеч қачон чет элга чиқмаган, Ўтказилган сўров натижаларига кўра, респондентларнинг 69 фоизи бу ҳақда хабар берган. Шунингдек, россияликларнинг 72 фоизида хорижий паспорт йўқлиги аниқланган.